آسیب دیدن تولید سبب دل سردی و بی انگیزگی کارآفرینان می شود- علیرضا بوستانی

به طور معمول پس از یک رخداد مهم و حتی یک مسابقه ورزشی، تفسیرگران و منتقدان در رابطه با کم و کیف آن ساعت ها به بحث و بررسی می پردازند، اما جای تأسف دارد که در خصوص تولید و پاشنه آشیل آن، هیچ مرجعی زحمت بحث و بررسی کارشناسانه به خود نداده است.

باید متوجه بود که با ادامه شرایط کنونی، تولید به عنوان عامل اصلی خودکفایی، روز به روز ضعیف تر شده و اقتصاد کشور رو به کما خواهد رفت که یکی از عوارض مستقیم آن، ایجاد دل سردی در کارآفرینان و بی انگیزگی آنان به سرمایه گذاری در بخش تولید خواهد بود که بالا رفتن رشد بی کاری و افزایش ناهنجاری های اجتماعی در کشور را به دنبال خواهد داشت. تغییرات متوالی نرخ ارز و روند رو به رشد آن که جو روانی درجامعه ایجاد می کند نیز سبب نبود امکان برنامه ریزی در مسائلی مربوط به توجیه اقتصادی طرح ها، قیمت تمام شده کالاهای تولیدی وابسته به واردات، مواد اولیه و بسته بندی می شود. از سویی دیگر، افزایش بی رویه نرخ ارز و دو نرخی شدن آن، باعث ایجاد فضایی مجازی شده که اگرچه برای عده ای رانت به حساب می آید، اما سبب ناامنی و تبعیض در فضای کسب و کار شده است .
سیاست های انقباضی و سخت گیرانه بانک ها در اعطاء تسهیلات با نرخ های سود گزاف برای واحد های تولیدی، تفاوت های شدیدی که بین نرخ تسهیلات بانکی ما با نرخ های جهانی وجود دارد با توجه به اشباع بازار داخلی از محصولات صنایع تبدیلی و ضرورت حضور در بازارهای فرامرزی، عدم حمایت از ارتقاء سطح تکنولوژی و ماشین آلات در اختیار واحدهای تولیدی، نابرابری در روش های اعمال نظارت و قانون از سوی ادارات ناظر بر فعالیت های تولیدی که سبب رشد محصولات زیرپله ای با کیفیت پایین و قیمت نازل شده است، همه از فاکتورهایی است که شرایط را بر فعالیت های تولیدی کارخانه های قانونمند، سخت کرده است. از سویی دیگر ورود لجام گسیخته کالاهای بی کیفیت و ارزان قیمت سایرکشورها به ویژه چین، مانع بزرگی برای رونق صنایع تبدیلی، صنایع پایین دستی آن و افت میزان فعالیت تولیدکنندگان در بخش کشاورزی و باغبانی به عنوان محور استقلال اقتصادی و زنجیره تکمیل کننده آن یعنی صنایع تبدیلی، شده است و عوارض ناشی از تحریم اقتصادی به عنوان واقعیتی که به هرحال وجود دارد، همه از مشکلاتی است که رفع آن ها می تواند راه گشای این بخش اقتصاد، یعنی تولید باشد.

پس از پیاده سازی قانون هدفمند کردن یارانه ها، مشکلاتی برای واحد های تولیدی ایجاد شده که نیاز به حمایت جدی دولت از تولید دارد و این در حالی است که نه تنها اینگونه حمایت ها را کم رنگ است، بلکه اقتصاد دستوری، مقررات تعزیرات حکومتی و کنترل مکرر قیمت ها، بدون توجه به کیفیت و شرایط تولید منطقه ای و بدون اعتقاد به شرایط عرضه و تقاضا، مشکلات واحد های تولیدی را مضاعف کرده و سبب شده است که روند نزول کیفیت، شتاب بیشتری پیداکند.
تجدید نظر در امر مالیات بر ارزش افزوده و معافیت واحدهای صنایع تبدیلی همچون بخش کشاورزی از این عوارض و نیز در نظر گرفتن تسهیلات با نرخ کمتر برای این گونه صنایع، شاید یکی از نمونه حمایت های دولتی مورد انتظار باشد، زیرا واحد های صنایع تبدیلی بیشترین میزان اشتغال زایی در بخش تولید محصولات کشاورزی، تبدیل فرآورده های کشاورزی و جلوگیری از ضایع شدن میوه و صیفی جات، بسته بندی، حمل و نقل و خدمات بازرگانی وتوزیع را در مملکت ایجادکرده اند.
یکی دیگر از مشکلات واحدهای تولیدی صنایع تبدیلی در دریافت تسهیلات بانکی، سپردن وثیقه به بانک ها است، ضمن این که شیوه کارشناسی و قیمت گذاری وثیقه های ملکی توسط کارشناسان که گاه تا حد کمتر از نصف قیمت واقعی وثایق است از دیگر مسائل موجود است.

بروکراسی های اداری برای دریافت وام بانکی نیز بسیار زمان بر است و گاهی زمان برداشت محصولات فصلی به پایان می رسد و تولید کننده نمی تواند وام خود را به موقع دریافت کند. در حالی که در بیشترکشورهای دنیا در مورد محصولات فصلی، روش های دیگری متداول است. به طور مثال، محصولات یک واحد تولیدی در انبارهایی با نظارت بانک، بلوکه شده و قیمت گذاری می شوند و براساس آن، تسهیلات به تولیدکننده پرداخت می شود و در زمان افتتاح اعتبار اسنادی، برای کالای تحت نظر بانک، وجوه پرداختی به تولید کننده مستهلک و مابقی مطالبات، تسویه می شود. به این شکل، کالای تولیدی در رهن بانک قرار گرفته، تسهیلات پرداخت شده و تولیدکننده از وثیقه گذاری اموال غیر منقول، بی نیاز می شود.

به این موارد مشکلات حمل ونقل ریلی و هوایی برای صادرات، کارهای موازی ادارات ناظر در گمرکات که باعث تأخیر در ترخیص مواد اولیه کارخانه ها می شود، تعرفه های گمرکی کارشناسی نشده برای برخی کالاهای وارداتی و نبودن مشوق های صادراتی جذاب را نیز باید افزود که از دیگر از دل مشغولی های تولید کنندگان این بخش است.
اما یکی از نکات بسیار مهم، ضرورت پرداختن به امور تخصصی واحد ها و رشته های مختلف صنایع تبدیلی است. از این رو پیشنهاد می شود در جلسات کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی، موضوعات مورد نظر یکی از رشته های صنایع تبدیلی، مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

علیرضا بوستانی – عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی