بررسی عمومی صنعت فرش ماشینی ایران (قسمت اول)

بررسی روند احداث واحدهای فرش ماشینی طی ۴ دهه اخیر درایران

نگارنده : مهندس احسان نساج – مشاور ویژه صنایع و طرح های سرمایه گذاری- کارشناس ارشد مهندسی صنایع

چکیده:

صنعت فرش ماشینی ایران :: نظر به اینکه تولید فرش ماشینی در ایران به ابتدای دهه ۵۰ برمی گردد، این بررسی در مورد کلیه واحدهای موجود و فعال فرش ماشینی دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنعت و معدن و تجارت که از شروع تولید فرش ماشینی در ایران یعنی از سال ۱۳۵۳ تاکنون احداث شده است صورت گرفته است و در سه بخش ارائه می شود، در بخش اول روند احداث اولین کارخانه فرش ماشینی در ایران و در بخش دوم نتایج بررسی آماری روند احداث واحدهای تولید فرش ماشینی طی چهار دهه گذشته و در بخش سوم تحلیل روند احداث این واحدها طی چهار دهه گذشته ارائه می شود، آشکار است که در طی این دوران واحدهای متعدد دیگری تاسیس و یا راه اندازی شده و سپس به هر دلیل پروانه آنها باطل شده است که در این آمار مورد نظر قرار نگرفته است. خلاصه نتایج طی دو جدول شماره ۱و۲ ارائه گردیده است.

بخش اول: تاریخچه و روند احداث تاسیس و نحوه راه اندازی اولین واحد فرش ماشینی

۱- صنعت فرش ماشینی ایران به ابتدای دهه ۵۰ برمی گردد، در آن دوره گروه صنعتی بهشهر در صدد اجرای پروژه واحد قالیبافی به صورت یک واحد تخصصی در کاشان بود به همین منظور قبل از آن در مجموعه شرکت مخمل و ابریشم کاشان که در زمینه تولید پارچه های مخمل و حریر فعال بود اقدام به تولید آزمایشی فرش ماشینی و اضافه کردن آن به محصولات خود نموده بود. لذا در ابتدای دهه ۵۰ اولین فرش ماشینی تولید داخل در این کارخانجات توسط ماشین‎های مخمل بافی ژاکارد و با الیاف مصنوعی براق و پرز نسبتاً کوتاه و وزن سبک، بافته و روانه بازار گردید. قبل از آن به علت عدم وجود واحد تولید فرش ماشینی و عدم واردات فرش ماشینی و وجود کالاهای مشابه و تولید زیاد فرش دستباف و نیز وجود محصولات جایگزین فراوان مانند گلیم و زیلو و غیره وعواملی از قبیل سنت، عادت و قدرت بالای خرید مردم برای تهیه فرش دستباف مصرف فرش ماشینی در کشور رواج چندانی نداشت.

۲- همزمان با آن عده‎ای از تجار، فرش‎هایی با همین مشخصات و تا حدی مرغوب‎تر از کشور بلژیک وارد بازار ایران نمودند و سلیقه ایرانی را با پدیده فرش ماشینی آشنا کردند. با مشاهده استقبال نسبتاً مطلوبی که مردم از صنعت فرش ماشینی ایران به عمل آوردند سرمایه گذاران گروه صنعتی بهشهر شروع به اجرای پروژه نمودند و بنابراین نخستین کارخانه اختصاصی تولید فرش ماشینی در کشور را در شهرستان کاشان با ظرفیت ۱۲میلیون مترمربع در سال ۱۳۵۳ راه اندازی نمودند. این کارخانه که به نام شرکت صنایع فرش راوند کاشان جواز تاسیس دریافت نمود، در منطقه راوند کاشان و درکیلومتر ۱۲ جاده کاشان قم واقع است، و اولین محصول آن در سال ۱۳۵۳ به بازار عرضه شد. این محصول با نمونه‎های قبلی کاملاً متفاوت و شباهت‎های زیادی به فرش دستباف داشت که به خصوص نوع پشمی آن فوق‎العاده مورد اقبال عمومی قرار گرفت.

۳-کارخانه مذکور با وسعتی بیش از یکصد هکتار که بزرگترین و مدرنترین کارخانه جامع تولید کننده فرش ماشینی از لحاظ ابعاد وسعت و ظرفیت و سازمان مدیریتی و مهندسی و اداری وتولیدی و فروش و خدماتی و رفاهی بود.

کارخانه دارای سازماندهی مدیریتی و مهندسی صنعتی (کنترل کیفیت و تولید و آزمایشگاه های مجهز، سیستم انبارها)، خدمات فنی مهندسی (برق و نیروگاه، تاسیسات بخار و غیره، تعمیرات و نوسازی، امورساختمانی)، خدمات مالی و تدارکات و فروش (امور مالی و نمایشگاههای فروش و نمایندگی ها) خدمات رفاهی عمومی (شهرک مسکونی، مهمانسرا، ترانسپورت رستوران، استخر، باغات و زمین) بود. کلیه پرسنل مدیریتی و مهندسی از میان زبده ترین کارشناسان و تحصیلکردگان دانشگاههای معتبر انتخاب شده بودند.

ایجاد بخش مهندسی صنایع که رشته نوپائی در صنعت آن زمان بود از همان ابتدا مورد توجه بنیانگذاران کارخانه قرار گرفت، که این بخش کلیه امور مربوط به کنترل کیفیت و کمیت تولید را زیرنظر قرار میداد و با داشتن استانداردها و مجموعه عملیات کنترل کیفیت و آزمایشگاههای مجهز، بر انجام مراحل مختلف عملیات تولید، بازرسی و نظارت دقیق و مستمر داشت.

کلیه عملیات تولید فرش از ورود مواد اولیه بصورت الیاف مختلف و تبدیل آن به نخ تار و نخ خواب و رنگرزی نخ و آماده شدن نخها برای بافت و بافندگی فرش و تکمیل فرش در سالنهای متعدد و مجهز حلاجی و ریسندگی و رنگرزی و مقدمات بافندگی و تکمیل و آهار و بسته بندی انجام میشد.

این کارخانه در مدت کوتاهی توانست به موفقیتهای چشمگیری در تولید و صادرات دست یابد وبرای خود شهرت جهانی کسب کند. در این دوره وضعیت اشتغال نیروی کار در منطقه بصورتی بود که مدیریت کارخانه در سالهای اولیه راه اندازی کارخانه جهت تامین اپراتورهای بخشی از سیستم تولید از نیروهای کشورهای آسیای دور بخصوص خانمها استفاده می نمود.

بخش دوم: بررسی آماری روند احداث واحدهای فرش ماشینی طی ۴ دهه اخیر در ایران

نظر به اینکه صنعت فرش ماشینی ایران به ابتدای دهه ۵۰ برمی گردد، این بررسی در مورد کلیه واحدهای موجود و فعال فرش ماشینی دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنعت و معدن و تجارت که از شروع تولید فرش ماشینی در ایران سال ۱۳۵۳ تاکنون احداث شده است صورت گرفته است، آشکار است که در طی این دوران واحدهای متعدد دیگری تاسیس و یا راه اندازی شده و سپس به هر دلیل پروانه آنها باطل شده است که در این آمار مورد نظر قرار نگرفته است خلاصه نتایج طی دو جدول شماره ۱و۲ ارائه گردیده است، در این بخش تنها به بررسی آماری در مورد نتایج بدست آمده می پردازیم و تحلیل نتایج آماری در بخش بعدی به نظر خواهد رسید.

با بررسی مشخصات کلیه واحدهای فعلی و فعال تولید فرش ماشینی در سرتاسرکشورکه دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنعت و معدن و تجارت می باشند جدول مشخصات تاسیس و ظرفیت تولید واحدهای فرش ماشینی طی ۴ دهه اخیر بدست آمده است. (جدول شماره۱).

مرور نتایج دوره ها:

با بررسی سالهای شروع بهره برداری و تعداد و ظرفیت اسمی تولید مندرج در جدول شماره ۱، میتوان روند احداث واحدهای فرش ماشینی از سال ۱۳۵۳ تا کنون را در شش دوره دسته بندی کرد، که بطور خلاصه در جدول شماره ۲ با عنوان دوره های شش گانه روند احداث واحدهای فرش ماشینی طی چهار دهه اخیر ارائه گردیده است.

جدول ۱- جدول مشخصات تاسیس و ظرفیت تولید واحدهای فرش ماشینی طی ۴ دهه اخیر

دوره اول : طی دوره ۵ ساله اول که در محدوده سالهای ۱۳۵۳ الی ۱۳۵۷ می باشد، پس از تاسیس اولین کارخانه فرش ماشینی در سال ۱۳۵۷ درکاشان، تعداد ۱۴ کارخانه دیگر تاسیس گردید که پس از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷، هشت واحد آنها ملی اعلام شد و ۶ کارخانه خصوصی باقی ماند، از کارخانجاتی که در این دوره تاسیس شد و ۲ کارخانه در حال حاضر فعالیت دارد، هرچند در این دوره عموماً واحدهای بزرگ فرش ماشینی با ظرفیت های ۴ الی ۱۲ میلیون متر مربع تاسیس شدند اما واحدهای باقیمانده از آن دوره در حال حاضر با ظرفیت بسیار پائین فعال هستند. کل پوشش ظرفیت کشور توسط واحدهای احداث شده در این دوره در حال حاضر بالغ بر ۲۴۰۰۰۰۰متر مربع میباشد.

دوره دوم : طی دوره ۸ ساله دوم که در محدوده سالهای ۱۳۵۸ الی ۱۳۶۵ می باشد، تعداد اندکی کارخانه تاسیس گردید، از واحدهای احداث شده دراین دوره تعداد ۳ واحد درحال حاضر فعال می باشد، در این دوره به طور متوسط سالیانه ۰.۴ واحد (کارخانه) تولید فرش ماشینی هر یک با ظرفیت اسمی متوسط تولید ۳۸۷۵۰۰ متر مربع به کارخانجات فرش ماشینی اضافه شده است، به عبارت دیگر در این دوره بطور متوسط سالیانه ۱۵۵۰۰۰مترمربع به ظرفیت اسمی تولید فرش ماشینی کشور اضافه شده است و در مجموع در این دوره به ظرفیت اسمی تولید کل کشور مقدار ۱۲۳۹۰۰۰مترمربع اضافه شده است. واحدهای احداث شده در این دوره را می توان در گروه واحدهای متوسط قرارداد.

دوره سوم : طی دوره ۷ ساله سوم که در محدوده سالهای ۱۳۶۶ الی ۱۳۷۲ می باشد، افزایش نسبی در تاسیس کارخانجات فرش ماشینی مشاهده می شود، از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۱۳ واحد در حال حاضر فعال می باشد، در این دوره بطور متوسط سالیانه ۱.۸۵ واحد (کارخانه) تولید فرش ماشینی هر یک با ظرفیت اسمی متوسط تولید ۳۷۷۰۰۰ متر مربع به کارخانجات فرش ماشینی اضافه شده است. به عبارت دیگر در این دوره بطور متوسط سالیانه ۶۹۷۰۰۰ مترمربع به ظرفیت اسمی تولید فرش ماشینی کشور اضافه شده است و در مجموع در این دوره به ظرفیت اسمی تولید کل کشور به مقدار ۴۸۷۸۰۰۰متر مربع رسیده است. واحدهای احداث شده در این دوره را می توان در گروه واحدهای متوسط قرارداد.

دوره چهارم: طی دوره ۱۱ ساله چهارم که در محدوده سالهای ۱۳۷۳ الی ۱۳۸۳ می باشد، روند احداث واحدهای جدید افزایش چشمگیری را نسبت به دوره قبل نشان می دهد، از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۴۳۴ واحد در حال حاضر فعال می باشد، در این دوره بطور متوسط سالیانه ۴۰ واحد (کارخانه) تولید فرش ماشینی هریک با ظرفیت اسمی متوسط تولید ۸۵۰۰۰ مترمربع به کارخانجات فرش ماشینی اضافه شده است. به عبارت دیگر در این دوره بطور متوسط سالیانه ۳۴۱۲۰۰۰متر مربع به ظرفیت اسمی تولید فرش ماشینی کشور اضافه شده است و در مجموع در این دوره به ظرفیت اسمی تولید کل کشور مقدار ۳۷۵۳۱۰۰۰ مترمربع اضافه شده است. واحدهای احداث شده در این دوره را میتوان در گروه واحدهای خیلی کوچک قرارداد.

دوره پنجم: طی دوره ۷ ساله پنجم که در محدوده سالهای ۱۳۸۴ الی ۱۳۹۰ می باشد، روند احداث واحدهای جدید افزایش بیشتری را نسبت به دوره قبل نشان میدهد، از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۵۱۸ واحد در حال حاضر فعال می باشد، در این دوره بطور متوسط سالیانه ۷۴ واحد (کارخانه) تولید فرش ماشینی هر یک با ظرفیت اسمی متوسط تولید۱۵۵۰۰۰ مترمربع به کارخانجات فرش ماشینی اضافه شده است. به عبارت دیگر در این دوره بطور متوسط سالیانه ۱۱۱۴۹۰۰۰متر مربع به ظرفیت اسمی تولید فرش ماشینی کشور اضافه شده است و در مجموع در این دوره به ظرفیت اسمی تولید کل کشور مقدار ۷۸۰۴۶۰۰۰متر مربع اضافه شده است. واحدهای احداث شده در این دوره را میتوان در گروه واحدهای کوچک قرارداد.

دوره ششم: طی این دوره اخیر و کوتاه که در محدوده سالهای ۱۳۹۱ تاکنون میباشد، روند احداث واحدهای جدید کاهش زیادی را نسبت به دوره قبل نشان می دهد، از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۱۵ واحد در حال حاضر فعال می باشد، در این دوره بطور متوسط سالیانه ۱۰ واحد (کارخانه) تولید فرش ماشینی هریک با ظرفیت اسمی متوسط تولید ۲۳۰۰۰۰ مترمربع به کارخانجات فرش ماشینی اضافه شده است. به عبارت دیگر در این دوره بطور متوسط سالیانه ۲۲۹۰۰۰۰مترمربع به ظرفیت اسمی تولید فرش ماشینی کشور اضافه شده است. و در مجموع در این دوره به ظرفیت اسمی تولید کل کشور مقدار ۳۴۳۶۰۰۰مترمربع اضافه شده است. واحدهای احداث شده در این دوره را میتوان در گروه واحدهای متوسط قرارداد.

جدول ۲- دوره های شش گانه روند احداث واحدهای فرش ماشینی طی ۴ دهه اخیر

بخش سوم: بررسی تحلیلی روند احداث واحدهای فرش ماشینی طی ۴ دهه اخیر در ایران

در بخش دوم مقاله با توجه به آمار حاصل از بررسی ها برای روند احداث واحدهای فرش ماشینی طی ۴ دهه اخیر شش دوره تعریف شد و با ارائه جداول ۱و۲ مجموعه آمار مختلف برای شش دوره مشخص گردید، لذا برای دورهای مذکور با توجه به این آمار و نیز اطلاعات و تجارب باقی مانده از گذشته میتوان تحلیل مناسب ارائه نمود.

دوره اول: سالهای واقع در محدوده ۱۳۵۳ الی ۱۳۵۷ را می توان دوره آغاز احداث واحدهای فرش ماشینی دانست که اگر چه تعداد اندکی واحد تولیدی در این دوره راه اندازی گردیده است اما واحدهای نسبتاً بزرگ و جامع و با ظرفیت اسمی بالای یک میلیون متر مربع حتی تا ۱۲ میلیون متر مربع احداث شده است که از ویژگیهای اصلی این نوع واحدها، به تولید بالا باکیفیت خوب و قیمت تمام شده پائین تر اشاره نمود. فعالیت این واحدها طی این دوره کارآفرین و پویا و رو به توسعه و اشتغال زا و کار ساز بوده و از نظر انتقال اصول و دانش فنی صنعت فرش ماشینی به ایران بسیار موثر بوده است. در حال حاضر تعداد بسیار کمی ازکارخانجات این دوره آن هم با ظرفیت بسیار پائین فعال هستند. واحدهای احداث شده در این دوره در گروه واحدهای بزرگ قرار می گیرد.

دوره دوم: سالهای واقع در محدوده ۱۳۵۸ الی ۱۳۶۵ را میتوان دوره انقلاب و جنگ تحمیلی نامگذاری نمود. در این دوره وجود چالشهای سالهای اولیه انقلاب و سپس وقوع جنگ ایران و عراق سبب گردید تا تعداد اندکی کارخانه تاسیس گردد که از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۳ واحد در حال حاضر فعال میباشد، واحدهای احداث شده در این دوره دارای ظرفیت اسمی متوسط حدود ۳۸۷۰۰۰مترمربع در سال میباشد که در گروه واحدهای متوسط قرار می گیرد، درسالهای پایانی این دوره یعنی از ابتدای سال ۱۳۶۵ گروهی از مهندسین وکارشناسان فنی با تجربه کاشان در صنعت فرش ماشینی آن روز شروع به ساخت دستگاههای فرش ماشینی با الگوگیری از دستگاههای مشابه خارجی نمودند که آغازی برای تحول در صنعت فرش ماشینی بود.

دوره سوم: سالهای واقع درمحدوده ۱۳۶۶ الی ۱۳۷۲ را میتوان دوره احداث واحدهای فرش ماشینی با دستگاه ساخت داخل نامگذاری نمود. در سالهای اولیه این دوره و همزمان با پایان جنگ ایران و عراق کار مشابه سازی دستگاه فرش ماشینی با موفقیت همراه بود و دستگاه فرش ماشینی از نوع ماکوئی با کارائی نسبی توسط گروه مذکور در سطور قبل ساخته شد و اولین دستگاه توسط یکی از سرمایه گذاران علاقه مند به تولید فرش ماشینی خریداری و راه اندازی شد و تولیدات این شرکت نو پا با دستگاه ساخت داخل توانست مشتریان زیادی برای خود جذب کند و بزودی با مشاهده موفقیت این شرکت نوپا سرمایه گذاران جدید بیشتری به احداث واحدهای تولید فرش گرایش پیدا کردند و سفارشات جدیدتری به شرکت میلاد اولین سازنده دستگاه فرش ماشینی داده شد.

همزمان با این فعالیتها در این دوران و همزمان با پایان جنگ ایران و عراق و بازتر شدن فضای کسب وکار و شروع برنامه های سازندگی کشور گروههائی از متخصصان صنعت نساجی و دست‎اندرکاران صنعت فرش ماشینی و همچنین پاره‎ای از کارخانه‎داران که تا آن زمان در رشته‎های دیگر نساجی فعال بودند به فکر ایجاد واحدهای جدید فرش ماشینی افتادند و بتدریج استقبال از دستگاههای فرش ماشینی ماکوئی ساخت داخل رونق گرفت و شرکتهای جدید سازنده دستگاه فرش ماشینی برای کسب سهم از بازار پر رونق جدید به میدان آمدند و رقابت برای ساخت دستگاه فرش ماشینی وارد فاز جدیدی شد و دستگاههای فرش ماشینی با قیمت رقابتی ارائه گردید، با گسترش تولید ماشین آلات فرشبافی داخلی، و باتوجه به قیمت مناسب آن، تاسیس شرکتهای بافت فرش ماشینی نیز افزایش پیداکرد، در این دوره رشد نسبی را در تعداد واحدهای احداثی شاهدیم بطوریکه از سال ۱۳۶۶ تا پایان دوره (سال ۱۳۷۲) سالیانه بطور متوسط ۱.۸۵واحد به کارخانجات کشور اضافه گردید که رشد چهار برابری نسبت به دوره قبل را در تعداد نشان می دهد واحدهای احداثی این دوره از نوع صنایع متوسط بوده و ظرفیت اسمی متوسط هر یک از واحدهای احداث شده در این دوره نیز حدود ۳۷۷۰۰۰مترمربع در سال می باشد که از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۱۳ واحد با ظرفیت اسمی ۴۸۷۸۰۰۰مترمربع در حال حاضر فعال می باشد که رشد نسبی در تعداد و در ظرفیت را نشان می دهد.

دوره چهارم: سالهای واقع در محدوده ۱۳۷۳الی ۱۳۸۳ را میتوان دوره رشد جهشی و ماندگار واحدهای خیلی کوچک فرش ماشینی نامگذاری نمود، روند احداث واحدهای جدید افزایش چشمگیری را نسبت به دوره قبل نشان میدهد، و کارخانجات تولید فرش متعدد در اصفهان کاشان و آران و بیدگل و یزد و مشهد و مازندران و تعدادی دیگر در گوشه و کنار کشور راه اندازی گردید که این روند سالها و در طول یک دهه ادامه پیدا کرد پس از آن کارخانجاتی نیز با خرید دستگاههای فرش ماشینی دست دوم مربوط به آن زمان که دارای تکنولوژی پیشرفته تری نسبت به مدلهای ماکوئی بودند و به تازگی اجازه ورود پیدا کرده بودند شروع به کار نمودند.

با نقل مکان متخصصان شاغل مجرب از کارخانه‎های بزرگ و ملی شده به کارخانه‎های نوپای خصوصی رقابت جدیدی در زمینه تولید فرش ماشینی در میان واحدهای بخش خصوصی ایجاد گردید و از اواسط این دوره سیر تحول فرش ماشینی در بخش خصوصی آغاز شد. گرایش به خرید و وارد کردن مدلهای پیشرفته تر دستگاههای فرش ماشینی از کشورهای بلژیک وآلمان با سرعت تولید وکیفیت و رنگ بندی بیشتر فرش تولیدی افزایش پیداکرد.

درحالیکه در دوره قبل سالیانه تعداد بسیار اندکی پروانه بهره برداری صادر می شد، ولی از سال ۱۳۷۳ یکباره سرعت رشد تاسیس واحدها شتاب گرفت و به تدریج واحدهای تولید فرش ماشینی بیشتری پروانه بهره برداری دریافت کردند، در اواخر این دوره با پدید آمدن بازارهای جدید داخلی وخارجی، سرمایه گذاران آیندهای روشن تر را پیشروی خود دیدند که تمایل به تأسیس کارخانه های فرش ماشینی را در بین آنها تقویت می کرد. به همین دلیل حجم عظیمی از سرمایهگذاری در این صنعت در ایران و بطور عمده و انحصاری در شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل صورت پذیرفت که این حجم سرمایهگذاری صنعتی زمینه اشتغال هزاران نفر از اهالی منطقه را فراهم کرد.

در این دوره رشد پرشی را در تعداد واحدهای احداثی شاهدیم بطوریکه از سال ۱۳۷۳ تا پایان دوره (سال ۱۳۸۳) سالیانه بطور متوسط۴۰ واحد و با مجموع ظرفیت ۳۴۱۲۰۰۰متر مربع به کارخانجات کشور اضافه گردید کلیه واحدهای احداثی این دوره از نوع صنایع خیلی کوچک بوده و ظرفیت اسمی متوسط هر یک از واحدهای احداث شده در این دوره نیز حدود ۸۵۰۰۰ مترمربع در سال میباشد که از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۴۳۴ واحد با ظرفیت اسمی۳۷۵۳۱۰۰۰مترمربع درحال حاضر فعال میباشد که رشد جهشی در تعداد و در ظرفیت را نشان میدهد. اما در بخش ساخت دستگاههای فرش ماشینی به دلیل عدم توجه سازندگان داخلی به ارتقاء و توسعه کمی و کیفی و نوآوری در محصولات خود و عدم توان رقابت با سازندگان خارجی و گرایش خریداران دستگاههای بافت فرش ماشینی برای خرید دستگاههای روزآمد و مدرن خارجی و برخی عوامل دیگر طی این دوره و بخصوص در اواخر آن سبب گردید که این صنعت نوپا که از دوره قبل شروع به فعالیت نموده بود و در طول حدود ده سال رشد و توسعه چشمگیری داشت از اواسط این دوره رو به افول گذاشته و با کاهش شدید تقاضا مواجه شود بطوریکه این سازندگان دستگاه فرش ماشینی در حال حاضر یا در حال رکود بسر برده و یا تعطیل شده اند.

دوره پنجم: سالهای واقع در محدوده ۱۳۸۴ الی ۱۳۹۰ را می توان دوره رشد جهشی و ماندگار واحدهای کوچک فرش ماشینی و دوره نوسازی نامگذاری نمود، روند احداث واحدهای جدید در این دوره افزایش بیشتری را نسبت به دوره قبل نشان می دهد، در این دوره همچنان ادامه رشد پرشی را در تعداد واحدهای احداثی شاهدیم بطوریکه از سال ۱۳۸۴ تا پایان دوره سالیانه بطور متوسط ۷۴ واحد و با مجموع ظرفیت ۱۱۱۴۹۰۰۰متر مربع به کارخانجات کشور اضافه گردید که رشد بیش از سه برابری را نشان می دهد، کلیه واحدهای احداثی این دوره از نوع صنایع کوچک بوده و ظرفیت اسمی متوسط هر یک از واحدهای احداث شده در این دوره نیز حدود ۱۵۰۰۰۰مترمربع در سال میباشد که از واحدهای احداث شده در این دوره تعداد ۵۱۸ واحد با ظرفیت اسمی ۷۸۰۴۳۰۰۰ مترمربع در حال حاضر فعال میباشد. ظرفیت اسمی کل واحدهای احداثی درکشور در این دوره بیش از دو برابر واحدهای احداثی طی دوره قبل بوده است. از خصوصیات این دوره گرایش متقاضیان احداث به افزایش ظرفیت اسمی پروانه بهره برداری بوده است. در این دوره ورود دستگاههای مدرن خارجی نیز افزایش بیشتری را نشان می دهد. افزایش حجم صادرات فرش ماشینی به کشورهای هم جوار و گرایش بیشتر صاحبان صنعت به افزایش کیفیت و صدور محصولات فرش ماشینی از دیگر خصوصیات این دوره می باشد.

دوره ششم: طی این دوره که در محدوده سالهای ۱۳۹۱ الی ۱۳۹۲ می باشد، روند احداث واحدهای جدید بطور چشمگیری کاهش را نشان میدهد. هر چند طول این دوره فعلاً کوتاه است و باید منتظر سالهای آینده بود اما طی سال ۱۳۹۱ تعداد ۱۵ واحد جدید پروانه بهره برداری گرفته اند.

منبع : شماره ۲۲ مجله کهن

————————————————————————————