بررسی آینده اقتصاد ایران با عضویت درWTO

بسیاری از کشورها از پیوستن به «دبلیوتی‌او» ترس داشتند و دلیل آن را ضعف زیرساخت‌های داخلی‌شان می‌دانستند به‌عنوان نمونه مذاکرات الحاق ویتنام به سازمان تجارت جهانی بعد از ۱۰سال در سال ۲۰۰۷م اتفاق افتاد که اصلی‌ترین موانع در مذاکرات، بحث تعرفه واردات پوشاک و منسوجات به ویتنام بود.

مخالفان عقیده داشتند پیوستن به سازمان تجارت جهانی می‌تواند صنایع نساجی این کشور را به نابودی بکشاند که بعد از مذاکرات مستمر درنهایت در بسته الحاق این کشور تعرفه ۳۶درصد برای واردات پوشاک تصویب شد. حجم مبادلات تجاری ویتنام از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵میلادی ۳برابر شده و میزان واردات و صادرات این کشور در سال ۲۰۱۵م در مقایسه با سال ۲۰۰۷م به ترتیب، ۶/۲ و ۳/۳ برابر افزایش یافته است (به استناد سازمان تجارت جهانی).

ایران نیز بعد از ۹سال انتظار، در ۲۶ مه ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد و بعد از گذشت ۱۰سال هنوز کارگروه الحاق ایران تشکیل نشده است. یکی از موانع بزرگ بر سر راه پیوستن ایران به «دبلیوتی‌او» ساماندهی تعرفه‌های تجاری است. حدود ۶۰ درصد خطوط تعرفه‌ای محصولات کشاورزی و بیش از ۵۰ درصد تعرفه محصولات صنعتی ایران، نرخ تعرفه واردات بالای ۱۰درصد دارند، مادامی که چنین ارقام بالایی برای خطوط تعرفه‌ای کشور وضع می‌شود، امکان پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی وجود نخواهد داشت. ترکیه و کره‌جنوبی نیز از ابزار تعرفه‌ای برای حمایت از بخش کشاورزی استفاده می‌کنند و ایران بیشتر برای کالاهای صنعتی و محصولات کشاورزی این ابزار را به‌کار می‌گیرد و در مجموع، میانگین تعرفه در ایران در مقایسه با دیگر کشورها در سطح بالایی قرار دارد.

در این میان به برخی مزیت‌های ایران که می‌تواند به واسطه آنها بعد از عضویت دائم در سازمان تجارت جهانی به توسعه اقتصادی دست یابد، اشاره می‌کنیم.

۶۰درصد جمعیت ایران زیر ۳۰ سال سن دارند و بعد از امریکا و روسیه سومین جمعیت فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی را در جهان داریم و دارای بالاترین نرخ باسوادان در خاورمیانه و شمال افریقا هستیم.

ایران همچنین قادر خواهد بود با کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت ائتلاف کند و با این ائتلاف می‌تواند قوانین تبعیض‌آمیز علیه انرژی را بشکند و بازارهای کشورهای پیشرفته را به روی نفت و فرآورده‌های نفتی خود بازکند.

ذخایر قطعی معادن ایران نیز ۳۷ میلیارد تن است که ارزش آن به بیش از ۷۰۰میلیارد دلار می‌رسد. با ورود به سازمان تجارت جهانی راه برای تقویت بخش‌های مختلف انرژی هموار می‌شود و با ورود جدیدترین فناوری‌های کشف و استخراج مواد معدنی، می‌توان به اقتصادهای بزرگ دنیا پیوست. تعرفه‌های گمرکی بسیار پایین در زمینه محصولات کشاورزی (مشابه بسته الحاقی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس) به نفع ایران خواهد بود چراکه طبیعت ایران مستعد کشاورزی نبوده و در دو دهه گذشته تلاش برای تولید و خودکفایی در بعضی محصولات کشاورزی منجر به تخریب محیط‌زیست و کاهش شدید آب‌های زیرزمینی شده است.

یکی از اولویت‌های اصلی ایران با توجه به موقعیت جهانی، ایجاد یک شبکه حمل‌ونقل ریلی کاملا ملی است. ایران می‌تواند به‌عنوان یک پل ارتباطی بین قاره‌های اروپا، آسیا و افریقا (تبدیل ایران به یک چهارراه غول‌آسا برای ارتباط اقیانوس آرام، اقیانوس هند و اقیانوس اطلس) نیز عمل کند.

علاوه‌بر این می‌توانیم برای تقویت بخش خدمات خود مشابه قزاقستان و افغانستان فرصت‌های چند ساله را در بسته الحاقی خود در سازمان تجارت جهانی وضع کنیم و برای بخش ضعیف صنعت، مشابه افغانستان در ورود بعضی کالاهای صنعتی تعرفه بالا را در دستور کار قرار دهیم و با توجه به وجود مواد اولیه خام در ایران، در بازه زمانی ۵ساله بخش صنعت خود را مشابه ترکیه احیا کنیم.

با توجه به این موارد، ایران می‌تواند بعد از پیوستن به سازمان تجارت جهانی به توسعه‌یافته‌ترین کشور با جایگاه نخست اقتصادی در منطقه، تبدیل شود.

بنابراین هر چه سریع‌تر باید تعرفه‌های تجاری را ساماندهی کنیم، ضمن اینکه با عضویت ایران در «دبلیوتی‌او» نقش اصلی را مردم ایفا خواهند کرد؛ مردم باید مانند مردم ژاپن و ویتنام در سال‌های ابتدایی الحاق برای احیای صنعت و خدمات کشور، تعصب ملی در مصرف محصولات داخلی داشته باشند تا با ورود محصولات خارجی اقتصاد کشور متزلزل نشود و زیرساخت‌های داخل در کوتاه‌مدت تقویت شود و توان رقابت با شرکت‌های خارجی افزایش یابد، از این‌رو فرهنگ‌سازی یکی از راهبردهای موفقیت ایران در این سازمان جهانی است.