اوکوتکس زبان مشترک کیفیت در بازارهای جهانی

آقای اکرامی- نماینده اوکوتکس در ایران

حوزه فعالیت؛ ارائه خدمات تاییدیه های فنی محصول و استانداردهای تخصصی صنعت نساجی و کفپوش

توضیح درباره اهمیت سیستم های تایید کننده کیفیت محصول و موسسات صدور گواهینامه های تخصصی صنایع

روش های استاندارد بسیاری برای ارزیابی ویژگی های کیفی محصولات وجود دارند که به تولید کنندگان و خریداران مِتر و معیارهای مشخصی برای ارزیابی کیفیت محصولات ارائه می کنند. بسیاری از این استانداردها بین المللی و برخی نیز در سطح منطقه ای یا کشوری قابل استناد هستند. اما در فرآیند فروش محصولات و قراردادهای تجاری به ویژه در بازارهای بین المللی خریداران برای اطمینان از کیفیت ادعا شده توسط فروشنده و یا پاس شدن الزامات قانونی بازارهای هدف ممکن است از فروشندگان درخواست تاییدیه های کیفی و گواهینامه های مختلفی داشته باشند. طبیعی است این تاییدیه ها و گواهینامه ها وقتی ارزش خواهند داشت که چه به لحاظ نوع استانداردهای مورد استفاده و هم از نظر اعتبار موسسات یا سازمان های صادر کننده مورد قبول خریداران باشند. اینجاست که نقش و اعتبار موسساتی که به شکل تخصصی در حوزه ارزیابی کیفیت و ارائه گواهینامه های تخصصی فعالیت می کنند حائز اهمیت می شود. حتی شناخته شده ترین تولید کنندگان جهان در کشورهای غربی که دارای مجهز ترین آزمایشگاهها و سیستم های کنترل کیفیت به روز هستند, نیز هرگز از چنین خدمات و گواهینامه هایی بی نیاز نیستند. در بین کشورهای اروپایی نیز بعضی کشورها مانند سوییس از قدیم به ارائه چنین خدماتی شهره هستند.

 

◄لطفا در مورد میزان نفوذ استانداردهای اوکوتکس در بین شرکت های ایرانی توضیح دهید تا به حال چند شرکت موفق به دریافت این گواهی شده اند و پیش بینی شما از آینده چیست؟

شاید بتوان گفت که میزان نفوذ استانداردهای اوکوتکس در صنایع نساجی و پوشاک کشورهای مختلف جهان با مقدار صادرات آنها به کشورهای توسعه یافته به ویژه اتحادیه اروپا که مطالبه کننده اصلی این استانداردها هستند و همچنین سطح حضور و مشارکت شرکت ها در زنجیره تامین جهانی کالاهای نساجی ارتباط مستقیم دارد. به دلایل مختلف شرکت های ایرانی حضور محدودی در این بازارها داشته و در حال حاضر ۱۰ شرکت صادر کننده ایرانی محصولات خود را با استاندارد ۱۰۰ اوکوتکس به بازارهای جهانی صادر می کنند. این عدد حدود نیم درصد آمار مشابه در کشور همسایه، ترکیه است!

استانداردهای بین المللی در حقیقت زبان مشترک و جهانی انتقال مفاهیم کیفی و ابزار اولیه حضور و رقابت در بازارهای خارجی هستند. اگر هدف از تولید حضور در بازارهای رقابتی خارج از مرزهای کشور باشد طبیعتاً آگاهی و بهره گیری از این زبان بین المللی امری اجتناب ناپذیر است. در حال حاضر  نرخ گسترش میدانی استانداردها در کشورهای اروپایی تقریباً به ثبات رسیده و بخش عمده این رشد در کشورهای آسیایی مشاهده می شود که به منظور صادرات به سرعت در حال ارتقاء کیفیت محصولات خود و انطباق آن با استانداردهای بازارهای کشورهای توسعه یافته هستند. با توجه به اجرایی شدن مقرراتی مانند  REACH و افزایش محبوبیت برنامه هایی مانند ZDHC در اتحادیه اروپا و قوانین مشابه در کشورهای چین، ژاپن و آمریکا که با چگونگی استفاده از مواد شیمیایی در محصولات نساجی مرتبط هستند قطعاً در آینده نزدیک حضور در بازارهای جهانی بدون دیده شدن ضوابط این مقررات در محصول و بدون ابزارهایی مانند اکو-لیبل ها دشوار خواهد بود.

 

◄آیا شرایط اقتصادی کشور و افزایش بهای یورو و دلار تاثیری بر میزان درخواست این تاییدیه های فنی و گواهینامه های استاندارد در کشور دارد؟

اغلب شرکت هایی که علاقه مند به اخذ تاییدیه های فنّی محصول و استانداردهای اروپایی از جمله اوکوتکس هستند صادرات محور بوده و از این مدارک جهت افزایش فروش و صادرات خود بهره می برند، بطوریکه در سال گذشته حتی با افزایش درخواست نیز مواجه بودیم. اما به هر حال افزایش بهای ارز سبب بالا رفتن هزینه های اجرایی شده و به ویژه می تواند برای شرکت های کوچک و متوسط با صادرات ناپایدار ایجاد مشکلاتی نماید.

 

◄در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته توجه بسیار زیادی بر روی تولیدات پایدار و سبز وجود دارد، در کشور ما اما نیاز به فرهنگسازی جدی در این زمینه وجود دارد، به نظر شما برای فرهنگسازی عمومی در جامعه چه باید کرد؟

جالب است بدانید سازمان اوکوتکس که یک نهاد استانداردسازی محصولات صنعت نساجی و پوشاک و چرم است، جامعه هدف خود را بر مصرف کنندگان و به ویژه کودکان متمرکز نموده نه مدیران واحد های صنعتی! در طول سه دهه انیمیشن های مختلف، کتاب های آموزشی و تیزر های متعدد برای کودکان ساخته شده تا آنجا که امروز در کشور آلمان طبق نظر سنجی ها بیش از ۷۰ درصد مصرف کنندگان جامعه با لیبل استاندارد اوکوتکس و از آن مهم تر با مفهوم آن آشنا هستند. این جامعه مصرف کننده که از مضرات کالاهای نساجی آلوده به مواد شیمیایی خطرناک و همچنین مزایای محصولات سبز و ارگانیک آگاهی داشته و از آن مهمتر نسبت به حق و حقوق خود مطالبه گر است، به نهادها و سازمان های مختلف فشار وارد می آورد تا استانداردهای سخت گیرانه و قوانینی را وضع و از حقوق مصرف کنندگان دفاع نمایند. از سوی دیگر تولید کنندگان، توزیع کنندگان و خرده فروشان نیز که البته خود بخشی از همین جامعه هستند در مسیر تولید و تجارت مسئولانه و  پایدار حرکت می کنند.  بنابراین شاید از مهمترین رویکردها بتوان به بالا بردن سطح آگاهی مصرف کنندگان از طرق مختلف، آموزش به کودکان و کمپین های اجتماعی اشاره نمود. امروزه در حوزه آگاهی جامعه مصرف کنندگان نسبت به سلامت مواد غذایی پیشرفت های محسوسی در جامعه مشاهده می شود که با نگاهی به روند طی شده در کشورهای توسعه یافته طی دهه های گذشته محصولات نساجی نیز قطعا از این امر مستثنی نبوده و دیر یا زود در این مسیر قرار خواهند گرفت.

 

◄مهمترین استانداردها و ضوابط بین المللی مرتبط با فرش ماشینی به عنوان یک نمونه محصول

کالایی که معمولا به نام “فرش ماشینی” شناخته می شود در حقیقت زیرمجموعه ای از یک گروه بزرگتر از محصولات تحت عنوان “کف پوش های انعطاف پذیر نساجی” است. صرف نظر از بحث های مشتری پسندی و ضوابط اولیه یک محصول تولید شده، مهمترین استانداردهای منطقه ای و بین المللی مرتبط با این محصولات را شاید بتوان در سه گروه استانداردهای مرتبط با مواد اولیه، ایمنی و کاربرد محصول تقسیم بندی نمود. در بخش مواد اولیه، ویژگی های الیاف مصرفی، مواد شیمیایی و رنگزاها و همچنین پارامترهای کیفی مرتبط با شیمی محصول مانند ثبات های رنگی و غیره کنترل می شوند. در بخش ایمنی، آیتم هایی مانند رفتار محصول در برابر آتش، سطح دود زایی و انتشار ترکیبات فرّار شیمیایی و همچنین حضور مواد شیمیایی خطرناک در کالا ممکن است مد نظر باشند. البته استانداردهای رفتار در برابر آتش نسبت به ابعاد فرش و محل مصرف آن، تکمیل های احتمالی انجام شده و همچنین مقررات کشورها متفاوت هستند. در حوزه استانداردهای کاربردی نیز تنوع بسیار زیادی وجود دارد از استانداردهای نشان دهنده کلاس کاربرد و درجه لوکس بودن فرش تا ویژگی های مختلفی که چگونگی مصرف و محل استفاده از فرش را توصیه می کنند. کلیه این استانداردهای دارای علامت های خاص هستند که جهت ارائه بهتر ویژگی های محصول استفاده می شوند. ضوابط اجتماعی و محیط زیستی فعالیت های تولیدی که امروزه مدنظر خریداران محصولات پایدار قرار دارند نیز استاندارد های خاص خود را داشته و ممکن است برای کالای فرش ماشینی مطرح باشند.

 

◄به طور کلی مشکلات و موانعی که پیش روی شرکت های ایرانی برای این سیستم های گواهینامه وجود دارد چیست؟ علت استقبال کمتر شرکت های ایرانی از این دست استانداردها چیست؟

صرف نظر از نوع نگاه و ذهنیت صنعت نسبت به مقوله استاندارد در کشورمان که البته مشابه آن در بسیاری از کشورهای دیگر نیز وجود دارد سیستم های اعتبار بخشی و صدور گواهینامه های محصول عملا در بازارهای بین المللی به ویژه اروپایی مورد مطالبه جدی هستند. دور بودن از بازارهای پویای جهانی یعنی ایزوله شدن و نا آشنا ماندن نسبت به قواعد بین المللی کیفیت و همچنین احساس عدم نیاز و متعاقباً استقبال کمتر. از سوی دیگر موسسات و نهادهای استاندارد بین المللی نیز متاسفانه همواره در توسعه خدمات خود به ایران با موانع و محدودیت هایی مواجه بوده و هستند که این نیز در نا آشنا ماندن شرکت های ایرانی بی تاثیر نبوده است.

 

◄ در شرایطی که بیش از پنجاه درصد واحدهای تولید فرش ماشینی حتی فاقد نشان استاندارد ایران هستند چه برنامه ای برای ترویج این استاندارد در صنعت  فرش ماشینی دارید؟

تاییدیه های کیفی و استانداردهای تخصصی مختلفی که ما از طریق موسسات مختلف اروپایی ارائه می دهیم از جمله گواهینامه های موسسه اوکوتکس بیشتر برای آن دسته از شرکت هایی مناسب هستند که یا رویکرد صادرات محور دارند و یا نگاهشان به مقوله کیفیت بالاتر از انتظارات بازارهای منطقه ای و در سطح استانداردهای کیفی بین المللی است. بنابراین واحدهای تولیدی که صرفاً محصولاتی را تولید کرده و اغلب از سازمان دهی و زیرساخت های لازم جهت کنترل و مدیریت کیفیت محصول خود برخوردار نیستند در محدوده  اهداف بالقوه و فعالیت های ما قرار ندارند. در شرایط فعلی و با توجه به محدودیت های فراوانی که وجود دارد تمام سعی مان این است که کانال ارتباطی ایران را با موسسات ارائه دهنده این خدمات کماکان برقرار نگه داشته تا در صورت وجود نیاز در صنعت کشور بتوانیم ارائه خدمات نماییم. نظر به اینکه با علاقه و تخصص وارد این حوزه کاری شده ایم و نگاه مان کاملاً بلند مدت است، عمده فعالیت خود را بر حضور در رویدادها و انجام فعالیت های مختلف در زمینه تولید محتوا و ارائه اطلاعات تخصصی صحیح و آموزش صنایع متمرکز کرده ایم.

 

◄داشتن واحدهای تحقیق و توسعه فعال در شرکت های نساجی چه میزان به دریافت ساده تر و سهل تر این گواهی نامه های استاندارد بین المللی به شرکت ها کمک می کند؟ آیا لازم است قبل از درخواست و ثبت نام برای اخذ این استانداردها واحدها به واحد تحقیق و توسعه مجهز شوند؟

برای اخذ بسیاری از گواهینامه ها و استانداردهای کیفی وجود ساز و کارهای کنترل کیفیت مواد اولیه ورودی و محصولات خروجی در واحدهای تولیدی یک شرط اولیه محسوب می شود و قطعا وجود واحدهای تحقیق و توسعه نیز در مجموعه ها به اجرای آسان تر و سریع فرآیندهای اخذ گواهینامه ها منجر می شود اما الزامی در این زمینه وجود ندارد. شاید حالت مطلوب آن باشد که حتی در صورت عدم نیاز به گواهی نامه های کیفیت و استانداردهای بین المللی دست کم نسبت به آنها شناخت و کنجکاوی وجود داشته باشد و ضوابط آنها که اغلب به سادگی در دسترس و با اندکی توجه قابل اجرا هستند در واحدهای تولیدی رعایت شوند که این منجر به پویایی سطح کیفی محصولات صنعتی در کشور می شود. اما آنچه اغلب در عمل مشاهده می شود این است که تا وقتی از بخش فروش شرکت ها و بنا به درخواست مشتریان نیاز به تاییدیه یا استاندارد خاصی احساس نشود اصلاً لزومی برای توجه به این مقوله احساسی نمی شود.

[instagram-feed]