ایران بهشت خودروسازان چینی

 

نگاهی به سابقه خودروسازان بخش خصوصی کشور نشان می دهد که آنها روزگاری با شرکت های معتبر دنیا همکار بوده و محصولاتی به روز، با کیفیت و مشتری پسند روانه بازار می کرده اند.

دوو موتورز، فولکس واگن و هیوندایی موتور از جمله معتبرترین شرکت هایی هستند که نامشان در تقویم خودروسازان خصوصی کشور درج شده و در این بین، فولکس و دوو دیگر در ایران حضور ندارند و هیوندایی نیز به زودی خداحافظی خواهد کرد، تا خصوصی ها بمانند و خودروسازان چینی؛ تاریخ یک دهه اخیر خودروسازی بخش خصوصی نشان می دهد هر جا شرکت های معتبر پا پس کشیده اند، چینی ها به سرعت جایگاه آنها را فتح کرده و هم اکنون نیز جمع شان جمع است.این در شرایطی است که چین نیز زمانی بهشت خودروسازان اروپایی و آمریکایی بوده و هست.

چری، هافی موتور، لیفان و به تازگی «JAK» خودروسازانی هستند که در این یک دهه میهمان خودروسازی ایران شده اند و هم اکنون نیز محصولات آنها در خیابان های کشور به چشم می آیند. اما چه شده که بخش خصوصی از شراکت با امثال جنرال موتورز و فولکس واگن و پروتون و… به همکاری و تولید مشترک با خودروسازان چینی رضایت داده است؟ جبر روزگار یا راحتی کار؟ چه شده که خصوصی ها تولید باکیفیت اما سخت را به تولید راحت ترجیح داده اند؟برای پاسخ به این پرسش ها باید تاریخچه فعالیت خودروسازان خصوصی و فراز و نشیب شان را در یک دهه اخیر مورد بررسی قرار دهیم و آنگاه درباره چرخش شان از اروپا و آمریکا به چین، قضاوت کنیم. در بین خودروسازان خصوصی، صنایع خودروسازی کرمان دارای سابقه ای طولانی است که روزگاری با دووموتورز کره کار می کرد، اما پس از آنکه جنرال موتورز آمریکا این شرکت را خرید، همکاری با آن محدود شد و کرمان خودرو از تولید دوو سیلو به محصولات چینی روی آورد.همچنین بم خودرو نیز که زیرمجموعه کرمان خودرو به حساب می آید، پیش تر با فولکس واگن آلمان همکار بود و «گل» تولید می کرد، اما هم اکنون به مونتاژ لوبو (محصول شرکت هافی موتور چین) می پردازد.

فولکس واگن نیز به دلیل محدودیت های بین المللی ایران را ترک گفت، تا خودروسازان بخش خصوصی بار دیگر از این محدودیت ها ضربه بخورند، ضربه ای که همکار آلمانی را به شریک چینی تبدیل کرد. اما کرمان موتور نیز به عنوان یکی دیگر از خودروسازان بخش خصوصی، با محدودیت های بین المللی روبه رو شد و هم اکنون تولیدکننده لیفان است و تا چندی دیگر «JAC» تولید خواهد کرد. این در حالی است که کرمان موتور پیش تر هیوندایی ورنا و آوانته را تولید می کرد، اما ورنا از خط تولید خارج شد و آوانته نیز نهایتا تا فروردین ماه میهمان این شرکت است. هرچند دیگر خودروساز بخش خصوصی یعنی «گروه بهمن» هم اکنون مزدا۳ را مونتاژ می کند، اما آن طور که شنیده می شود، این شرکت نیز قرار است در آینده ای نزدیک میزبان چینی ها شود.

بخش چینی

اما سری به آمار ۱۰ ماهه تولید خودروسازان خصوصی بزنیم و ببینیم چینی ها چه وضعیتی در آن دارند و چگونه روزگار می گذرانند.

طبق آمار، در ۱۰ ماه امسال به جز «گروه بهمن» و «خودروسازان راین»، سایر شرکت ها میزبان خودروهای چینی شده اند و با کمک آنها، روزگار می گذرانند.

به لحاظ آماری، حدود ۱۸ هزار دستگاه از خودروهای تولید بخش خصوصی طی ۱۰ ماه امسال، چینی به حساب می آیند، که این رقم حدود ۶۰ درصد از کل تولید سواری های بخش خصوصی را شامل می شود.

در این بین، «مدیران خودرو» توانسته حدود ۱۷ هزار دستگاه انواع محصولات چری چین را طی ۱۰ ماه امسال به تولید برساند و رشد تیراژ را تجربه کند. این شرکت در ۱۰ ماه امسال، انواع مدل های MVM اعم از ۵۳۰، ۱۱۰ و X۳۳ را به تولید رسانده است.

پس از «مدیران خودرو» در حالی «گروه بهمن» توانسته لقب دومین خودروساز بزرگ بخش خصوصی کشور را ازآن خود کند که بر خلاف معمول، با افت تیراژ روبه رو شده است. این شرکت که مزدا۳ و مزدا۲ را به مونتاژ می رساند، در ۱۰ ماه امسال پنج هزار و ۸۵۴ دستگاه از این محصولات را تولید کرده و این آمار متضمن افت حدودا ۵/۱۹ درصدی گروه بهمن شده است. این شرکت نیز قرار است سال آینده خودرویی چینی را میهمان خود کند.

اما «خودروسازان راین» (زیر مجموعه کرمان خودرو) که دیروز خودرویی چینی را رونمایی کرد، شرکتی است که در مقایسه با ۱۰ ماه سال گذشته بیش از ۴۶ درصد افت تولید داشته و هیوندایی ورنا را نیز از دست داده است. همچنین آوانته نیز چندی دیگر از این شرکت می رود، تا جای خود را به «توجوی» چینی بدهد.

همچنین دیگر خودروساز بخش خصوصی کشور به نام «خودروسازان بم» نیز که خودرو چینی تولید می کند، با افت تیراژ در مقایسه با ۱۰ ماه سال گذشته روبه رو شده است. این شرکت که روزگاری فولکس گل مونتاژ می کرد، هم اکنون میزبان لوبوی چینی شده و در ۱۰ ماه امسال فقط و فقط چهار دستگاه از این محصول را به تولید رسانده است.

همچنین طبق آمار، کرمان موتور نیز تنها ۴۴۱ دستگاه محصول را به تولید رسانده و این موضوع از افت ۲/۶۹ درصدی آن حکایت می کند. ۲۷۰ دستگاه از خودروهای تولیدی این شرکت، لیفان ۵۲۰ هستند و ۱۷۱ دستگاه باقیمانده را نیز لیفان ۶۲۰ به خود اختصاص داده است. با توجه به آمار مذکور، باید عنوان کرد که خودروسازی خصوصی ایران به نوعی این روزها چینی شده و این «چینی شدن» نه از سر اختیار و رغبت باطنی که از سر ناچاری بوده است. به عبارت بهتر، خودروسازان خصوصی فهمیده اند با وجود محدودیت های بین المللی موجود، امکان ادامه همکاری و مشارکت با شرکت های معتبر آمریکایی و اروپایی ندارند، پس بهتر است به سراغ چینی ها بروند و تجارتی کم دردسر را با آنها تجربه کنند.

در این مورد، فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو کشور با اشاره به اینکه خودروسازان خصوصی از سر ناچاری به سراغ چینی ها رفته اند، می گوید: اگر خصوصی ها دست همکاری به سمت خودروسازان چینی دراز نمی کردند، با رکود مواجه می شدند.

وی با بیان اینکه محدودیت های بین المللی دلیل اصلی چرخش خودروسازان خصوصی به سمت چینی ها است، می افزاید:به نظر من از بابت این ماجرا، چینی ها بیش از خودروسازان خصوصی سود می برند؛ زیرا بدون سرمایه گذاری بر سر لقمه ای حاضر و آماده نشسته اند.

زاوه تاکید می کند: این وسط مشتری ایرانی سودی نمی برد، چون مجبور است به جای مثلا فولکس گل و دوو سیلو، خودروهای چینی سوار شود و این به نفع چینی ها است.

به گفته وی، محدودیت بین المللی چاره ای را جز همکاری با چینی ها بر سر راه خودروسازان خصوصی قرار نداده و آنها مجبورند خودرو چینی به تولید برسانند، وگرنه باید در کارخانه هایشان را بسته و کارگرانشان را اخراج کنند.

زاوه ادامه می دهد: تازه همین چینی ها گاهی با کلی اما و اگر و حتی منت گذاشتن، قطعه در اختیار خودروسازان خصوصی قرار می دهند و این نشان دهنده قدرت چانه زنی ضعیف ما است. این گفته زاوه را دبیر انجمن خودروسازان نیز تایید کرده و می گوید:خوشبختانه برخی شرکت های داخلی که با چینی ها کار کرده اند، موفق بوده و هم اکنون درآمد مناسبی دارند؛ اما به هر حال چینی ها چندان قابل اعتماد نبوده و ممکن است در جایی هم به خودروسازی ما ضربه بزنند.

احمد نعمت بخش با اشاره به اینکه خودروسازان خصوصی در شرایط فعلی (محدودیت های بین المللی) چاره چندانی ندارند، می افزاید: اینکه همکاری به چینی ها به نفع خودروسازان خصوصی باشد یا به ضرر آنها، به نوع مدیران شان بستگی دارد، مثلا اگر خودروهای عرضه شده، گران قیمت بوده یا خدمات مناسبی برای آنها ارائه نشود، مشتریان نیز استقبال نخواهند کرد. دبیر انجمن خودروسازان ادامه می دهد: خودروسازان خصوصی در کل دو راه بیشتر برای ادامه فعالیت ندارند، به نحوی که یا باید با خارجی ها (در حال حاضر چینی ها) جوینت شوند یا پلت فرم بسازند و چون ساخت پلت فرم هزینه بسیار زیادی دارد، آنها مجبور به انتخاب راه اول شده اند.