بانکداری بدون ربا ؛ از رویا تا واقعیت

 

با اینکه هر ساله ۲ بار در سال در همایش های بانکی از حرکت رو به جلو در حوزه بانکداری اسلامی سخن به میان می آید اما عملیات ربا در بدنه سیستم بانکی به صراحت در حال اجرا است.

به گزارش افکارنیوز به نقل از پانا، اکنون پس از گذشت بیش از ۲۰ سال از تصویب قانون بانکداری اسلامی در ایران هنوز مفهوم بانکداری اسلامی درست اجرا نشده است.

نمونه بارز آن را می توان در پرداخت وام های بانکی دید، در بسیاری از بانکها امروزه وام مضاربه با سود ۲۳ تا ۲۷ درصد ارایه می شود در حالی که تعیین سود در معاملات مضاربه ای حرام است.

اما به این عملیات حرام به راحتی در سیستم بانکی در حال اجرا است و بانک مرکزی در راستای رفع این موضوع هر ساله تنها به برگزاری ۲ همایش اکتفا کرده و یا برنامه هایی سطحی در این خصوص ارایه می کند.

“ربا” اصطلاحی در شریعت اسلامی است به معنی گرفتن یک مال در عوض پرداخت مالی از همان جنس است به طوریکه میزان بازپرداخت زیادتر از دریافتی باشد و گرفتن آن در فقه اسلامی به شدت نهی شده است.

سوال اینجاست که آیا عملیات بانکها در پرداخت وام با نرخ سود ۲۷ درصدی ربا است؟ یا تنها یک عملیات بانکی به شمار می آید؟

ربا در شرایط تضیمن سود ایجاد می شود

ربا در شرایطی ایجاد می شود که سود دریافتی بابت پرداخت یک مبلغ قطعی و از پیش تعیین شود و در سیستم پرداخت وام در بیشتر بانکهای ایران این روند صورت می گیرد.

البته این نکته ای نیست که از کسی پوشیده باشد بلکه مراجع تقلید نیز بارها در این خصوص تذکر داده اند اما مشکل در پایه گذاری قوانین در سیستم بانکداری کشور است که علی رغم تلاش های صورت گرفته، پیشرفت چندانی در حوزه بانکداری اسلامی نداشته است.

دریافت وام کالا و خودرو بدون خرید کالا ربا است

سید عباس موسویان در خصوص عقود مرابحه که منجر به خرید کالا می شود، می گوید: مرابحه به دو صورت انجام می شود یکی تاجر خودش کالا را خرید کرده و در مغازه اش به فروش می رساند که این نوع مرابحه بدون سفارش خرید انجام می شود و نوع دوم که با ثبت سفارش است و خریدار پیش از انجام معامله درخواست تامین کالا را به تاجر می دهد.

سیستم بانکی با نوع دوم این عقود در ارتباط است به این معنا که تسهیلات خود را در راستای خرید کالا ارایه می کند.

موسویان به یک نکته مهم در این باره اشاره می کند و آن اینکه تسهیلات باید برای خرید کالا پرداخت شود و نباید فاکتورها سوری باشد.

در حال حاضر بیشتر دریافت کنندگان تسهیلات با فاکتور سوری اقدام به دریافت وام می کنند ،اما دلیلش تمایل به رباخواری نیست بلکه سیستم بانکی فقط در خصوص خرید کالا و خودرو وام پرداخت می کند و افراد برای گره گشایی از کار خود باید دست به این کار بزنند.

به عبارت دیگر سیستم بانکی به نوعی طراحی شده که خواسته یا ناخواسته باید دست به ربا خواری بزنیم.

آنچه انکار ناپذیر است و از سوی وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی نیز بارها مطرح شده موضوع ربوی بودن عملیات برخی بانکها در حوزه تسهیلات دهی است اما آنچه بدان توجه ویژه نشده است رفع این مشکل در بدنه سیستم بانکی است که در صورت رفع آن بسیاری از مشکلات تولید به خصوص نحوه تخصیص تسهیلات به آنها رفع خواهد شد.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: خداى عزوجل رباخوار و ربا دهنده و نویسنده و شاهد بر آن را لعنت کرده است.