آیا فرش ماشینی رقیب فرش دستبافت است؟

بهنام قاسمی :: مجله نساجی کهن :: در طول تاریخ زندگی بشر همواره مسایل تازه ای برای او اتفاق افتاده است و همیشه انسان با پدیده های جدیدی دست وپنجه نرم کرده است . این امر امروزه به صورت ورود تکنولوژی های جدید بیشتر نمایان است . به طور کلی بشر با هر پدیده تازه ای مقابله می کند و مدتی طول می کشد تا خود را با شرایط جدید وفق دهد . این جزئی از طبیعت بشر است . به بشر ثابت شده است که در مقابل چیزهای تازه نمی توان از خود مقاومت نشان داده است که هر گاه با این پدیده ها برخوردهای نامعقول کرده ایم به ضرر خودمان تمام شده است .

امروزه تکنولوژی تولید را زیاد کرده و قدرت خرید را به همه مردم داده است . تولید واقعا به شکل سرسام آوری زیاد شده . اگر قدیم ترها کالایی به شکل محدود و طی فرآیندی طولانی تولید می شد امروزه با پیشرفت صنعت و اتوماسیون و غیره در تعداد انبوه و در مدت زمان کوتاهی تولید می شود . این اقتضای زمان ماست . برخورد با آن منطقی نیست .

وقتی تخته فرش های دستباف کشورمان را زیرو رو می کنیم احساس غرور به ما دست می دهد . آنها صفحات هنر و هویت ایران و ایرانی هستند . بی شک ، صاحب این هنر هم ایران است و ایرانی . در حال حاضر این صنعت با مشکلاتی روبروست اما این که ادعا کنیم همه مشکلات فرش دستباف ایران به سبب تولید فرش ماشینی است بسیار بی انصافی کرده ایم .

فرش ماشینی هرگز رقیبی برای فرش دستباف کشور متصور نشده است بلکه در مقاطع مختلف موجب توسعه صادرات فرش دستباف و ورود ارز به کشور نیز گردیده است . فرش ماشینی باعث شده است تا خانواده هایی که توان خرید فرش دستباف را ندارند بتوانند جهت آذین بندی محل مسکونی خود از فرش ماشینی استفاده کنند .
از طرف دیگر اگر روند تولید فرش ماشینی در ایران وجود نداشت بازار ایران با تراکم انواع فرش ماشینی تولید کشورهای بلژیک و ترکیه و شاید هم چین مواجه می شد و براین اساس سالانه ۳۰۰ میلیون دلار ارز از مملکت خارج می شد . مشکلات فرش دستباف برای همه مشخص است .

نبود مواد اولیه مطلوب و ارزان ، مشکلات فراوان در بخش رنگ و رنگرزی ، دخالت سازمانهای دولتی در امر فرش ، وجود رقبایی مانند هند و پاکستان با مواد اولیه ارزان و کارگر ارزان تر ، عدم حمایت از نوغانداران ، استفاده از پشم های دباغی شده و عدم رسیدگی به هنرمندان بافنده که از دل وجان برای بافت فرش ها مایه می گذارند و در مقابل بهای کمی به آنها پرداخت می شود و در مقابل این مسائل از بافت فرش صرفنظر کرده و خود یک ایست کامل در تولید فرش دستباف ایجاد نموده از مشکلات فرش دستباف است . اما با وجود همه این مشکلات در نمایشگاه های اخیر بارها ثابت شده که هنوز فرش ایرانی زنده است . مشکلات فرش دستباف کاملا واضح است . مسلما این مشکلات عامل اصلی و اساسی در رکود فرش های دستباف ایران شده است و نه فرش ماشینی !!
عده ای تنها معضل بزرگ فرش دستباف را راه افتادن کارخانجات تولید فرش ماشینی می دانند و می گویند ۹۰ درصد ضرر وارده به صنعت فرش دستباف کشور را همین مسئله می دانند . غافل از اینکه ضربه اصلی که به فرش ایران وارد شده رقابت فرشهای دستباف تولید شده در کشورهایی مثل نپال و چین است که به نام فرش ایرانی وارد بازار جهانی شده است .

حتی در برهه ای از زمان شایعه سرطان زا بودن الیاف اکریلیک برای تخریب بازار فرش ماشینی به کار برده شد عده ای هم به پخش آگهی های تبلیغاتی شرکتهای فرش ماشینی توسط رادیو و تلویزیون اعتراض شدیدی می کنند !!
تصریح براین که فرش ماشینی ایران تنها در کشورهای جهان سوم مانند آسیای میانه و افغانستان و عراق خریدار دارد هم صحت ندارد . هم اکنون بزرگترین مشتریان فرش ماشینی ایران از کشورهای آلمان ، ژاپن ، عربستان ،یونان و اسپانیا هستند ضمن آنکه مقدار کمتری هم به کانادا ، آمریکا ، روسیه و اوکراین صادر می شود .

مزایای فرش ماشینی در این دوره این است که با سرعت بیشتری در مرحله طراحی و در مرحله تولید انجام شده و هزینه کمتری را هم در برمیگرد و در عین حال طرحهای مدرن را نیز در خود جای داده است و مانند هر کفپوش دیگری برای خود نقشی مستقل ایجاد می کند همان طور که در دنیا سلایق مختلف وجود دارد مطابق با آن باید فرآورده های مختلفی هم وجود داشته باشد .

این مسئله هیچ گاه در مقابل با فرشهای دستباف قرار نمی گیرد بلکه در کنار هم و در یک راستا قرار می گیرد و ما اگر می خواهیم اصالتها حفظ شود باید برای کیفیت فرشهای دستباف خود فکری کنیم تا حداقل در این بازار سلایق مختلف را هم ارضا کنیم .
با توجه به محبوبیت فرش دستباف در بین مردم دنیا هیچ گاه هیچ قدرتی نمی تواند این هنر را از عرصه وجود حذف کند اگر محصولی جدید مثل فرش ماشینی هم تولید شود به عنوان رقیب نخواهد بود بلکه سلایق مختلف در دنیای امروز ایجاب می کند که نوآوری هایی از این قبیل هم وجود داشته باشد .

منبع : مجله صنعت کهن

تلفن اشتراک : ۷۷۲۴۵۷۸۰