آلمان در یورو دنبال چیست؟

 

بنا به همه دلایلی که می‌دانید، حتی آنگلا مرکل هم حالا در این فکر است که چگونه یورو را منحل کند.بی‌شک صدراعظم آلمان که مدت‌هاست بخاطر یورو در عذاب است، از منازعات بی‌پایان بر سر برنامه‌های نجات یورو که بعد هم ناکافی از کار در می‌آیند، خسته است و برای فروپاشی یورو وسوسه شده است.
اینکه او چگونه باید از پس مشکلات کشور خودش برآید موضوعی است که تنها منتقدان داخلی، آن هم بسیار ضعیف به آن می‌پردازند. بسیاری از کشورهایی که او سعی در نجاتشان دارد، اما ناراحتی او از فدا کردن ثروت آلمان را به خصوصیات نازی‌ها تشبیه می‌کنند.

برای این خانم عملگرا، یک دلیل عملی هم برای کلید زدن طرح احتمال فروپاشی یورو وجود دارد: این فروپاشی بیش از هر زمان دیگری محتمل است. کمر یونان زیر بار مشکلات به شدت خم شده است. بخش اعظم اروپا متحمل دردهای اقتصادی شده است و این در شرایطی است که کشورهای اعتباردهنده شمال اروپا کمتر از گذشته کمک می‌کنند: در یک نظرسنجی که به تازگی به عمل آمده مشخص شده است که اکثریت آلمانی‌ها موافق بازگشت مارک آلمان هستند.

حتی اگر مرکل برای دستیابی به یک راه‌حل برای بحران تلاش کند، دستیاران و مشاورانش بی‌تردید با ظرافت، طرحی را برای بدترین سناریوی ممکن تدوین خواهند کرد. در حال حاضر انحلال یورو پر هزینه‌تر از تلاش برای حفظ آن خواهد بود. اما اگر اروپا به بحث‌های فعلی خود ادامه دهد، این محاسبات بر هم خواهد خورد. در آلمان و برخی کشورهای دیگر عامه مردم بر این باورند که اخراج یونان از حوزه یورو روشی تقریبا بی‌هزینه برای دادن یک درس مهم به سایر کشورهای عضو است.

حقیقت اما این است که بانک مرکزی اروپا ۴۰ میلیارد یورو، معادل ۵۰ میلیارد دلار، از اوراق قرضه یونان را در اختیار دارد که قابلیت تبدیل به دراخما را دارد اما یونان در صورت خروج تعهدی به ارائه خدمات در ازای آنها نخواهد داشت. امکان دارد ۱۳۰ میلیارد یوروی دیگر از وام‌هایی که یونان تحت برنامه‌های نجات دریافت کرده است، تا حدودی یا به طور کلی بخشیده شود. ۱۰۰ میلیارد یورو از بدهی‌های دایمی یونان هم در سیستم پرداخت‌های بانک مرکزی اروپا به ضرر تبدیل خواهند شد.

به همه اینها باید ۵۰ میلیارد دلاری که بابت خروج یونان به آن کشور پرداخت خواهد شد نیز اضافه شود که در این صورت مجموع هزینه‌های این خروج به ۳۲۰ میلیارد یورو بالغ خواهد شد. البته برآورد هزینه خروج یونان یک کار صرفا حدسی است. اما بر این اساس هزینه‌ای که آلمان در قبال خروج یونان خواهد داد بالغ بر ۱۱۰ میلیارد یورو از آن جمع کل خواهد شد. این میزان ۴ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.

شاید در نگاه نخست این کار، پر منفعت به نظر آید چون موجب خواهد شد که مالیات‌دهندگان آلمانی از تلاش بی‌پایان برای یونانی‌ها نجات یابند. اما بی‌ثباتی یورو موجب خواهد شد که بازارها دچار تشویش شوند. ایرلند، پرتغال، قبرس و اسپانیا هم همگی در مجموع ۸۰ تا ۱۰۰ درصد تولید ناخالص داخلی‌شان را به سرمایه‌گذاران خارجی بدهکارند.البته بدهی خالص آنها بیشتر از این مقدار است. این خود یکی از دلایلی است که خارجی‌ها را معتقد ساخته است که یورو نمی‌تواند از هم بپاشد. در شرایطی که بازار پول واحد در تلاطم است و رکود رو به فزونی است، خانم مرکل تحت فشار قرار می‌گیرد که هر هزینه‌ای را بپردازد تا بقیه حوزه یورو را نجات دهد. حتی اگر این هزینه یک چک سفید امضا باشد.

اما حالت دومی هم وجود دارد و آن این است که برای محدود کردن سرایت بحران، اسپانیا، ایرلند، پرتغال و قبرس هم از حوزه یورو خارج شوند.ایتالیا که بدهی خارجی خالص آن تنها ۲۱ درصد تولید ناخالص داخلی‌اش هست احتمالا در این گروه نخواهد بود و احتمالا با وجود بدهی‌ها و فقدان رقابت‌پذیری این کشور، مرکل اعلام خواهد کرد که حوزه یورو بدون ایتالیا نخواهد توانست عملکرد سیاسی درستی داشته باشد.

اما هزینه این حالت دوم بسیار گزاف خواهد بود. پس اگر هیچ‌یک از این روش‌های انحلال جذاب به نظر نمی‌رسند، بهترین راه چیست؟ اکونومیست پیشنهاد می‌کند که اعضای حوزه یورو باید از ترکیب قدرت‌های خود استفاده کنند تا یک اتحادیه بانکی تشکیل دهند و گروهی از بدهی‌های مهم را یک کاسه کنند. البته این اقدامات باید در کنار سیاست‌هایی در راستای ریاضت اقتصادی و ترویج رشد باشد.

بانک مرکزی این بار هم دوباره برای مرکل زمان خریده است. هرچند که شواهد حکایت از آن دارد که زمان به نفع او پیش نمی‌رود. مشکلات اقتصادی جنوب اروپا رو به وخامت و به سمت شمال در حال گسترش است. در چنین شرایطی فروپاشی یورو پرخطرتر از اصلاح وضعیت آن است. اما اگر مرکل راه درستی را در پیش نگیرد، تنها دو گزینه پیش رو خواهد بود: یک فروپاشی پرهزینه در کوتاه مدت یا یک فروپاشی واقعا ویرانگر در بلندمدت.