بازیافت فرش؛ تجارتی خوب برای فردا

مسئله بازیافت فرش در تمامی نقاط جهان به یک امر مهم تبدیل شده و مردم به ابعاد مختلف تاثیر مثبت آن بر زندگی حال و آینده خودشان به خوبی آگاه شده اند. شاید بتوان گفت در جهان تنها کشورهایی که بر روی مسئله بازیافت فرش به طور گسترده و فراگیر فعال هستند دو کشور آمریکا و انگلستان هستند. به ویژه آمریکا با فاصله معناداری نسبت به سایر کشورهای جهان در زمینه بازیافت فرش پیشتاز است.

در آمریکا شرکت های متعددی وجود دارند که فرش ها را از سطح محل های دفن زباله جمع آوری می کنند و حتی در یک گام جلوتر، آنها را پس از اتمام عمر مصرف از درب منازل مصرف کنندگان جمع آوری می کنند و روانه کارخانجات مجهز خود کرده و بعد از تشخیص نوع الیاف سطحی آن اقدام به بازیافت می کنند. نکته جالب اینکه به دلیل بالا رفتن سطح آگاهی مردم نسبت به مزایای بازیافت فرش، شرکت های بازیافت دغدغه های کمتری از قبل دارند. یکی از این شرکت ها که سالیان سال در این بخش فعالیت می کند شرکت Clear می باشد. مدیرعامل این شرکت مزایای بازیافت فرش را اینگونه برمی شمرد :

– کاهش وابستگی نسل آینده به منابع نفتی و گازی
– گسترش فرهنگ مدیریت زباله و بازیافت
– فراهم کردن زمینه برای یک بازار با ثبات در بخش فرش و کفپوش
– ایجاد هزاران شغل جدید
– کمک به محیط زیست و طبیعت محل زندگی مان
– کمک به حل مشکل محل های دفن زباله در جهان

شاید ایده بازیافت فرش یک ایده جدید نباشد اما محدودیت هایی که در سال های گذشته برای این حرفه انجام داشت مانع آن شد تا با سرعت بالاتری رشد کند. اما در دهه گذشته با بسترسازی مناسب توسط دولت و شرکت های بزرگ تولید فرش و کفپوش در آمریکا، ایجاد تاسیسات بازیافت پیشرفته و قدرتمند، ایجاد شبکه های جمع آوری و پالایش محصولات بازیافتی و از طرف دیگر توسعه محصولات تولید شده از فرآیند بازیافت موجب پیشرفت روزافزون این بخش شده است. طبق آمارهای موسسه Care در آمریکا (Carpet America Recovery efforts) در سال ۲۰۰۹ میلادی بیش از ۴ میلیارد پوند معادل ۸/۱ میلیون تن ضایعات انواع فرش روزانه محل های بازیافت در آمریکا شده است. در سراسر آمریکا حدود ۱۰ درصد از فرش های کهنه مورد بازیافت قرار می گیرد. کارخانجات مربوط به گروه Clear توانایی بازیافت روزانه ۵۰ تن فرش را در خود جای داده است.

رشد چشمگیر ماشین آلات ویژه بازیافت فرش
پس از اینکه در دهه اخیر مبحث بازیافت فرش و کفپوش ها  مورد توجه قرار گرفت شرکت های قدرتمند آمریکایی در بخش ماشین سازی وارد عمل شدند و خطوط ویژه ای را برای این هدف ابداع کردند. یکی از شرکت هایی که ماشین آلات ویژه بازیافت را ارائه کرده است شرکت Pullman است. این شرکت بازیافت فرش را در خط بازیافت منحصر به فرد خود تعریف کرده است. (تصویر ۱)

این خط تولید پس از اینکه با استفاده از خردکننده های صنعتی بسیار قوی فرش را خرد می کند این تکه های فرش با یک تسمه نقاله وارد یک خردکننده دیگر می شود که می تواند با ظرافت بیشتری قطعات خرد شده فرش را بسیار ریز کند. این تکه های بسیار ریز فرش که حالا به حالت مشتی الیاف زده شده درآمده وارد مرحله بعدی می شود که از آن کلوخه های کوچکی تولید می کند. در مرحله آخر این ماشین یک پودر بسیار نرم را در کیسه های بزرگ جمبو بگ ذخیره می کند تا برای مصارف بعدی یعنی تولید رزین منتقل شود. (تصویر ۲)

کاربردهای بسیار زیادی را می توان از پودر تولیدی این ماشین آلات انتظار داشت. این پودر می تواند دوباره به نخ تبدیل و دوباره به صورت فرش یا کفپوش محل های عمومی و مکان هایی که تماس با سطح پوست بدن ندارد مورد مصرف قرار گیرد. کاربرد دیگر این محصولات بعد از تبدیل به رزین در تولید قطعات خودرو است. با پیشرفت صنعت رزین سازی در آمریکا امروز با همین فرش های بازیافتی قطعات بسیار مهم کارخانجات تولید اتومبیل ساخته می شوند. همچنین این رزین ها ممکن است به صورت کفپوش های پلاستیکی مثل پارکت ها و یا پنل های پلاستیکی و یا هزاران محصول دیگر وارد خانه های ما و یا صنایع دیگر شود.  در سال ۲۰۰۷ کارخانه ای در آمریکا ایجاد شد که تنها تولید آن پنل های حمل بار لیفتراک ها از فرش های کهنه و بازیافتی است.
این ماشین برای انواع فرش های با الیاف پلی استر، نایلون ۶، نایلون ۶-۶ و پلی پروپیلن طراحی شده است.

Shaw Carpet
یک نمونه ایده آل برای تولیدکنندگان
فرش در جهان !

شرکت معظم Shaw Carpet آمریکا را می توان یک نمونه کامل و بی نظیر در چرخه تولید، طراحی و بازیافت فرش دانست. این گروه صنعتی با سرمایه گذاری های بسیار قابل توجه در این صنعت چرخه کامل تولید و بازیافت را ایجاد کرده است. در این مقاله نمی خواهیم به بخش های تولید و طراحی فرش در این شرکت بپردازیم و تنها به حلقه بازیافت آن اشاره می کنیم. پس از اینکه شما فرش کهنه خود را می خواهید عوض کنید شرکت Shaw Carpet آنرا از شما تحویل می گیرد. اگر مشتری فرش از برند Shaw خریداری کرده باشد یک فرش نو دریافت خواهد کرد و گرنه می تواند آنرا به Shaw بفروشد و یا به رایگان برای بازیافت واگذار کند.

این فرش بعد از جمع آوری به مرکز جمع آوری وارد می شود. پس از دسته بندی و سورت شدن نوع الیاف به بخش بازیافت ارسال می شود. نخ بازیافتی در پروسه تولید فرش قرار می گیرد، تولید و تکمیل می شود و دوباره زیر پای شما در محیط کار یا منزل پهن می شود. این شیوه کاری Shaw هم اکنون مورد توجه و الگو برداری برخی دیگر از کارخانجات فرش در آمریکا قرار گرفته است. طبق قوانین جدید آمریکا تولیدکنندگان بزرگ فرش مجبور هستند چنین تاسیساتی را راه اندازی کنند. در این پروژه که Shaw نام آنرا “تولید مبدا به مبدا فرش” گذاشته است فرش هایی که امروز زیر پای ماست فردا می تواند جای دیگری پهن باشد و این کار می تواند به یک چرخه بی نهایت تبدیل شود بدون اینکه حتی یک تخته فرش به محل های دفن زباله برده شود و مضرات بی شماری را برای چرخه اقتصاد، بازار کفپوش و البته مهم تر از همه محیط زیست ما ایجاد کند.
(تصویر ۱۰)

ساختار صنعت فرش آمریکا ضامن موفقیت صنعت بازیافت فرش !!

شاید این سوال برای همه شما پیش آمده باشد که چرا صنعت بازیافت فرش در آمریکا تا این حد جدی و تا این میزان پیشرفته است؟ دلیل اول این است که این کشور یکی از بزرگترین بازارهای مصرف در دنیاست و به پیرو این بازار بسیار بزرگ مصرف تولید و واردات فرش به این کشور نیز بسیار قابل توجه است که باید با توجه به توجه روزافزون به محیط زیست، فکری برای این همه فرش و کفپوش کهنه در بازار آمریکا می شد.

(همانطور که می دانید درصد بالایی از انواع فرش و کفپوش در جهان از مشتقات نفتی و فسیلی تهیه می شوند که عمر تخریب آنها در طبیعت بسیار طولانی است و آسیب های جدی به محیط زیست وارد می کند)
اما عامل دوم که پرداختن به بحث بازیافت در آمریکا را در دسترس می کند ساختار این صنعت است. در آمریکا الیاف مصرفی در فرش اغلب نایلون، پلی استر و پلی پروپیلن است که این الیاف قابلیت بازیافت و استفاده مجدد بسیار عالی دارند.
همچنین در آمریکا به لحاظ توسعه صنعتی موجود اغلب شرکت های بزرگ تولیدکننده فرش، غول های صنعتی هستند که توانایی سرمایه گذاری در صنعت پرهزینه بازیافت را نیز دارند.

نمودار زیر نشان می دهد حدود ۹۵ درصد الیاف مصرفی در فرش هایی که در سال ۲۰۱۲ وارد کارخانجات بازیافت فرش شده اند نایلون ۶۶، نایلون ۶، پلی پروپیلن و پلی استر بوده است. سایر الیاف تنها ۵/۵ درصد این بازار را در اختیار دارند.(تصویر ۱۱)
در جدول زیر روند تغییرات الیاف مصرفی در فرش های دورریز از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ نمایش داده شده است.(تصویر ۱۲)
فرش های بازیافتی تبدیل به محصولات متنوعی می شوند اما نمودار زیر مهمترین محصولاتی را که از بازیافت این فرش ها در بازار آمریکا تولید می شود را نشان می دهد. طبق این نمودار ۶۳ درصد به رزین های مهندسی، ۱۵ درصد به الیاف فرشی، ۱۲ درصد به لایه های پشتی فرش های تافتینگ (Carpet Backing) و ۹ درصد آن برای تولید پدهای بازیافتی فرش استفاده می شوند.

تهیه و تنظیم: بهنام قاسمی

منبع: شماره ۲۶ مجله کهن