ایجاد تحول در صنعت نساجی با پنبه تراریخته

بیشترین گردش مالی و درآمدزایی شرکت‌های دانش‌بنیان مربوط به محصولات زیست فناوری است. پنبه تراریخته یکی از محصولات این بخش است که تولید گسترده آن در کشور می‌تواند تحول بزرگی را در صنعت نساجی به همراه داشته باشد.

از این‌رو تولید آزمایشگاهی پنبه تراریخته در پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران به پایان رسیده و هفته جاری جلسه ارائه مجوز نهایی پنبه تراریخته برای تجاری‌سازی پنبه تراریخته از سوی ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برگزار و مجوز تجاری‌سازی این محصول به پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران داده خواهد شد. با اخذ این مجوز بذر این محصول به کشاورزان فروخته می‌شود. پنبه تراریخته درجات مختلفی از مقاومت به آفات را نشان می‌دهد و عملکرد این نوع پنبه تا ۶ تن در هکتار است که نسبت به ارقام غیرتراریخته حداقل ۳۰ درصد بیشتر است. مقاومت نسبی به کم‌آبی و بیماری‌های ویروسی از جمله خصوصیات آن است.

شرایط ورود محصولات زیست فناوری به بازار

در بودجه سال ۹۵ مبلغ ۱۰میلیارد تومان برای توسعه و راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه، شرکت‌های دانش‌بنیان، ستادهای زیست فناوری و همکاری با دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی و پزشکی در نظر گرفته شد. رییس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با صمت به نقش محصولات زیست فناوری در صنایع اشاره کرد و گفت: ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری وظیفه حمایت از طرح‌های پژوهشی برای تبدیل به ثروت را به عهده دارد. امید توکلی با اشاره به اینکه محصولات زیست فناوری برای ورود به اقتصاد زیستی و استفاده از حمایت‌های معاونت‌های علمی و فناوری باید دارای ویژگی‌های خاصی باشند، افزود: شرط ویژه تجاری‌سازی محصولات زیست فناوری اثر بخشی این محصولات در بازار، دارا بودن شرایط لازم برای اخذ گواهی‌نامه استاندارد و رفع موانع گمرکی برای ورود به بازارهای ملی و بین‌المللی است. رییس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری افزود: به عنوان مثال داروهای زیست فناوری برای ورود به بازار باید مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داشته باشند. بر اساس ابلاغیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی محصولات زیست فناوری باید قابلیت جایگزین برخی از داروها را در بازار داشته باشند. او با اشاره به اینکه به طور معمول تعیین سطح پژوهش‌های کاربردی از صفر تا ۷ تعریف می‌شود، تصریح کرد: پژوهش‌هایی که در حوزه زیست فناوری سطح ۴ پژوهشی را کسب کرده باشند و نمونه محصول تولید شده است از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای ورود به بازار مورد حمایت قرار خواهند گرفت.

به گفته توکلی محصولات و خدماتی قابلیت ورود به بازار و استفاده از حمایت‌های معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری را خواهند داشت که تمامی موانع و محدودیت‌ها را پشت سر بگذارند و آیین نامه‌های قانونی، دستورالعمل‌های گمرکی و مکانیزم‌های حمایتی و تشویقی را رعایت کرده باشند. درحال حاضر ۱۹۰۰ شرکت دانش‌بنیان گواهینامه دانش‌بنیان دریافت کرده‌اند و بیشترین گردش مالی و درآمدزایی شرکت‌های دانش‌بنیان مربوط به محصولات زیست فناوری است. او افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان «آی‌تی» با فاصله زیادی بعد از محصولات زیست فناوری رتبه دوم را در گردش مالی دارند و این در حالی است که شرکت‌های دانش‌بنیان دارویی و تجهیزات پزشکی بیشترین گردش مالی را داشته‌اند.

اختصاص بودجه ۱۰ میلیارد تومانی

محصولات تراریخته به‌طور معمول به گیاهانی اطلاق می‌شود که ساختار ژنتیکی آن از طریق مهندسی ژنتیک تغییر یافته است. این تغییر معمولا برای بهبود مقاومت گیاه به برخی آفات یا بیماری‌های گیاهی، بهبود عملکرد گیاه و بالا بردن بهره‌وری در کشاورزی است. نمونه‌های استفاده از گیاهان تراریخته با صفتی چون مقاومت به یک آفت، بیماری یا خشکی را می‌توان در کشاورزی مدرن یافت. گیاهان تراریخته در صنعت داروسازی برای تولید صنعتی برخی ترکیبات با کاربرد پزشکی نیز استفاده می‌شود. بهزاد قره یاضی قائم‌مقام پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی در گفت‌وگو با صمت زیست فناوری (بیوفناوری) را یکی از بخش‌های اولویت‌دار نقشه جامع علمی کشور دانست و گفت: رهبر معظم انقلاب همواره توجه ویژه‌ای به فناوری‌های نو به ویژه بیوفناوری داشته‌اند و نمونه بارز آن بازدید از پژوهشگاه رویان و مذاکره با زنده‌یاد کاظمی آشتیانی بنیانگذار این پژوهشگاه و متخصص سلول‌های بنیادی بوده است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت زیست فناوری در اسناد بالا دستی و نگاه دقیق رهبر معظم انقلاب به این موضوع است. قائم مقام پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران در ادامه به کاربرد محصولات تراریخته در صنعت اشاره کرد و افزود: یکی از محصولات تراریخته که می‌تواند تحول بزرگی را در صنعت نساجی به همراه داشته باشد تولید پنبه تراریخته است. این طرح در سال ۱۳۷۸ در پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران آغاز شد. این محصول درجات مختلفی از مقاومت به آفات را نشان داده است و عملکرد این نوع پنبه تا ۶ تن در هکتار است که نسبت به ارقام غیرتراریخته حداقل ۳۰ درصد بیشتر است. مقاومت نسبی به کم‌آبی و بیماری‌های ویروسی از جمله ویژگی‌های دیگر آن است. از این‌رو تولید آزمایشگاهی پنبه تراریخته در پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران به پایان رسیده و هفته جاری جلسه ارائه مجوز نهایی پنبه تراریخته برای تجاری‌سازی پنبه تراریخته از سوی ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برگزار و مجوز تجاری‌سازی این محصول به پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران داده خواهد شد. با اخذ این مجوز بذر این محصول به کشاورزان فروخته می‌شود. او افزود: برای تولید پنبه تراریخته از سم حشره‌کش‌های شیمیایی استفاده نشده است بنابراین محصولی با زیست توده یا بیوماس (جزو یکی از منابع مهم انرژی‌های تجدیدپذیر به شمار می‌رود زیرا این مواد قابلیت ذخیره انرژی در خود را داراست. درواقع به هر موجود زنده که قابلیت رشد و نمو داشته و برمبنای قوانین طبیعی تقسیم شوند اطلاق می‌شود) بالا، الیاف بیشتر و عملکرد بهتر تولید خواهد شد. قائم مقام پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران با اشاره به اینکه در لایحه بودجه سال ۹۵ نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان از سوی ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای تولید محصولات زیست فناوری در نظر گرفته شده است، گفت: با بودجه‌ای که در نظر گرفته شده محصولات تراریخته سال آینده به صورت تصاعدی با ارزش‌افزوده بالا تولید خواهد شد. علاوه بر این اعتباری نیز برای راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه، شرکت‌های دانش‌بنیان، ستادهای زیست فناوری و همکاری با دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی و پزشکی در نظر گرفته خواهد شد. او با اشاره به اینکه بسیاری از محصولات دارویی دارای سودآوری بالا بوده و در اوج تحریم‌ها نیز به سایر کشورها صادر می‌شدند، افزود: هر چند بسیاری از بخش‌های اقتصادی با وجود هزینه‌های هنگفت آنگونه که باید سودآوری لازم را درپی نداشته‌اند اما داروهای نوترکیب پزشکی نه‌تنها نیاز کشور را تامین می‌کنند بلکه به خارج از کشور نیز صادر شده‌اند. یکی از ویژگی‌های اصلی محصولات تراریخته دارا بودن سهم بالای دانش و فناوری یا به عبارتی دانش‌بنیان بودن آنهاست چرا که به نسبت کمتری سرمایه‌گذاری نیاز دارند.

قره‌یاضی به دیگر ویژگی‌های محصولات بیوفناوری اشاره کرد و گفت: افزایش تولید محصولات در بسیاری از صنایع نیاز به امکانات و هزینه زیادی دارد در صورتی که برای افزایش تولید محصولات بیوفناوری با تغییرات جزئی فیزیکی می‌توان به افزایش دو برابری تولید دست یافت. از دیگر ویژگی‌های بارز محصولات بیوفناوری همخوانی آنها با محیط‌زیست است. با وجود ویژگی‌های منحصربه‌فرد محصولات بیو فناوری این فناوری هر روز بیشتر جای خود را در سیاست‌های اقتصادی، برنامه و اولویت کشورهای پیشرفته باز می‌کند. قائم مقام پژوهشکده بیوفناوری کشاورزی ایران با بیان اینکه کشورمان همواره در توسعه زیست فناوری دارای جایگاه خاصی بوده است، افزود: نمونه بارز فعالیت ایرانیان در حوزه بیوفناوری سنتی کشف الکل توسط محمد بن زکریای رازی بوده است. از این رو پیشگام بودن ایرانیان در حوزه بیوفناوری موجب شده که امروز محصولاتی که در موسسه واکسن و سرم‌سازی رازی تولید می‌شود به تمام نقاط جهان با کیفیت بالا عرضه شود. قره یاضی با اشاره به اینکه در برنامه ششم توسعه توجه ویژه‌ای به بیوفناوری پزشکی و کشاورزی شده است، تصریح کرد: در برنامه ششم توسعه به توسعه محصولات تراریخته توجه شده است تا این محصولات با سرعت بیشتری وارد سبد غذایی مردم شود.