بافت نخستین پارچه نقش برجسته زری بافی در شهرضا

 

 

هنر زری بافی از جمله هنرهای اصیل ایرانی است که از گذشته‌های دور در این کشور و جهان، از شهرت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
این هنر قدمتی به درازای تاریخ ایران دارد، مطالعه اوراق تاریخ نشان می‌دهد ایرانیان از حدود ۲۵ قرن قبل در این هنر تبحر و چیرگی خاصی داشته‌اند، آغاز آن را به عهد هخامنشیان منتسب می‌کنند،؛ با هجوم رومیان اندکی از رونق این هنر کاسته شد اما ظهور تمدن اشکانیان و حکومت طولانی آن‌ها بر سرزمین پارس، سبب رونق مجدد آن شد، ساسانیان نیز در اعتلای این هنر کوشیدند.

هجوم اعراب به ایران سبب بروز فترت فرهنگی و هنری در ایران شد، در این میان هنر زری بافی نیز کم رونق‌ شد و بیشتر از همه در مناطق حاشیه‌ای و مرزی ایران به شکل محدود ادامه یافت.
پس آن با هجمه مغولان، تقریباٌ این هنر از میان رفت اما با روی کار آمدن حکومت ایلخانی و پس از آن تیموریان، باز هم اندکی از رونق سابق به این هنر باز گشت، اما اوج رشد و تعالی این هنر در دوران حکومت صفویه به ویژه در عهد اقتدار شاه عباس یکم و در شهر اصفهان بود.
از آن دوران به بعد این هنر کم و بیش فراز و فرودهای مختلفی را تجربه کرده است. در حال حاضر در استان اصفهان در سه شهرضا کاشان، شهرضا و اصفهان این هنر وجود دارد و کارگاه‌های زری بافی مشغول به فعالیت هستند.
برای بافت پارچه زری مراحل پیچیده‌ای نیاز است، نخت باید در فضایی به مساحت ۴*۳*۵ کارگاه زری بافی ایجاد شود.سپس اسکلت چوبی یا فلزی برپا شده و پس از آن نخ ابریشم تار رنگ شده بر روی آن نصب می‌شود.

بعد از آنکه نقش مورد نظر انتخاب شد، بر روی جدول طراحی و رنگ آمیزی و نقطه چین می‌شود. بر اساس این نقشه نخ‌هایی بر روی چهارچوب نقش بندی به صورت عمودی بسته شده و بعد رنگ‌های موجود در نقشه با نخ‌های افقی در داخل نخ‌های عمومی تعبیه و پیاده می‌شوند.

برای بافت پارچه به دو نفر احتیاج است، نفر اول “گوشواره کش” و نفر “دوم بافنده” نام دارند. شیوه فعالیت هر یک از این افراد بسیار دقیق و حساس بوده و با ابزار و ادوات مخصوص انجام می‌شود.

هر چند سابقه این هنر در شهرضا کمتر از برخی دیگر از مناطق است اما هنرمندان این دیار در مدت کوتاه فعالیت خود تغییرات گسترده‌ای را در آن ایجاد کرده‌اند.
محمد حسن شبانی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شهرضا و ایجاد کننده این هنر در این شهرستان است. او موفق به ساخت “اولین دستگاه اتومات ساخت نخ گلابتون” و همچنین “بافت نخستین پارچه زر بفت” شده است.
پدیدآورنده هنر پارچه نقش برجسته زری بافی در این شهرستان اظهار داشت: طرح بافت این پارچه از حدود یک سال قبل آغاز شد و با حمایت سازمان میراث فرهنگی در کارگاه زری بافی شهرضا مشغول به فعالیت شدم.

پارچه زربفت نقش برجسته در ابعاد ۷۰ در ۴۰ سانتیمتر و با کاربری قاب تزیینی است.
این هنرمند شهرضایی دارنده “نشان اصالت یونسکو” بوده و هم اکنون به عنوان یکی از معدود هنرمندان این رشته در کشور، مشغول به فعالیت می‌باشد.