بازیافت؛ نوعی حیات

 

ساختن وسایل نو از آنچه کهنه، باطله و بلااستفاده و یا در یک کلام زباله نامیده می شود؛در نظر برخی چیزی جز اسباب خنده و اتلاف وقت نباشد بی آنکه بدانند این کار می تواند شغل شریف یک انسان و یکی از موثرترین برنامه های اجتماعی باشد. برنامه ای که بی شک آینده زمین را می سازد و سرنوشت انسان با آن گره خورده است. «بازیافت» شاید بهترین کلیدواژه برای احیای زمین و و تداوم عمر آن باشد. قرن بیست و یکم به سبب توسعه صنعتی جهان و افزایش میزان آلودگی های صنعتی و شهری می تواند پایان عمر زمین پاک باشد، از این رو سیاستمداران،دانشمندان،محققان علوم مختلف بر آن شده اند تا راهکارهای رفع این بحران را بیابند و برای احیای زمین و تداوم حیات بشری گامی مثبت بردارند. بازیاقت زباله ها و نخاله های دورریز می تواند یکی از موثرترین راهکارها برای حفظ حیات زمین باشد؛ این فرایند موجب کاهش حجم زباله های موجود در زیست بوم ما،کاهش آلودگی های ناشی از انباشت زباله ها، صرفه جویی و حفظ منابع  می شود.

اهمیت و ضرورت این مساله را می توان از قوانینی که در خصوص حفظ محیط زیست تدوین شده است دریافت. در ایران، اصل پنجاه و پنجم قانون اساسی حفظ محیط زیست به منظور رشد اجتماعی نسل ها بعدی یک وظیفه اجتماعی تلقی شده و فعالیت در اموری و مشاغلی که سبب تخریب محیط زیست می شود ممنوع اعلام شده است. از این رو می توان گفت بازیافت نه تنها یک شغل بلکه یک حرکت مثبت اجتماعی و کمک به حفظ چرخه حیات است.

 

تولید الیاف بازیافتی یک ضرورت است!

بر اساس تحقیقات باستان شناسان نشانه های بازیافت توسط انسان های نخستین در غارهای اسپانیا،ایتالیا و شمال آفریقا به دست آمده است. بر اساس این شواهد اجداد ما نیز به اهمیت و فواید «زیست سبز» پی برده بودند و سعی بر حفظ زمین داشته اند. شاید آنچه درباره انسان های نخستین گفته می شود کمی عجیب باشد ام علاوه براین، در نخستین تمدن ها از جمله چین و ایران نیز بازیافت پدیده ای رایج بوده است. جمع آوری فضولات حیوانی و استفاده از آن به عنوان سوخت و کود  نخستین نوع از بازیافت توسط بشر بوده است؛ از آن زمان تا امروز شاهد تغییرات متعددی در این صنعت مهم بوده ایم . تغییراتی که از ضرورت های زندگی اجتماعی امروز محسوب می شود. بازیافت پت پلی استر به منظور تولید الیاف مصنوعی، باتوجه به افزایش چهار برابری مصرف آن در عرصه جهانی می تواند به توسعه صادرات کشور و در نتیجه به افزایش درآمد ارزی منجر شود.
این صنعت در کشورهای صنعتی و توسعه یافته به امری پذیرفته شده بدل شده است اما در کشور ما همچنان حلقه مفقوده صنعت بازیافت محسوب می شود. این درحالیست که حجم الیاف طبیعی در جهان کاهش یافته و بهره گیری از الباف مصنوعی می توان خلا نیاز به الیاف طبیعی را پر کند. و پلی استر باتوجه به خواص متعددی که دارد بعد از پنبه دومین لیف پر مصرف در جهان  محسوب می شود. ایران از معدود کشورهاییست که به سبب برخورداری از واحدهای پتروشیمی های متعدد و مصرف بالای پت در تولیدات به قطب بازیافت پت و تولید الیاف از آن بدل شود. به علاوه، سابقه چهل ساله ایران در صنعت نساجی و پلیمر نیز می تواند به پیشرفت ایران در حوزه کمک کند. اهمیت بازیافت پت تا جاییست که یکی از کارشناسان اقتصادی عنوان کرد «پلی استر از منظر ملی یک کالای استراتژیک در صنعت نساجی محسوب می شود». در مجموع می توان گفت این مهم آنگونه که باید مورد توجه کارشناسان زیست محیطی و نساجی قرار نگرفته است و بی توجهی به آن می تواند در بلند به ضرر صنعت کشور باشد.

نگاهی به صنعت بازیافت  در ایران

بازیافت پت پلی استر؛ صنعتی که این روزها مغفول مانده است

ساختن وسایل نو از آنچه کهنه، باطله و بلااستفاده و یا در یک کلام زباله نامیده می شود؛در نظر برخی چیزی جز اسباب خنده و اتلاف وقت نباشد بی آنکه بدانند این کار می تواند شغل شریف یک انسان و یکی از موثرترین برنامه های اجتماعی باشد. برنامه ای که بی شک آینده زمین را می سازد و سرنوشت انسان با آن گره خورده است. «بازیافت» شاید بهترین کلیدواژه برای احیای زمین و تداوم عمر آن باشد. قرن بیست و یکم به سبب توسعه صنعتی جهان و افزایش میزان آلودگی های صنعتی و شهری می تواند پایان عمر زمین پاک باشد، از این رو سیاستمداران، دانشمندان، محققان علوم مختلف بر آن شده اند تا راهکارهای رفع این بحران را بیابند و برای احیای زمین و تداوم حیات بشری گامی مثبت بردارند. بازیافت زباله ها و نخاله های دورریز می تواند یکی از موثرترین راهکارها برای حفظ حیات زمین باشد؛ این فرایند موجب کاهش حجم زباله های موجود در زیست بوم ما،کاهش آلودگی های ناشی از انباشت زباله ها، صرفه جویی و حفظ منابع  می شود.

 

بازیافت؛ میراث اجدادمان!
بر اساس تحقیقات باستان شناسان نشانه های بازیافت توسط انسان های نخستین در غارهای اسپانیا، ایتالیا و شمال آفریقا به دست آمده که مربوط به یک میلیون و ۳۰۰ سال قبل است. بر اساس این شواهد اجداد ما نیز به اهمیت و فواید «زیست سبز» پی برده بودند و سعی بر حفظ زمین داشته اند. شاید آنچه درباره انسان های نخستین گفته می شود کمی عجیب باشد اما علاوه برآن، در نخستین تمدن ها از جمله چین و ایران نیز بازیافت عملی رایج بوده است. جمع آوری فضولات حیوانی و استفاده از آن به عنوان سوخت و کود طبیعی ابتدایی ترین نوع بازیافت است که اغلب در میان روستاییان رایج بوده و امروز ممکن است در برخی نقاط زمین همچنان به قوت خود باقی باشد.

در ایران نیز این فرایند مرسوم بوده است اما در  شکل گیری فرایند بازیافت به صورت صنعتی به اواسط حکومت پهلوی اول بازمی گردد؛ به این ترتیب نخستین کارخانه بازیافت کاغذ در سال ۱۳۱۳ تاسیس و درپی آن مقواسازی شرق تهران و کارخانه تولید کود و کمپوست کهریزک تاسیس شد. به دنبال راه اندازی این کارخانه ها  نخستین سازمان تفکیک پسماند و زباله ایران ـ که به صورت نیمه خصوصی فعالیت می کرد ـ در اصفهان (۱۳۴۶ شمسی) آغاز به کار کرد و این برنامه را می توان نخستین برنامه اجتماعی در این راستا دانست؛ در حدود سه سال بعد شهرداری تهران نخستین سازمان تفکیک و بازیافت پسماند دولتی را  به منظور حفظ محیط زیست، ارتقای بهداشت عمومی و تبدیل زباله های آلی به کود دایر کرد و کارخانه های دیگری در ایران تاسیس شدند؛ این روال تا زمان پیروزی انقلاب ادامه یافت. پس انقلاب و در دهه ۱۳۶۰ هجری شمسی سازمان های بازیافت در کلان شهرهای ایران تاسیس شد و پروژه های قدیمی تکمیل شد. نخستین قانون جامع در خصوص «مدیریت پسماندها» در سال ۱۳۸۳ به تصویب مجلس درآمد؛ بر اساس این قانون مدیریت پسماندهای عادی، بیمارستانی،کشاورزی و صنعتی بر عهده شهرداری ها، بخشداری ها و ده یاری هاست. سه سال پس از تصویب قانون جامع مدیریت پسماندها اتحادیه صنایع بازیافت نیز در ایران تاسیس شد.

در حال حاضر بیش از هزار واحد صنعتی در حوزه بازیافت در نقاط مختلف ایران مشغول به فعالیت اند، فعالیت این مجموعه در نه گروه زیر صورت می گیرد:
۱ – گروه بازیافت خودروهای فرسوده
۲ – گروه بازیافت پسماندهای نفت، گاز و پتروشیمی
۳ – گروه بازیافت پسماند های ارگانیک( کمپوست – ورمی کمپوست)
۴ – گروه بازیافت پسماند های فلزی
۵ – گروه بازیافت پسماندهای پلیمری( لاستیک – پلاستیک – پت )
۶ – گروه بازیافت پسماند های سلولزی ( کاغذ – کارتن – مقوا )
۷ – گروه بازیافت باتری های فرسوده
۸ – گروه بازیافت قطعات الکتریکی و الکترونیکی
۹ – گروه بازیابی آب و فاضلاب
۱۰ – گروه ماشین آلات بازیافت
۱۱ – گروه تامین کننده گان مواد بازیافتی

گام هایی که در خصوص صنعت بازیافت ر ایران برداشته شده است گام های نسبتا کندیست اما آنچه اهمیت دارد آن است که این شرایط تدوام یابد و از تکنولوژی های برتر و روز دنیا همراه شود.

فعالیت بازیافت کنندگان پت در سایه ابهام
در حال حاضر چند مجموعه بازیافت پت برای تولید الیاف در ایران فعالیت می کنند که شامل بازیافت پکا، جهش کیمیا و چندین مجموعه بازیافت شهرداری ها و … می باشد. براساس اظهارات یکی از مسئولان اتحادیه بازیافت ایران اطلاعات جامع و طبقه بندی شده ای در خصوص مجموعه های بازیافت پت پلی استر به منظور تولید الیاف مصنوعی در ایران وجود ندارد و  این اتحادیه درنظر دارد بانک جامع اطلاعاتی در این راستا تهیه کند.  به نظر می رسد یکی از دلایل عدم توجه و شناخت عمومی به این نوع از بازیافت که می تواند تحول مهمی در صنعت فرش ماشینی ایران ایجاد کند؛ نبود بانک اطلاعاتی کامل در خصوص شرکت های فعال در این حوزه است. علاوه بر این اغلب شرکت های بازیافت پت پلی استر نیز تمایل چندانی به اطلاع رسانی در خصوص فعالیت های خود ندارند و فعالیت در سایه را به حضور پر رنگ ترجیح می دهند.

تهیه و تنظیم: شیما شعاعی

منبع: شماره ۲۹ مجله کهن

تلفن اشتراک- ۷۷۲۴۵۷۸۰-۰۲۱