ایجاد پیشخوان خدمات‌سهامداری دربانک‌ها/سپرده گذاری‌مرکزی،سازمان ثبت‌اسناد بورس

خبرگزاری فارس: دومین مدیرعامل شرکت سپرده گذاری مرکزی ضمن پاسخ به برخی از انتقادات، معتقد است این شرکت مهم بازار سرمایه هم‌رده سازمان ثبت اسناد و احوال است.وی استفاده از خدمات پست و پیشخوان یک بانک، راه اندازی پرتالی جامع برای ارایه خدمات سهامداری و بکارگیری نرم افزار پس از معاملات تا ۱۸ماه دیگر را از مهمترین برنامه های خود می داند.

خبرگزاری فارس: ایجاد پیشخوان خدمات‌سهامداری دربانک‌ها/سپرده گذاری‌مرکزی،سازمان ثبت‌اسناد بورس

شرکت سهامی عام سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه که از دی ۸۴ تاسیس شده،یکی از ارکان بازار سرمایه کشور و مسئول ثبت و نگهداری انتقال و مالکیت اوراق بهادار و صدور کد سهامداری بوده و همه اوراق بهادار قابل معامله در بورس‌ها و حتی داد و ستد سهام شرکت‌های سهامی عام خارج از بورس و نیز تسویه وجوه و دریافت‌ها و پرداخت‌های کارگزاران از طریق این شرکت انجام می‌شود.

این وظایف و سایر امور محوله باعث شده تا این شرکت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد اما واقعیت این است که کمتر سهامدار و حتی فعال بازار سهام با کارکردها و اهمیت این شرکت آشنایی دارد.

این شرکت درحالی به همراه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران نقش بسزایی در توسعه بازار سرمایه باید ایفا کند که پیش از این با انتقاداتی مانند گلایه تعدادی از کارگزاران بورس در ششمین گردهمایی کانون کارگزاران مواجه بود. از سوی دیگر سازمان بورس خرداد سال گذشته اقدام به واگذاری حدود ۲۰ درصد سهام این شرکت کرد تا از فشار انتقادات بکاهد و ماده ۵۵ قانون بازار اوراق بهادار را هم رعایت کند، اما این فروش هم مانع از تداوم انتقادات نشد،چرا که این سازمان به دلیل برخوردار بودن از سهام ممتاز همچنان سه عضو هیئت مدیره آن را به دست گرفته و مانع از حضور شرکت‌های بورس اوراق بهادار، فرا بورس و بورس کالا در مدیریت آن شده و تاکنون هم رئیس سازمان بورس پاسخ شفاف و قابل قبولی به این موضوع نداده است.

این انتقادات درحالی به قوه خود باقی است که در آذرماه سال جاری علیرضا حاجی نوروزی با تصمیم هیئت مدیره و بعد از ۶ سال مدیریت، جای خود را به حامد سلطانی‌نژاد (معاون عملیات شرکت) داد و خود به عنوان قائم مقام شرکت منصوب شد. سلطانی‌نژاد متولد ۱۳۵۷و دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت مالی از دانشگاه امام صادق است.

وی کارشناس پژوهش سازمان مدیریت اسلامی، کارشناس سرمایه‌گذاری قدس، ارزیاب زیرمجموعه‌های صنایع دفاع، کارشناس سرمایه‌گذاری دانایان پاس و سپس سرمایه‌گذاری امید بوده و بعد از مدیریت چندماهه تالار منطقه‌ای کرمان از سال ۸۵ تا ۸۸ مدیر تالار منطقه‌ای کرج شد. سلطانی‌نژاد از این تاریخ علاوه بر عضویت شش‌ساله در هیئت داوری بازار اوراق بهادار، در شرکت سپرده‌‌گذاری مرکزی به‌عنوان معاون عملیات فعالیت کرد و در نهایت مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری شد.

خبرنگار اقتصادی فارس، در گفت‌وگویی تفصیلی با این مدیر جوان ضمن طرح سؤالات و برخی انتقادات، از برنامه‌ها و اهداف این شرکت بااهمیت بازار سرمایه مطلع و آن را به دلیل طولانی بودن در سه قسمت منعکس کرده است،نکته بازر این مصاحبه علاوه بر روشن شدن برخی زوایای جدید از کارکرد سپرده گذاری، نگاه منطقی سلطانی نژاد، قبول برخی انتقادات و هدفمند حرکت کردن وی بود که در صورت فراهم بودن شرایط ، می تواند نوید بخش ظهور مدیری توانمند برای بخش مهمی از بازار سرمایه کشور باشد.

قسمت اول این گفت وگو را درادامه می خوانید:

*ارزیابی مدیرعامل جدید از اولین مدیر و پاسخ به برخی انتقادات

فارس: آقای حاجی‌نوروزی درحالی که از همان شروع فعالیت سپرده‌گذاری مرکزی در این شرکت حضور داشت، به‌رغم فعالیت ۶ساله با انتقاداتی هم روبرو بود. حال با توجه به انتخاب شما به‌عنوان دومین مدیرعامل این شرکت کمتر شناخته‌شده،چه برنامه‌هایی برای آینده این شرکت دارید؟

سلطانی‌نژاد: قبل از شروع توضیحات و پاسخ به سؤالات می‌خواهم درباره آقای حاجی نوروزی نکاتی را بگویم.

ایشان حدود ۱۵ سال حسابرس و استاد دانشگاه شهید بهشتی بوده و ۱۰ سال هم در بازار سرمایه فعالیت کرده و بنیانگذار سیستم تسویه و پایاپای بازار بورس است. وی تعریف می‌کند زمانی که سال ۷۶ وارد سازمان بورس شد، سازمان کارگزاران بورس حساب و کتاب چندان شفافی نداشته و بسیاری از موارد مانند طلب‌های کارمزدی سازمان مشخص نبود. آقای حاجی‌نوروزی این مسایل را ساماندهی کرده و سیستم تسویه و پایاپای خوبی را به‌همراه بیزنس آن راه‌اندازی می‌کند. بنابراین وی بنیانگذار تسویه و پایاپای بوده و برای ما قابل احترام و تقدیر است.

زمانی که بحث جداسازی دو حوزه نظارت و عملیات سازمان بورس و لزوم تفکیک این واحد طبق قانون بازار اوراق بهادر (مصوب اول آذر ۸۴) مطرح شد، بهترین فرد برای مدیریت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، آقای حاجی نوروزی بود.

در مورد انتقادات وارده به مدیریت وی هم باید بگویم که برخی از انتقادات به ماهیت فعالیت شرکت وارد می‌شود. چون ذات فعالیت چنین شرکتی، حقوقی است؛ یعنی ثبت اطلاعات سهامداران در سامانه. در این میان ممکن است اشتباهات اطلاعات ثبت‌شده، ۵۰ سال دیگر مشخص شود،بنابراین باید بسیار دقیق عمل کرد و اصولاً جداسازی واحدهای مختلف بازار سرمایه با همین هدف بود. پس به دلیل لزوم دقت در امور حقوقی، شاید سرعت شرکت سپرده‌گذاری کم و انتقاداتی وجود داشته باشد. چون ذات کار ما حقوقی است.

فارس: اما در کنار مسایل حقوقی موضوع تکنولوژی و استفاده از نرم‌افزارهای کارآمد و روز _آن هم در شرکتی مانند سپرده‌گذاری مرکزی_ مطرح بوده و عمده انتقادات مربوط به همین بخش بااهمیت است.

سلطانی‌نژاد: درست است. بحث فناوری اطلاعات و آی‌تی در بورس سابقه طولانی دارد. زمانی که نرم‌افزار معاملات یا ترید (موسوم به جم) بعد از چند ماه مذاکره _که حتی مرحوم زرگانی‌نژاد در آن تیم بود_ در سال ۸۷ خریداری شد، نرم‌افزار “پست ترید” به دلیل برخی مسایل وارد نشد، شرکت ارایه‌دهنده آن جا زد و موجب شد تا سامانه پس از معاملات با ابهام روبرو شود.

*سپرده گذاری مرکزی، هم‌رده سازمان ثبت اسناد و احوال

بنابراین سامانه پس از معاملات، سامانه‌ای قدیمی بوده و باید به‌روزرسانی شود. این سامانه شاید در حد و اندازه سامانه Core Banking در شبکه بانکی است که علاوه بر پول، با سهام و اوراق بهادار هم سروکار دارد. بارها هم در جاهای مختلف گفته‌ام شأنیت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، ثبتی و هم‌رده‌ سازمان ثبت و اسناد و ثبت احوال است. یعنی مخاطرات شرکت‌ ما مربوط به امنیت ملی است.

فارس: پس چرا به‌رغم سابقه چندساله سپرده‌گذاری مرکزی و بزرگتر شدن بازار سرمایه چنین اتفاقی رخ نداده و این شرکت به جایگاه واقعی خود که به آن معتقدید نرسیده است؟

سلطانی‌نژاد: این شرکت همگام با بازار سرمایه رشد کرده است. زمانی که آقای حاجی نوروزی این شرکت را راه‌اندازی کرد، حتی ساختمانی وجود نداشت و طی فرآیندی این شرکت به این جایگاه رسیده است. این شرکت در چهار حوزه اساسی پذیرش و ثبت‌نام، تسویه و پایاپای، اقدامات شرکتی و مدیریت ریسک کارهای زیادی انجام داده است. در این میان به سامانه کاملی نیاز داریم که بتواند سه حوزه اول ما را پوشش دهد. هم اکنون در بخش تسویه و پایاپای سامانه جدید به کار گرفته شده و حتی به سمت غیرکاغذی شدن حرکت کرده‌ایم؛ به طوری که تسویه کامل پایاپای روزانه در عرض ۲ تا ۵ دقیقه تسویه انجام می‌شود.

فارس: اما در بخش سهامداران هنوز مشکلات وجود دارد.

سلطانی‌نژاد: بله. این مشکل وجود داشته و نیازمند همکاری باقی ارگان‌ها مانند بانک‌ها و ناشران(شرکت های ثبت شده نزد سازمان بورس)است.ناشران مطالبات به‌حقی داشته و می‌گویند چرا باید پول سود به حساب سپرده‌گذاری بخوابد تا این شرکت آن را توزیع کند؟ ما این مشکل را حل کرده‌ایم.

فارس: چطور؟

سلطانی‌نژاد: به ناشران اعلام کردیم یا سود سهامداران را قسطی و تدریجی بدهند و یا منابع عمده مربوط به سهامداران حقوقی را در حساب خودشان نگه داشته و تسویه کنند.چون دغدغه ما سهامداران خرد و حقیقی هستند؛ تا یک سهامدار برای دریافت سود مجبور به افتتاح حساب در چند بانک مختلف نباشد و یا حتی از شهرستان به دفتر مرکزی شرکت‌ها مراجعه نکند. سعی ما این بود که تالار خدمات سهامداری به سوپرمارکتی تبدیل شود که همه خدمات سهامداری از جمله توزیع سود و یا اصلاح مشخصات را ارائه دهد،اما آن قسمتی که با مشکلاتی روبروست، نیاز همکاری بانک‌ها و ناشران است.

*استفاده از خدمات پست برای ارایه خدمات سهامداری

ما الآن طرحی را برای کاهش مراجعات حضوری سهامداران داریم که با همکاری شرکت پست دفترچه‌ای را به نام دفترچه خدمات سهامداری توزیع خواهیم کرد تا سهامداران به‌جای عزیمت از اقصی نقاط به تهران برای مواردی چون انتقال وراثتی‌ سهام و یا اصلاح مشخصات سهامداری، با تکمیل فرم‌هایی و تحویل آن به مأمور پست بتوانند نتیجه اقدامات مورد نیاز را از ما به صورت پستی دریافت کنند.

*ایجاد پیشخوان بورس برای خدمات سهامداری در بانک‌ها تا تابستان ۹۱

فارس: از طریق اینترنت چطور؟

سلطانی‌نژاد: این رویه را هم جزو برنامه‌هایمان داریم،ما با بانک ملت‌ تفاهمنامه‌ای امضا کرده ایم که بر اساس آن تمام شعب این بانک در کشور پیشخوان بورسی خواهند داشت که هم خدمات معاملات و هم خدمات پس از معاملات مانند توزیع سود، افزایش سرمایه و اصلاح مشخصات و انتقال قهری و وثیقه‌گذاری سهام ارائه خواهد شد. این طرح را حتی اینترنتی هم خواهیم کرد.

*راه‌اندازی پرتالی جامع برای سپرده‌گذاری

فارس: این طرح از چه زمانی اجرا خواهد شد؟

سلطانی‌نژاد: ما به همه بانک‌ها فراخوان داده‌ایم تا هر بانکی که قادر به ارائه این دسته خدمات باشد همکاری کند. در این میان بانک‌های ملت و تجارت و سایر بانک‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند؛ اما سرویس‌های بانک ملت آماده‌تر از سایر بانک‌ها بود. بنابراین تا اوایل تابستان آینده فازهای اول این برنامه عملیاتی خواهد شد.

یکی دیگر از برنامه‌های مدیریتی که در دوره بلندمدت‌تر اتفاق خواهد افتاد، راه‌اندازی پرتال جامع شرکت است. مسئله‌ای که در بازار سرمایه و خصوصاً در مورد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی وجود دارد، مربوط به این است که با یک سری جزایر نرم‌افزاری مواجهیم که ذی‌نفعان ما به‌تناسب نیازشان مجبور به استفاده از آنها هستند.

در روش‌های جدید، یک درگاه واحد و با کلمه عبور و رمز یا ابزار دیگری جهت احراز هویت وجود دارد که هر استفاده‌‌کننده‌ای اعم از کارگزار، سهامدار یا ناشر بعد از یک بار احراز هویت می‌تواند از انواع خدمات موجود استفاده کند. موضوع پرتال جامع فقط خواسته ما نیست و سایر گروها و حوزه‌ها هم چنین نیاز و خواسته‌ای دارند.

*نرم‌افزار “پست‌ترید” را خودمان ۱۸ ماه دیگر راه‌اندازی می‌کنیم

فارس: ماجرای مناقصه نرم‌افزار پس از معاملات به کجا انجامید؟

سلطانی‌نژاد: درحالی روش خرید از خارج مخاطرات خاص خود را دارد که تجربه روش مناقصه هم موفق نبود بنابراین تصمیم گرفته‌ایم نرم‌افزار پست‌ترید (پس از معاملات) را خودمان طراحی و راه‌اندازی کنیم و تاکنون هم یک سوم از این نرم‌افزار در داخل شرکت در قالب نرم افزار جامع تسویه و گزارشگری NetClear که در عین حال مستندات و گواهینامه ها و اعلامیه ها را نیز غیر کاغذی (dematerialize) می سازدT ساخته شده است.

فارس: خودتان یا با همکاری سایر شرکت‌های نرم‌افزاری؟

سلطانی‌نژاد: با همکاری سایر شرکت‌ها و از طریق برون‌سپاری. اما طراحی اصلی را در داخل شرکت نگه داشته‌ایم تا مسائل امنیتی و پشتیبانی بیرون از شرکت نرود. دو فاز عملیات شرکتی و ثبت را هم در این نرم‌افزار پیگیری می‌کنیم که حدود ۱۸ ماه دیگر عملیاتی خواهد شد.

فارس: طولانی نیست؟

سلطانی‌نژاد: نه؛ چون ابعاد پروژه وسیع است.

فارس: اما به‌دلیل اهمیت نرم‌افزار پس از معاملات و کاربرد آن و همچنین مشکلات چند سال اخیر، ۱۸ ماه زمان زیادی است.

سلطانی‌نژاد: چون اهمیت این نرم‌افزار زیاد است، باید دقیق و کاملا اجرا شود. اگر بخواهیم محدودیت‌های سامانه فعلی را برطرف کنیم، سریع می‌توانیم انجام دهیم. اما در حال طراحی سامانه‌ای هستیم که اگر زمانی سرمایه‌گذاری خارجی آمد بتواند به سامانه وصل شود. در دنیا الگویی برای ارتباط و پیوند شرکت‌های سپرده‌گذاری وجود دارد که بر آن اساس می‌گویند «شرکت‌های سپرده‌گذار “پلت‌فرم” بازارهای سرمایه‌اند» که با پیشرفت آنها، بازارهای سرمایه هم می‌توانند پیشرفت کنند. ببینید؛ الان بحث سلف‌ ارزی و موازی مطرح است که بدون تسویه و پایاپای امکان‌پذیر نیست. هدف ما این است که نرم‌افزار تسویه و پایاپای به‌گونه‌ای باشد که بتوانیم به بازارهای جهانی متصل شویم.