در خرید فرش مناسب برای خانه، عوامل مختلفی در انتخاب تاثیر می‌گذارد: سبک زندگی، سبک دکوراسیون، متراژ، نورگیر بودن یا نبودن خانه، کوتاهی یا بلندی سقف و بسیاری پارامترهای دیگر که باید به آن توجه کرد. از طرفی فرشهای متنوعی با طرح و رنگ و حتی سبک بافت در سطح دنیا وجود دارد که هر یک برخاسته از فرهنگ و شرایط منطقه است و هرکدام بخش وسیعی از سلایق جامعه جهانی را میتواند تامین کند. از این رو با کمی تحقیق و مطالعه، فرشی متناسب با شرایط و سلیقه خود می‌توان تهیه کرد. تنوع موجود در فرشها باعث تمایز آنها از یکدیگر می‌گردد، که در این مقاله به معرفی انواع فرش مناطق مختلف ایران و جهان می‌پردازیم.
فرشهای منطقه بخشایش، سِراپی و هِریس در شمال غرب ایران جزء این دسته هستند. این فرشها پررنگ و دارای نقوش هندسیِ قوی هستند همچنین میان اجزای فرش، تناسب و زیبایی وجود دارد. هشت ضلعی‌های بزرگ تزئین شده، نقوش الهام گرفته از گیاهان و آویزههای برجسته، مشخصه فرش های تولید شده در مناطق هریس، سراب و بخشایش است.
فرشهای تبریز با بافت عالی، پایبندی به سنتها و طرح فرشهای عتیقه ایرانی، نسبت به سایر سبک‌ها شناخته می‌شوند اما آنها را نمی‌توان با الگویی خاص و یا با رنگ متمایز کرد. فرشهای تبریز با طرحهای سنتی ترنجدار در مرکز با الگوهای متفاوت و در هر رنگ، موجود هستند از رنگهای تند و درخشان گرفته تا رنگهای پاستیلی کمرنگ. آنچه فرش تبریز را از سایر فرشهای ایرانی متمایز می‌نماید، کیفیت بالای آن است.
این فرشها با رنگهای بسیار سرد یا خنثی، عمدتا بژ و آبی دریایی بافته می‌شوند ولی گاهی اوقات رنگهای آبی روشن، آبی کبود و سبز نیز در آن به کار می‌رود. نخ‌های خاب این نوع فرش با گره فارسی بافته میشود. ویژگی برجسته این نوع فرش، ترنج مرکزی است که در بعضی مواقع با نقوش گل یا حیوانات مانند پرندگان، زینت داده میشود. سبک و طراحی فرش نائین به شدت متأثر از بافندگان اصفهان است اما از نظر رنگهای مورد استفاده، به راحتی از هم قابل تشخیص هستند.
فرشهای اصفهان فوقالعاده جذاب، فریبنده و سنتی هستند. رنگهای غالب در آنها، رنگهای ارغوانی، آبی و طلایی است که سطح فرش با الگوهای ظریف و تزئینات پیچک و نقوش اسلیمی پر میشود.
فرشهای لر مجموعهای از طراحی و اشکال هندسی و نقوش حیوانات است و ترکیب زیادی از رنگ‌ها را در خود دارد. مهم‌ترین رنگهای به کار رفته در این فرشها انواع قرمز، آبی، سبز و زرد است که ترکیب آنها با سایه‌های رنگی، آثار بینظیری را ایجاد می‌کند.
فرشهای سنتی کردستان با طرحهای متنوع، رنگ٬های غلیظ، نقوش خارق‌العاده هراتی، طرحهای منحنی و زیبای بوته، و نقشِ گل٬های نفیس شناخته میشود. از رنگ٬های قرمز، نارنجی تیره، آبی، سبز تند، و زرد زعفرانی در بافت این فرشها استفاده میشود. دوام بالای این فرشها باعث میشود که برای مکان‌های عمومی انتخابی مناسب باشند.
فرشهای خراسان مجموعهای از سبک‌های زیبا و متنوع است. در این فرشهای سنتی که جزئیات زیادی دارد، نقوش حیوانات، پرندگان، انسان و درخت به شیوه‌ای دلپذیر و زیبای به کار گرفته شده است. فرش‌هایی شیک با زمینه‌های مشخص، نقوشِ برجسته منحنی و الگوهای زاویهدار که تحت تأثیر منطقه خود هستند. خراسانی‌ها تمایل دارند که از مجموعه رنگهای ملایم و خاکی استفاده کنند اما این یک قانون کلی نیست.
فرشهای قم الگوهای تکراری دارد که الهام گرفته از گیاهان دارویی است و از تعداد زیادی نقوش و طرح منحنی در آن استفاده میشود. قالیهای قم از رشته‌های نازک نخ ابریشم و پشم بافته شده است و بیشتر آنها به طور سنتی به عنوان تابلو فرش استفاده می‌شوند. رنگهای به کار رفته بیشتر قرمز، آبی و استخوانی است، هرچند به کار گرفتن سایر رنگ‌ها نیز متداول است.
سمرقند ناحیه‌ای در خیتان است که در گذشته یک توقفگاه مهم در جاده ابریشم به شمار می‌آمد. مردم خیتان بافندگان ماهری بودند و فرشهای باکیفیتی را برای تجار داخلی و خارجی تولید میکردند. نقوش تکرار شونده، شاخه‌های انار و گلدان‌های گل از طرحهای محبوب میان بافندگان این منطقه بوده است. آنها نقوش دیگری مانند الماس، گل، عناصر بیضیوی و خمیده را از بافندگان مغول الهام گرفته و در فرشهای خود بکار می‌بردند. رنگهای زرد، قهوهای و بسیاری از رنگ‌ها که از خاک و گیاهان آن منطقه بدست می‌آمد را در بافت فرش استفاده میکردند.
خاستگاه فرش مغول دربار مغولستان می‌باشد و از این رو جلوه‌هایی از شکوه و تجملات سلطنتی در آن دیده میشود. نقوش گیاهان زیبا و متفاوت با رنگ قرمز لاکی مشخصه فرشهای مغول است. در فرش با طرح شکار، حیوانات وحشی، اسب سواران و جانوران به تصویر کشیده شده است.
نام فرش‌هایی ترکیه‌ای است که به خاطر طرحهای مرسوم در شهر عشاق به این نام خوانده می‌شوند. نقوش زاویهدار و ترنج‌های زینتی در این مدل، تفاوت زیادی با سبک ایرانی ندارد اما بیشتر به شکل مستطیل اجرا میشود. تنوع رنگی این مدل فرش منحصر به فرد بوده و شامل رنگهای مدیترانه‌ای و الهام گرفته از رنگ جواهرات آن منطقه می‌باشد.
فرشهای اسپانیایی نماد تولید فرش در اروپا هستند. تولید فرش در اسپانیا به زمانی باز می‌گردد که بیشتر اسپانیا جزء قلمرو اسلامی بوده است. رنگ‌آمیزی آنها غالبا به رنگ استخوانی، سبز و زرد پاستیلی و ملایم است. برخی فرشهای قدیمی اسپانیا از الگوها و بافت‌های دوره عثمانی تقلید میکردند اما با گذشت زمان یک سبک منحصر به فرد عبری یا اروپایی گسترش پیدا کرد.
در ابتدا طرحهای فرش اسکاندیناوی با رنگهای یکنواخت بافته می‌شد که شامل رنگهای مشکی، خاکستری، سفید و زرد بود اما با گذشت زمان (اواسط قرن ۱۷ام) اشکال هندسی و طرحهای گلدار به ساختار آن اضافه شد. گل لاله مورد علاقه مردم اسکاندیناوی بود بنابراین وجود نقوش لاله در قالیهای اسکاندیناوی به یک المان اصلی تبدیل شد. حیوانات و پرندگان محلی نیز به طرحهای جدید راه یافتند که جذابیت خاصی به ساختار سنتی آن بخشید.
این نوع فرش، تغییر شکل یافته فرشهای ایرانی و ترک (عشاق) است. طرحهای این نوع فرش از عناصر معماری پر نقش و نگار دوره رنسانس الهام گرفته و ظرافت این نوع فرش بسیار زیاد است.
خاستگاه این فرش کشور فرانسه می‌باشد و شکل تغییر یافته فرشهای ایرانی است. گلهای انبوه، پر برگ و کوچک در زمینه آبی، سیاه یا قهوهای تیره مشخصه این سبک است و به داشتن خابهای بلند و ظاهری اروپایی و تجملی شناخته میشود.
ترکیبی از طراحی، سبک‌های نئوکلاسیک، کوبیسم و مدرنیسم است. طراحی این نوع فرش با توجه به نقوش مدرن، انتزاعی و تجسمی انجام می گیرد و با رنگهای جسورانه، خطوط زاویهدار و بدون تزئینات زیاد شناخته می‌شوند.
درگذشته فرشهای چینی با ظرافت شرقی در مقیاس بیسابقه‌ای تولید می‌شد. در فرشهای آرتدکو چینی رنگهای غلیظ با جزئیات پیچیده و طرح های متأثر از سبک شرقی، به نمایش در می‌آید. در یک طراحی داخلی مدرن، فرشهای آرتدکو انتخاب مناسبی هستند.
فرشهای مراکشی به داشتن رنگهای پویا و الگوهای هندسی مشهور هستند. هر قطعه از این فرش تاریخی از هنر مردم عامی است که نسل به نسل انتقال پیدا کرده است. امروزه، در طراحی دکوراسیون، به فرش مراکشی توجه بسیاری می شود و در بین بسیاری از طراحان داخلی و مصرفکنندگان، به نام “فرش انتخاب” مشهور شده است.
فرشهای مراکشی قدمت تاریخی طولانی ندارند (اواسط قرن نوزدهم)، اما به دلیل طرح و رنگهای مدرن، ساختار هندسی و طرحهای انتزاعی مورد توجه هستند. این فرشها اقتباسی از فرشهای ناحیه مرکزی و غربی ترکیه می‌باشند.
فرشهای سبک بوهمی نمایی از هنر قبایل و مملو از الگوهای هنری پیچیده و شلوغ است که از رنگهای جذاب و الیاف طبیعی، در بافت آن استفاده میشود. این فرشها میتوانند بیش از حد رنگی بوده، یا ترکیبی از رنگهای خنثی و یا حتی ترکیبی از رنگهای روشن و بیحال باشد. الگوهای آن غالباً پویا و در عین حال رمانتیک است و میتواند به سبک فرشهای ایرانی ولی کمی مدرن‌تر، شباهت داشته باشد.
گلیم به نوعی زیرانداز دستبافِ بدون پُرز و خاب گفته میشود و رنگهای استفاده شده در آن گیاهی هستند. عموماً نخ تار از پنبه و نخ پود گلیم از پشم است و طرحهای آن با توجه منطقهای که بافته می شود متفاوت است.
بافت این نوع فرش بین کشورهای فرانسه، پرتغال و انگلستان رواج دارد و به صورتی است که با سوزن‌های مخصوص، الیاف و نخ پشمی را از میان یک پارچه ضخیم عبور داده و به آن می‌بافند.
این نوع فرش نوعی فرش قلاب بافی شده است با این تفاوت که خابهای حلقوی این فرش بسته به طرح و نقش، بریده شده و طرحی برجسته به وجود می‌آید.
این نوع فرش، پوست و موی کامل یک گاو است و با دباغی کردن تهیه میشود. گاهی اوقات به روش‌هایی مخصوص و با از بین بردن رنگ اصلی و رنگ کردن مجدد، به آن طرح داده میشود. این نوع فرش برای دکوراسیون‌های غربی و مدرن قابل استفاده است.
این نوع فرش ابتدا در کشور یونان بافته می‌شد و ۱۰۰% از پشم می‌باشد. این نوع فرش از بافته شدن الیاف پشم به بدنه که آن نیز بافتی پشمی دارد، به دست می‌آید. ضخامت این فرش زیاد و خابهای آن بلند است، در نتیجه سطحی نرم و حجیم در زیر پا احساس میشود. این نوع فرش برای سالن‌های نشیمن و پذیرایی مدرن مناسب می‌باشد.
بیشتر بخوانید:
نویسنده: ندا نعیمی- تحریریه نشریه کهن
تبلیغات روی جلد: کاوان شیمی فهرست مطالب شماره 90 مجله نساجی کهن نمایشگاه پیشرفته‌ترین فناوری‌های…
در نمایشگاه Heimtextil 2025، بخش فرش و کفپوش به سطح جدیدی از گسترش و نوآوری…
نویسنده:سیامک عیقرلو آری، تیتر این نوشتار درست نوشته شده است و به درستی آن را…
فناوری‌های نوظهور و هوش مصنوعی با وجود همه اثرات مثبت و غیرقابل انکاری که برای…
ایتما آسیا ۲۰۲۴ فرصتی برای نمایش پیشرفت‌های چشمگیر صنعت نساجی چین بود، جایی که شرکت‌های…
شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران به شرکت‌هایی اطلاق میشود که بر پایه دانش و فناوری‌های نوین…