آرزوهای پدر فرش ترکمن در سینه ماند/ مجسمه استاد شکست!

گرچه روز شمار ثبت فرش ترکمن به عنوان اولین میراث معنوی گلستان نزدیک است اما آرزوهای استاد نیاز جان محمدنیازی پدر فرش ترکمن همچنان بر زمین مانده است.

به گزارش خبرنگار مهر، پدر فرش ترکمن که فروردین سال ۸۹ و در سن ۸۶ سالگی درگذشت تا آخرین روزهای عمر در آروزی تحقق وعده های مسئولان در زمینه فرش ترکمن باقی ماند.

اکنون با گذشت بیش از ۲۰ ماه از فوت پدر فرش ترکمن، همچنان آروزی مردی که سالها برای رونق و اعتلای جایگاه فرش ترکمن زحمت کشید، بر زمین مانده است.

قربان تاج محمد نیازی همسر استاد نیازی نیز دغدغه های پدر فرش ترکمن را دارد و در آروزی روزی است که رویاهای استاد فرش ترکمن به واقعیت مبدل شود.

صبح یک روز سردپاییزی به درب کوچک شیشه ای چهار راه آرش گنبد کاووس می رسم که بر روی آن نوشته شده نیازی، بانوی ترکمن؛ همسر استاد فرش ترکمن در را می گشاید و پس از بالا رفتن از پله ها و با عبور از راهروی کوچک وارد اتاقی می شوم که تابلوهای کوچک و بزرگ با نقش های متفاوت و برجسته، میخکوبم می کند.

اینجا اتاق استاد نیازی پدر فرش ترکمن است که تا پایان عمر پربرکت خود موفق به احیای ۸۰۰ نوع از نقش مایه های فرش ترکمن شد و ۵۱ سال در زمینه فرش اصیل ترکمن به تحقیق، مطالعه و فعالیت پرداخت.

در گوشه و کنار اتاق، انواع تابلوهای بزرگ و کوچک منقش و زیبا نقش بسته و در کنار آن عکس ها نیز دو عکس از مرحوم نیازی به چشم می خورد.

می توان از همسر استاد نیازی به عنوان بانوی فرش ترکمن نام برد، زیرا او بود که طی ۵۱ سال در سختیها و خوشی ها پا به پای پدر فرش ترکمن تلاش کرد و اکنون تاریخ گلستان و ایران زمین به فرش ترکمن می نازد و می بالد.

بانوی فرش ترکمن از خاطراتش می گوید و از زمانی که استاد نیازی در پنج سالگی پدر و مادرش را از دست می دهد و سرپرستی اش به عمویش ( پدر قربان تاج ) واگذار می شود.

قربان تاج محمد نیازی دخترعموی پدر فرش ترکمن است و زمانی که ۱۳ سال سن داشت با نیازجان ۱۷ ساله ازدواج می کنند و ثمره این ازدواج سه پسر بنامهای کمال، ناصر و محمدرضا و یک فرزند دختر بنام جمیله است.

وی می گوید: در طول زندگی با استاد نیازی ۲۱ سال در تهران و بقیه را در بندرترکمن و گنبد ساکن بودیم و در مدت اقامت در تهران، استاد با یک افغان در کار فرش آشنا شد و این آشنایی سبب شد تا برای شرکت در نمایشگاه بین المللی به افغانستان رود و این آغازی بود برای فعالیت رسمی در زمینه فرش.

بانوی فرش ترکمن به برخی نقش مایه هایی فرش ترکمن که توسط استاد نیازی ایجاد و احیا شد اشاره کرد و گفت: ماری گل، تابسه گل، سلجوق، طغرل، آیینه کل و … از جمله این نقوش است.

وی عنوان کرد: مرحوم نیازی مهربان و سختکوش و سحرخیز بود و هیچ وقت نمی توانست در خانه باشد و همیشه دنبال کار تلاش و بود و حتی دو ماهی که بیمار بود نیز با کمک بچه ها و با ویلچر به سر کار می رفت.

قربان تاج محمد نیازی که دو پسرش را از دست داده می گوید: یکی از پسرهایم که در زمان جنگ برای تحصیل به ترکیه رفته بود و در سال ۷۲ و سن ۳۵ سالکی بر اثر سکته فوت کرد و فرزند دیگرم ( محمدرضا) نیز چهار ماه قبل براثر سرطان فوت کرده است.

آروزهایی که بر زمین ماند

بانوی فرش ترکمن، از آرزوهای پدر فرش ترکمن می گوید و ادامه می دهد: ساختن مجتمع آموزشی فرش ترکمن ار آرزوهای استاد نیازی بود که دوست داشت به مردم و علاقمندان به فرش ترکمن آموزش دهد.

وی افزود: همچنین کتابی نیز توسط استاد نیازی درباره فرش ترکمن نوشته شد و دوست داشت که این کتاب به چاپ برسد و قرار بود از طرف دانشگاه فرهنگ و هنر این کار صورت گیرد که هنوز به انجام نرسیده است.

همسر مرحوم نیازی، به آرزوی دیگر پدر فرش ترکمن اشاره کرد و گفت: ساخت موزه فرش ترکمن نیز از آرزوهای دیرینه استان بود که هیچگاه به سرانجام نرسید.

مجسمه پدر فرش ترکمن شکسته شد!

وی بیان داشت: حتی از طرف میراث فرهنگی برای ساختن مجسمه استاد نیازی آمده بودند و کارهایی نیز صورت گرفت و در آخر گفتند که متاسفانه مجسمه شکسته شده است.

بانوی فرش ترکمن افزود: کارهای استاد نیازی برای فرش ترکمن بی نظیر بود و یادم است که دو قالیچه حدود ۱۰ یا ۱۵ سال پیش بافته بود که قرار بود آن زمان هر کدام را دو تا سه میلیون تومان خریداری کنند ولی استاد نپذیرفت.

بانوی فرش ترکمن نیز دغدغه هایش شبیه پدر فرش ترکمن است و می گوید: با اینکه اکنون استاد نیازی در دنیا نیست، آرزو دارم آرزوهایش توسط دولت محترم و مسئولان تحقق یابد تا حداقل فرش ترکمن زنده ماند.
حاصل عمر ۸۶ ساله پدر فرش ترکمن، تحقیق سه جلدی است که در آن تمام نقش مایه های فرش ترکمن یک به یک اسم برده و ذکر شده است و اگر زحمات نیازی نبود، هنر اصیل ترکمن از بین می رفت.

نیاز محمد نیازی استاد برجسته فرش ترکمن عصر جمعه ششم فروردین در سن ۸۶ سالگی در گنبد کاووس درگذشت و به آروزی دیرینه اش در خصوص چاپ اثرش با موضوع فرش ترکمن نرسید.

استاد نیازی در دوران حیاتش و در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان کرد: آروز دارم قبل از مرگم شاهد چاپ مجموعه ای در زمینه فرش ترکمن باشم که سالها برای آن زحمت کشیده ام و امیدوارم بتوانم به آن دست یابم.

وی اظهار داشت: چهار سال از اتمام جمع آوری و تالیف این کتاب می گذرد و برغم وعده وزیر ارشاد، هنوز این مجموعه به عنوان کتاب منتشر نشده است.

وی عنوان کرد: وزیر ارشاد وقت عقیده داشت که این اثر در دنیا بی نظیر است و باید به زبان انگلیسی نیز منتشر شود، اما کسانی که دستور وزیر را گرفته اند، نتوانسته اند عمق اثر جمع آوری شده را درک کنند و با این هنر بیگانه هستند.

به گفته نیازی، این در حالیست که تاکنون پیشنهادهایی از برخی کشورهای خارجی از جمله انگلیس برای چاپ این مجموعه وجود دارد و آنها حتی حاضر هستند تمامی هزینه ها را پرداخت کنند.

***

امروزه نام فرش ترکمن با نام استاد نیازجان محمدنیازی گره خورده است و تحقق آرزوهای استاد می تواند راهی باشد برای تجلیل از خدمات شبانه روزی نیازی در راه اعتلا و جهانی شدن فرش ترکمن.

دغدغه های پدر فرش ترکمن درحالی بر زمین مانده است که قرار است مراسم رونمایی از ثبت فرش ترکمن در فهرست آثار ملی ایران همزمان با سفر چهارم دولت به گلستان در گنبدکاووس به عنوان قطب فرش ترکمن انجام شود.