بحران در چندقدمی فرش همدان/ تنها سه کارگاه رنگرزی فعال است

فرش همدان که به گواه تاریخ یکی از ماندگارترین نقش ها، رنگ ها و ترکیب ها را داشته با قدمتی چند صد ساله این روزها می رود که از ذهن و حافظه مردم پاک شود. به گزارش خبرنگار مهر، با نگاهی به تاریخ صنعت و هنر فرش ایران در می یابیم که استان همدان از دیرباز مهد صنعت فرش دستباف کشور بوده و بیش از ۱۰ قرن است که در این صنعت پیشینه دارد. بافته های همدان در صنعت فرش از سالهای بسیار دور تاکنون به طور عمده به کشورهای اروپایی و آمریکا صادر می شود.

تولید سالانه صنعتگران فرش دستباف این استان تا بیش از ۵۰۰ هزار مترمربع بوده است که از ۱۵سال گذشته تاکنون به دلیل پاره ای مشکلات، به کمتر از ۲۰۰هزار متر مربع، رسیده است.

وقتی امروز در بازار قدیمی فرش دستباف همدان قدم میزنی، کمتر فرشی با نقشه و طرح اصیل همدان به چشم می خورد.

فرش دستباف روستایی همدان که سابقه آن به ۳۵۰ سال قبل می رسد، امروزه از رونق افتاده و کمتر روستایی هست که اقدام به بافت فرش بکند. باید گفت که امروزه قالی بافی در همدان از دست خارج شده و در برخی از مناطق جسته و گریخته بعضی افراد به حرفه فرش بافی مشغولند.
آنچه مسلم است اینکه فرش همدان با سبک ها و طرح های متفاوت امروزه مورد بی مهری قرار گرفته و در حال خروج از میدان رقابت با سایر قالی ها است.

اعضای شرکت تعاونی فرش روستایی همدان دست از فعالیت کشیده اند

مدیر عامل اتحادیه شرکت های تعاونی فرش روستایی استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: ۳۰ هزار قالی باف عضو این اتحادیه بودند که از این میزان تنها ۲۰ درصد آنها فعال هستند. سید جلال نبوی گفت: تعداد افرادی نیز که عضو این اتحادیه باقی مانده اند به دلیل استفاده از مزایای عضویت مانند بیمه و وام است.

وی با بیان اینکه مبلغ ناچیزی حدود دو میلیون تومان تسهیلات به اعضاء تعاونی پرداخت می شود، اظهار داشت: این میزان وام از طریق صندوق مهر امام رضا به صورت متمرکز در اختیار آنها قرار می گیرد.

مشکل اساسی فرش استان نبود سرمایه گذار و مدیریت واحد است

نبوی ادامه داد: مشکلات اساسی استان همدان در زمینه فرش بافی عدم سرمایه گذاری بخش خصوصی در این حوزه است.

وی گفت: در حال حاضر تنها در برخی از مناطق استان همدان فرش بافته می شود و یا قالی بافان تحت پوشش افراد سرمایه گذار از استان های همجوار کار می کنند.

سید جلال نبوی اظهار کرد: متاسفانه در حوزه فرش بافی در استان مدیریت واحدی وجود ندارد و مشکل اساسی فرش همدان نبود مدیریت و سرمایه گذاری است.

وی با اشاره به اینکه مدیریت و سرمایه گذاری مکمل و لازمه هم هستند، عنوان داشت: هم اکنون باید تعاونی ها و صنف فرش بافی و ارگانهای دیگر باهم برای رونق و حل مشکل فرش همدان به طور واحد عمل کنند.

بافندگان فرش از سرمایه کافی برای تهیه مواد اولیه برخوردار نیستند

سید جلال نبوی افزود: بافندگان فرش در همدان از سرمایه کافی برای تهیه مواد اولیه و ابزار مناسب برخوردارنیست.

مدیرعامل اتحادیه شرکت های تعاونی فرش دستباف روستایی ادامه داد: عده ای سرمایه گذار از استان های همجوار بافندگان را شناسایی و طرح های سایر استانها را برای بافت به آنها می دهند که با این شرایط طرح های همدان از دور خارج می شود.

وی افزود: از طرفی در پرداخت دستمزد به این قالیبافان اجحاف شده و آنها با کمترین مبلغ حاضر به کار برای این افراد هستند.

وی تاکید کرد: چنانچه برنامه ریزی های اصولی از لحاظ اندازه و رنگ برای بافت طرح های اصیل همدان انجام شود، فرش همدان توان رقابت با قالی های استان های دیگر را خواهد داشت.

تنها سه کارگاه رنگرزی در استان همدان فعال است

نبوی ادامه داد: وقتی سرمایه گذاری در استان همدان نباشد، کارگاه های قالی بافی یکی پس از دیگری تعطیل می شوند.

وی تاکید کرد: هم اکنون در استان همدان یک نمونه پشم ریسی هم نداریم که خامه مناسب برای بافت فرش همدان را تامین کند.

نبوی با بیان اینکه خامه مورد نیاز بافندگان از استان های دیگر وارد می شود، افزود: در حال حاضر کارگاه های نخ ریسی و نخ تابی همدان نیز تعطیل شده اند.

وی گفت: تنها سه کارگاه رنگرزی شامل دو کارگاه در همدان و یک کارگاه در ملایر فعال است.

نبوی اظهار کرد: چنانچه از تمام توان و ظرفیت فرش بافی استان همدان استفاده کنیم نه تنها کارگاه های تعطیل فعال می شوند بلکه کار گاه های جدید نیز شروع به کار می کنند.

وی عنوان داشت: علاوه بر سرمایه گذاری در این حوزه، استفاده از طرح و ایده های نو و رنگهای مناسب و رفع نواقص از جمله اندازه فرش، می تواند در رفع مشکل فرش تاثیر گذار باشد.

اندازه فرش ها باید متناسب با شرایط روز و سلایق افراد باشد

وی با بیان اینکه امروزه سلایق مردم تغییر کرده و افراد به سمت آپارتمان نشینی روی آوردند گفت: اندازه فرش ها و رنگ های به کار برده باید متناسب با شرایط روز و سلایق افراد در نظر گرفته شود.

وی افزود: عمده مصرف فرش همدان تجاری بوده که هم اکنون رونق چندانی ندارد و تولیدات فرش باید مطابق با شرایط روز و به سمت استفاده خانه داری سوق پیدا کند.

وی در مورد حفظ جایگاه و اصالت فرش همدان گفت: چنانچه راهکارهایی مانند مدیریت واحد، سرمایه گذاری، آموزش مرتبط با تولید، ابزار کار فنی و اصلاح نقشه ها و رنگ ها مطابق شرایط روز را انجام دهیم، می تواند در حفظ جایگاه و اصالت فرش استان تاثیر گذار شود.

سید جلال نبوی اظهار کرد: بیمه قالی بافان و حمایت از آنان نیز در ترغیب افراد به این کار بسیار تاثیر گذار است.
وی اضافه کرد: قالی بافی می تواند به عنوان کمک درآمد خانواده و ایجاد اشتغال در جامعه محسوب شود.

پر طاوسی و الوند از طرح های معروف فرش استان است

کارشناس فرش شرکت فرش استان همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: قدمت فرش استان همدان به قرن ۱۶ میلادی بر می گردد و درآن زمان فرش در جزین در روستاهای قروه درجزین همدان بافته می شده است.

مهدی ایزدی با اشاره به اینکه قدمت فرش شهری همدان ۷۵ سال است، افزود: از طرح های بسیار معروف همدان می توان طرح مهربان، پر طاوسی، الوند ازندریان و جوزان را نام برد.

وی اظهار کرد: در حال حاضر طرح های ازندریان و جوزان در استان همدان بیشتر بافته می شود و طرح های پر طاوسی و الوند دیگر در بازار به چشم نمی خورد.

ایزدی گفت: رنگ های غالب در فرش همدان قرمز دانه ای، روناسی و سورمه ای بوده است.

وی به ویژ گی های خاص فرش همدان اشاره کرد و عنوان داشت: ویژگی خاص فرش همدان عمر بلند و ماندگاری طولانی و رنگ ها گیاهی براق بوده که به فرش جلوه خاصی می بخشیده است.

ایزدی افزود: هم اکنون کار گا های رنگرزی در همدان بسیار اندک شده وکارگاه رنگرزی شرکت فرش نیز به طور فصلی کار می کند.

فرش بافی باید با سلایق و شرایط روز هماهنگ شود

کارشناس فرش اظهار کرد: دیگر، طراح فرش در همدان وجود خارجی ندارد و تنها چهار نفر طراح فرش در استان وجود دارد و بیشتر نقشه ها و طرح ها کپی برداری است.

وی در مورد مشکلات فرش استان همدان گفت: فرش استان به روز نشده و با شرایط و سلایق امروزی بافته نمی شود.

وی ادامه داد: امروزه رنگ های به کار برده شده فرش استان همدان مطابق با سلایق روز نیست و از قافله عقب افتاده است.

ایزدی اضافه کرد: بافندگان بیشتر به سمت بافت تابلو فرش روی آورده اند که ارزش افزوده بیشتری را در بر دارد.

فرش همدان بازار فروش مناسبی را ندارد

یکی از بافندگان قدیمی فرش استان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: فرش همدان بازار فروش مناسبی را ندارد.

عباس حسنی اظهار کرد: با توجه به وقت و هزینه ای که برای بافت یک فرش صرف می شود، بافندگان فرش سود زیادی از فروش آن به دست نمی آورند و انگیزه ای برای بافت ندارند.

وی ادامه داد: یکی از مشکلات بافندگان فرش نداشتن سرمایه و ابزار مناسب و کافی برای بافت فرش است.

با این تفاسیر پرواضح است که همدان این گنجینه دار صنعت فرش دست بافت کشور برای اینکه جایگاه اصلی خود در کشور را باز یابد نیازمند حمایت جدی دولت و دست اندرکاران این صنعت و هنر ماندگار است. لذا ایجاد می کند نه تنها مسئولان، که خود بافندگان نیز در تحقق این هدف گام بردارند و نگذارند این هنر و صنعت به فراموشی سپرده شود.