اولین کنگره موزه صدبرک خانم

نویسنده: سیامک عیقرلو

موزه صدبرک خانم  Sedberk Hanım متعلق به خانواده کوچ اولین موزه خصوصی ترکیه، در تاریخ ۲۶-۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ همایشی به اسم «اولین کنگره موزه صدبرک خانم» با موضوع نگهداری و محافظت از پارچه و منسوج‌ها برگزار کرد.

کشور ترکیه به دلیل وجود پارچه‌ها و لباس‌های ارزشمند باقی‌مانده از دوره عثمانی و دوره‌های قبل‌تر در موزه‌های دولتی و خصوصی، نگاه ویژه‌ای در خصوص حفظ، نگهداری و نمایش این آثار به آن دارند. به همین دلیل، نخستین دوره‌ی کنگره با این موضوع برگزار شد.

مهمانان این کنگره در کنار کارشناسان ترک، کارشناسانی از موزه‌های معتبری همچون موزه متروپولیتن، موزه هنر نساجی واشنگتن، موزه هنر نساجی لیون، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و موزه قطر که بسیاری از آثار دستبافته هنری در این موزه‌ها نگهداری می‌شوند، به عنوان سخنرانان دعوت شده بودند.

همایش در روز نخست با سخنرانی خانم هولیا بیلگی درباره قبول منسوجات هنری به عنوان نشانه فرهنگی و اهمیت نگهداری و محافظت از آن بازگشایی شد. در ادامه، توسعه نگهداری آثار نساجی از شیوه سنتی تا روش نوین، نیازها و چالش‌ها برای تغییر و جابجایی آثار منسوج دستباف در موزه‌ها با شرح نمونه در موزه نساجی واشنگتن و لیون مورد نمایش و گفتگو قرار گرفت. در بخش بعدی و پایانی سخنرانی در روز اول درباره نگهداری و نمایش لباس‌ها و مجموعه پارچه‌های قدیمی در موزه ویکتوریا آلبرت و همچنین سیستم نگهداری پارچه‌های دستباف موزه صدبرک خانم بود.

روز دوم همایش با سخنرانی در مورد مراقبت پارچه‌های تاریخی در موزه توپکاپی به همراه کارگاه مرمت پارچه تاریخی به جای مانده از قرن ۱۵ آغاز گردید. در ادامه‌ی کارگاه‌های مرمت یک چتر آفتابی باقی مانده از دوره عثمانی متاخر به صورت تخصصی مورد ترمیم قرار گرفت. در بخش بعدی روز دوم همایش، ذخیره کردن و فرآوری داده‌های تصویری پارچه‌ها و دستبافته‌های موجود در موزه قطر توسط مهمان همایش ارائه گردید. کنگره با موضوع بینارشته‌ای در حوزه دستبافته‌های تاریخی و شیوه مراقبت‌های نوین ادامه پیدا کرد و سرانجام با سخنرانی در مورد “آثار تاریخی به عنوان یک موضوع اسرارانگیز” به پایان رسید.

با بیان گزارش این همایش که در یکی از دانشکده‌های دانشگاه کوچ استانبول برگزار شد، حساسیت و اهمیت موزه‌داران، مجموعه‌داران، اساتید و دانشجویان درباره تاریخ و فرهنگ خود را یک باره دیگر با نمود بیشتری نشان دادند. کشوری نظیر ایران با فرهنگ غنی و حتی قدیمی‌تر، همچنین با وجود آثار دستبافته و پارچه‌های بسیاری که دارد نیاز به آشنایی با سیستم‌های جدید مراقبت و نگهداری در موزه‌ها دیده می‌شود.

پر واضح است بسیاری از آثار قدیمی که در ایران در حال نگهداری است در شرایط کاملا مناسب و استانداردی محافظت نمی‌شوند. تکنولوژی‌های جدید و علم روز که در این زمینه در حال پیشرفت است برای موزه‌ها و مجموعه‌داران فرصت مناسبی برای استفاده از این دستاوردها می‌باشد. در آخر مانند همیشه و طبق روال نوشته‌های گذشته پژوهشگر آرزوی برگزاری چنین رویدادهای مفید و کاربردی را در کشور ایران داشته و خواهد داشت تا با استفاده از علم جدید موزه‌های ایران نیز به سیستم‌های جدید مراقبتی و نگهداری مجهز گردد و از آسیب‌های جدی‌ای که آثار را تهدید میکند جلوگیری نماید.