حفظ و نگهداری کیفیت فرش و بررسی عوامل موثر

مهندس محمد رضا زارعی
کارشناسی ارشد مهندسی نساجی دانشگاه امیر کبیر

تولید فرش ماشینی و موکت از رشد نسبتاً بالایی برخوردار می باشد و توسعه زیادی در زمینه‌های مختلف داشته است. استفاده از روش هایی همچون استفاده از خاب های بلند تر، تراشیدن خاب فرش، استفاده از خاب های بریده شده و حلقه ای، استفاده از نخ های فانتزی و غیره بسیار متداول شده است. فرش های تولید شده با الیاف مصنوعی و تکنولوژی روز به ندرت مستهلک می گردند اما در ظاهر جذابیت خود را به علت کثیف شدن از دست می دهند. همچنین قالی های مورد استفاده، اعم از قالی هایی که برای مفروش کردن منازل به کار می روند یا آنهایی که جنبه تزئینی داشته و به عنوان تابلو بر روی دیوار نصب می شوند پس از مدتی به علت مجاورت دائمی با انواع آلودگی ها می بایست تمیز ‌گردند.
۸۰ درصد از کثیفی های موجود بر روی کفپوش ها ناشی از آلودگی هوا و عبور و مرور بر روی آن ها می باشد. ترکیبات کثیفی ها شامل ۹۵- ۸۵ درصد لکه های خشک و ۱۵- ۵ درصد لکه های چرب می باشند و خود لکه های چرب ۹۵- ۸۵ درصد از سختی عمل شستشو را به علت چسبیدن به الیاف و برطرف نشدن توسط جارو در بر می گیرند. هوای مجاور ما آلوده کننده است و ذرات گرد و غبار آن در لابه‌لای پرز فرش و موکت فرو رفته و در بلند مدت باعث چرک و تیره شدن سطح آن ها می گردند. بنابراین فرش ها نیازمند نگهداری مستمر می باشند. اما فرآیندها و روش های نگهداری، دارای ویژگی های خاصی می باشند که به اجمال، در این مقاله به بررسی این ویژگی ها، روش ها و ماشین آلات شستشو و مراقبت پرداخته شده است.

عوامل آسیب رسان به کفپوش ها
عوامل آسیب رسان به فرش و موکت و سایر کفپوش ها را می توان به دو گروه کلی عوامل زنده و غیر زنده دسته بندی کرد. عوامل زنده شامل انسان، حشرات، قارچها، جلبکها و خزه ها، گل سنگها و جانوران (موشها) می باشد. انسان با عدم دقت در حمل و نقل، رعایت نکردن اصول بهداشتی و نکات ایمنی، غیراصولی انبار کردن و استفاده نادرست موجب صدمه به کفپوش می گردد[۳]. مهمترین حشره ای که به قالی آسیب می رساند، بید می باشد. بیدها و کرم های حشره در تاریکی و جایی که قالی دارای حجم کمتری از رفت و آمد است و نیز بوسیله جارو برقی نظافت نمی شود خوب رشد می کنند. برخی از عوامل از جمله قارچ ها موجب آلودگی هوای اتاق نیز می شوند نتایج مطالعات انجام شده [۴] بر روی هاگ های قارچی منتشر شده در هوا بر اثر راه رفتن انسان بر روی فرش با خاب حلقه ای، بریده شده و کاشی کف، در شکل (۱) نشان داده شده است. به طوری که ملاحظه می شود در سطح آلودگی قارچی کم (۱۰۶ کلنی شکل گرفته در متر مربع) تراکم هاگ های منتشر شده در هوا، ناشی از راه رفتن انسان بر روی فرش با خاب بریده شده بیشتر از فرش با خاب حلقه ای و سرامیک می باشد و اختلاف معنا داری بین تراکم هاگ های منتشر شده در هوا در اثر راه رفتن بر روی فرش با خاب حلقه ای و سرامیک وجود ندارد. ولی در سطح آلودگی قارچی بالاتر (۱۰۷ کلنی شکل گرفته در متر مربع) تراکم هاگ های منتشر شده در هوا در اثر راه رفتن بر روی فرش با خاب حلقه ای، میزان بیشتری نسبت به تراکم هاگ های منتشر شده در هوا در اثر راه رفتن بر روی کاشی کف را نشان می دهد.
نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که نوع پوشش کف و سطح هاگ موجود بر روی فرش ناشی از قارچ ها، بر روی میزان گسترش هاگ های قارچی در هوا بر اثر راه رفتن تأثیر می گذارند. در نتیجه چنین استنباط می شود نوع خاب فرش یک فاکتور مهم و تاثیر گذار بر روی سلامت مصرف کننده می باشد و استفاده از فرش های دارای خاب حلقه ای توصیه می شود. فاکتور های دیگری همچون سن فرش و میزان رطوبت محیطی و شرایط نگهداری بر روی میزان آلودگی های قارچی فرش تاثیر گذار می باشند. برای کاهش این آلودگی ها که موجب بیماری های تنفسی می شوند و آلرژی زا نیز هستند، انتخاب روش مناسب نگهداری فرش و موکت ضروری می باشد.

عوامل غیر زنده آسیب رسان به کفپوش ها شامل وضعیت آب و هوا (میزان گرما و رطوبت)، نور و آلودگی های جوی می باشند. رطوبت نسبی موجب تغییرات در ابعاد و شکل لیف، تسریع واکنشهای شیمیایی و حملات بیولوژیکی (ایجاد محیط مناسب برای رشد کپکها، قارچها، بیدها) می گردد. نور خورشید نیز عامل مخرب کفپوش ها به حساب می آید. نور نه تنها موجب تخریب الیاف، بلکه باعث تغییر در رنگ آن ها نیز می گردد. آلاینده های موجود در هوا نیز بسیار مضر می باشند. جریان هوا در محیط خانه موجب نشست این آلاینده ها بر روی موکت و لابه لای خاب فرش می گردد [۷].

شکل ۱- سه آزمایش راه رفتن بر روی پوشش های کف آلوده شده با هاگ قارچ در سطح ۱۰۶ و ۱۰۷ کلنی شکل گرفته در متر مربع[۴].

عوامل کثیف کننده کفپوش ها
دانستن خصوصیات فیزیکی و شیمیایی انواع کثیفی ها عامل تعیین کننده برای از بین بردن آن ها می باشد. به طور کلی کثیفی ها به سه دسته تقسیم می شوند. آلودگی های محلول در آب شامل موادی است که به راحتی در آب حل می شوند، مانند شکر، نشاسته، نمک و سایر مواد قابل حل در آب، آلودگی های قابل برداشت توسط آب و مواد شوینده، موادی همچون چربی، روغن حیوانات و گیاهان که هنگام پخت غذا تولید می شوند و آلودگی های غیرقابل برداشت توسط آب و مواد شوینده از جمله ذرات شن، خاک رس، کوارس (ترکیب معدنی سیلیس)، فلدسپات (سیلیکات المینیوم ترکیب شده با دیگر عناصر)، سنگ آهک (کربنات کلسیم)، سنگ گچ و کربن. کثیفی های غیر محلول همچنین ناشی از الیاف سلولزی البسه، محصولات کاغذی، علف و تکه های برگ الیاف پروتئینی ناشی از لباس انسان ها و ریزش موی حیوانات می باشند. متخصصان پوست چنین ارزیابی کرده اند که از یک فرد بالغ به طور متوسط ۳۰۰ تار مو از نقاط مختلف بدن و در حدود ۳۰۰۰۰۰ سلول پوستی مرده به طور روزانه جدا می شود. بیشتر این کثیفی ها بر روی سطح افقی خانه و یا محل کار می نشینند. تمام این مواد به صورت انحلال ناپذیر دسته بندی شده اند به این علت که توسط مواد شیمیایی در حین فرآیند شستشوی معمولی پاک نمی شوند. بنابراین باید به روش دیگری از فرش خارج شوند در غیر این صورت در درون فرش باقی می مانند[۸].
این کثیفی ها در سه سطح مجزای خاب فرش و موکت های تافتینگ جمع می شوند:
مو و کثیفی های سبک چسبنده همچون غبار، گرد و خاک، شربت و ذرات روغنی بر روی سطح فرش باقی می مانند. یک سوم میانی خاب شامل مواد سنگین تر گرد وخاک و الیاف و مواد گیاهی می باشد. یک سوم انتهایی خاب، نزدیک لایه پشتی، شامل سنگین ترین و مخرب ترین اجزای کثیفی همچون شن و خرده سنگ می باشد[۸].

روش های مقابله با عوامل آسیب زا و کثیفی ها
۱. زدودن گرد و غبار از میان پرزهای کفپوش ها بهترین راه برای از بین بردن عوامل آسیب زا می باشد. جارو کردن روش متداول زدودن کثیفی ها خصوصاً گرد و غبار از سطح فرش می باشد ولی عامل مهم در این کار داشتن یک برنامه منظم جارو کردن مکان های پر رفت و آمد می باشد. استفاده از مکش سبک و نه خیلی شدید و به طور منظم برای بیرون کشیدن گرد و غبار مفید می باشد. خاک و ریگ موجود در کفپوش به طور شدید به الیاف صدمه وارد می کنند. کفپوش هایی که در محلهای پر رفت و آمد، شکل (۲) قرار گرفته‌اند هر روز و آن هایی که در محل های دیگر قرار گرفته اند، باید هر هفته جارو شوند. زمان مناسب جارو کردن در جدول (۱) نشان داده شده است.
رابرت و هامر و همکارانشان نشان دادند که چگونه گرد و خاک، سرب، حشرات، باکتری، ذرات ریز آلرژی زا و قارچ موجود در کفپوش ها به وسیله جارو کردن (در سه مرحله) کاهش پیدا می کند [۱۱]. مقدار حداقل، حداکثر و میانگین بار های سطحی نمونه ها بعد از اولین عملیات جارو کردن و آخرین عملیات جارو کردن بر حسب گرم بر متر مربع در جدول (۲) نشان داده شده است.

شکل۲- نمایی از محل های پر رفت و آمد در یک ساختمان، قسمت های پر رنگ محل های پر رفت و آمد را نشان می دهند [۹].

جدول ۱- برنامه جارو کردن کفپوش ها در دوره های زمانی منظم [۷].

جدول ۲- مقدار حداقل، حداکثر و میانگین بارهای سطحی نمونه ها بعد از اولین عملیات جارو کردن و آخرین مرحله جارو کردن بر حسب گرم بر متر مربع [۱۱].

میانگین بارهای سطحی گرد و غبار، سرب و ذرات ریز آلرژی زا در نمونه ها بعد از جارو کردن به ترتیب به میزان ۹۱، ۸۲ و۹۴ درصد کاهش پیدا کرد. میزان بار کثیفی های نفوذ کرده در خاب که توسط جارو برداشته شده دارای محدوده تغییرات ۸ الی ۱۷۱ گرم بر متر مربع با میانگین ۶۶ گرم بر متر مربع می باشد. نتایج بدست آمده به خوبی ضرورت داشتن یک برنامه منظم جارو کردن را به منظور جلوگیری از بیماری های تنفسی و آسم به خصوص در مورد کودکان که بیشتر در معرض این گردوخاک های سطحی قرار دارند را نشان می دهد.

۲. عامل دیگر نگهداری موثر کفپوش ها زدودن لکه ها می باشد. برای جلوگیری از هر نوع مشکلی هنگام برطرف نمودن لکه ها، باید جنس کفپوش، نوع لکه و مشخصات لکه و مواد متشکله آن را تعیین کرده و از حلال مناسب برای بر طرف کردن لکه استفاده شود[۷]. فاکتور مهم، تشخیص لکه های واقعی می باشد، اغلب فرش ها و موکت ها، معمولاً در ورودی ها، محل های اتصال با یکدیگر و محل های پر ترافیک کثیف به نظر می رسند، حتی دارای ظاهر بسیار بدی می باشند ولی اینگونه کثیفی ها ظاهری می باشند و دلایل متفاوتی دارند. اولین دلیل سایش ناشی از تعامل ذرات ساینده (شن و خاک) و الیاف در اثر عبور و مرور انسان بر روی فرش می باشد. رفت وآمد موجب کوبیده شدن کثیفی ها به سطح الیاف ترموپلاست می شود و یک سطح خراشیده شده و سائیده شده ای ایجاد می نماید و در نهایت این سیکل موجب دو تکه شدن الیاف در نزدیکی ریشه، جایی که ذرات کثیفی ساینده جمع شده اند می گردد. این سائیدگی ها موجب پراکندگی نور منعکس شده از سطح الیاف می شود و در نتیجه فرش لکه شده و یا کثیف به نظر می رسد[۸]. دلیل دوم محوشدگی یا کم رنگ شدن رنگ فرش به علت قرار گرفتن در معرض منبع نور (نور مهتابی و نور خورشید) می باشد. همچنین تماس طولانی الیاف نایلون با کثیفی های اسیدی موجب تغییر رنگ آن و تغییرات شدید ظاهر فرش می گردد. فرسودگی دلیل دیگری است که ناشی از کم شدن تراکم خاب فرش می باشد. رفت و آمد و کثیفی های ساینده موجب شکسته شدن الیاف می شوند و فرش به تدریج الیاف خود را از دست می دهد و این موجب تغییرات مشهود در ظاهر آن خصوصاً در مناطق پر رفت و آمد (ورودی های ساختمان و محل های تقاطع در ساختمان) می شود که قابل احیا نمی باشد[۸]. بنابراین قبل از هر گونه اقدام به منظور شستشوی فرش باید موارد فوق را در نظر گرفت.

۳. شستشوی فرش
در روش های سنتی شستشوی فرش و موکت کفپوش کاملاً خیس می شود و در نتیجه نیازمند عملیات خشک کنی می باشد. خیس شدن زیاد فرش موجب بسیاری از مشکلات می شود. از جمله طولانی بودن زمان مرطوب ماندن فرش. این مسئله در نهایت موجب بالا رفتن رشد قارچ ها و باکتری ها در کفپوش می گردد. در فرش های حاوی الیاف پنبه رطوبت موجب پوسیدگی می شود. فرشی که بیش از ۲۴ ساعت خیس بماند تمام این مسائل را پیش رو دارد. البته بهترین روش شستشو در مورد فرش های قدیمی و قالی های نفیس شستشوی دستی آن ها می باشد زیرا نیازمند دقت و توجه خاص در هنگام شستشو می باشند. دیگر روش های معمول به قرار زیر می باشند:

شامپو کردن
در این روش، شامپو بر روی فرش ریخته می شود و توسط یک برس با خاب فرش مخلوط می گردد به طوری که در شکل (۳) ملاحظه می شود، به آن اجازه داده می شود تا خشک گردد و سپس بدون آب کشی شامپوی خشک شده را جارو می کنند. در این روش میزان کثیفی های باقی مانده در فرش زیاد است و چندان موثر نیست ولی در مواردی که برای خشک شدن فرش زمان کافی وجود ندارد، روش مناسبی می باشد زیرا این روش شستشو، رطوبت کمی نیاز دارد [۹].

شکل ۳- دستگاه برس مورد استفاده در شامپو کردن فرش[۹]

پودر خشک
در این روش، یک پودر نم دار جاذب بر روی فرش پخش می شود، به طوری که در شکل (۴) ملاحظه می شود و توسط برس بر روی فرش مالیده می گردد. به پودر اجازه داده می شود تا خشک شود و سپس توسط یک جارو مکش می شود. این روش ذرات خشک جذب شده را از نخ های فرش خارج می کند به دلیل اینکه فرش آبکشی نمی شود این روش خیلی موثر نیست[۱۷].

شکل ۴- پخش پودر جاذب بر روی فرش[۹]

بخار شویی (Hot water extraction)
در این روش محلول آب داغ و شوینده تحت فشار زیاد به درون فرش وارد می شوند و سپس از داخل فرش توسط پمپ مکیده می شوند. این روش دارای بالاترین توان تمیز کنندگی می باشد، در شکل (۵) نحوه عملکرد این روش نشان داده شده است [۹].
دستگاه بخارشویی در مدرسه ها، مؤسسات، ادارات و هر جایی که شستشوی دوره ای فرش نیاز است، مورد استفاده قرار می گیرد.

شکل ۵- نحوه عملکرد بخار شویی[۲۰]

انواع ماشین های بخار شوی
این ماشین آلات به گروه های زیر تقسیم بندی می شوند:
الف) بخار شوی قابل حمل (دستی-Portable)
یک واحد کوچک است که می توان آن را وارد ساختمان نمود و دارای دو نوع می باشد:
سایز یک: مینیمم ظرفیت تانک محلول ۸ گالون
سایز دو: مینیمم ظرفیت تانک محلول ۱۴ گالون
حداقل ملزومات لازم برای بخار شوی دستی در جدول (۳) آورده شده است.

ب) بخار شوی مستقر بر روی خودرو (Truck-mounted)
یک واحد بزرگ که بر روی یک وانت بار و یا کامیون سوار است و خارج از محل شستشو واقع می شود.
این بخار شوی چند منظوره مستقر بر روی خودرو (Truck-mounted-hot water extraction) بمنظور بخار شویی اثاثیه منزل، فرش، سرامیک کف و سطوح سخت به گونه ای که در شکل (۶) نشان داده شده است به کار می رود و دارای خصوصیاتی از جمله شستشوی تحت فشار و برداشت ذرات بزرگ، تانکر ضایعات استیل و سیستم تخلیه ثابت، موتور بنزینی خنک کننده هوا، تامین آب داغ تا ۸۰ درجه سانتی گراد برای فرش و اسباب منزل، دارا بودن محل لوازم و متعلقات شستشو، طراحی ساده، نگه داری آسان، و سروصدای بسیار کم می باشد. سیستم مرکزی این دستگاه در شکل (۷) نشان داده شده است.
از دیگر مزایای این ماشین بخار شویی، راحتی عملکرد با آن است. تنها نیاز در محل شستشو، آب سرد می باشد. به راحتی می توان لوله تغذیه را به شیر آب وصل کرده و ماشین را روشن کرد، لوله خرطومی را بیرون آورد، تجهیزات را تنظیم کرد و شروع به کار نمود. واحد مستقر شده بر روی خودرو در شکل (۸) نشان داده شده است.

شکل ۶- کاربرد ماشین بخار شویی برای اثاثیه منزل وسطوح سرامیک وسخت[۱۹]

شکل ۷- ماشین بخار شویی[۱۹]

شکل ۸- تجهیزات شستشوی فرش (بخار شویی) نصب شده در پشت ماشین، [۱۹]

مزیت های بخار شوی مستقر بر روی خودرو
با توجه به دلایل زیر واحد بخار شوی مستقر بر روی خودرو، ماشین شوینده فرش بهتری نسبت به بخار شوی دستی می باشد:
۱. این واحد آب را به دمای بالاتری می رساند. به ازای هر ۱۸ درجه افزایش دمای آب بالای ۱۱۸ درجه فارنهایت توان تمیز کنندگی آب دو برابر می شود . بنابراین اگر دمای آب ۱۳۶ درجه است دو برابر بهتر از آبی که ۱۱۸ درجه فارنهایت است فرش را تمیز می کند.
۲. دارای توان مکش بالایی می باشد و به راحتی چرک و محلول آب و مواد شیمیایی را از داخل فرش خارج می کند.
۳.آب و مواد شوینده را با قدرت بالاتری به داخل فرش پرتاب می کند و تمام کثیفی هایی که در ریشه فرش قرار گرفته اند را نیز خارج می کند[۱۵].
بهترین انتخاب به منظور شستشوی دوره ای فرش، واحد مستقر بر روی خودرو می باشد و از نوع دستی برای فضاهایی که واحد مستقر بر روی خودرو به آن دسترسی ندارد استفاده می شود.

برخی از ملاحظات نگهداری فرش
رعایت نکات خاص در هنگام عملیات شستشو الزامی می باشد. به طور مثال عملیات شستشو باید روی سطح کاملاً صاف و سخت انجام شود. از شوینده زیاد استفاده نشود. مواد شوینده‌ای که برای شستشوی فرش پشمی به کار می روند باید کاملاً خنثی باشند. زمان خشک شدن کوتاه باشد. عملیات آبکشی باید با دقت صورت پذیرد تا تمامی مواد شوینده خارج شوند. فرش باید در داخل گرم خانه خشک شود و از در معرض نور خورشید قرار دادن آن میبایست اجتناب نمود. از مواد شوینده موجود در منازل جهت شستشوی فرش استفاده نشود و از مواد شوینده‌ای استفاده شود که کاملاً خنثی بوده و فاقد ترکیبات اسیدی و یا قلیایی شدید ‌باشند[۱۰].

عدم وجود یک برنامه دقیق شستشو عامل اصلی کاهش کیفیت فرش و سایر کفپوش ها می باشد. متأسفانه در بعضی از انواع برنامه های نگهداری فرش فرش بسیار کثیف می شود و یا فرش توسط افراد غیر حرفه ای شسته می گردد. با این نحوه شستشو، تمام لکه ها برطرف نمی شوند و عمل دوباره کثیف شدن به نحوی که در شکل (۹) نشان داده شده است، بعلت مواد شیمیایی باقی مانده بر روی فرش به سرعت اتفاق می افتد.
برای جلوگیری از این مشکل باید لکه ها را در همان موقعی که ایجاد می شود پاک نمود، در واقع باید زمان ما بین دوره های شستشو را کاهش داد و عمل آب کشی فرش را به بهترین نحو انجام داد تا فرش کاملا عاری از مواد شوینده بشود به این ترتیب تغییرات ظاهری فرش به مقدار زیادی کاهش می یابد. شکل(۹) کاهش افت شیب کیفیت فرش را به علت کوتاه شدن فاصله زمانی شستشو نشان می دهد[۱۶].
به منظور ارزیابی روش های شستشو و نگهداری فرش از روشهای زیر استفاده می شود:

شکل ۹- کاهش کیفیت فرش به علت زیاد بودن فاصله زمانی بین دوره های شستشو و کاهش شیب افت کیفیت فرش با استفاده از فاصله های زمانی منظم را نشان می دهد [۱۶].

اندازه گیری عددی میزان کثیفی
به منظور اندازه گیری میزان کثیفی فرش از فاکتور E∆ استفاده می شود. E∆ اندازه عددی مجموع اختلاف رنگ بین یک فرش نو و یک فرش کثیف می باشد. هر چه فرش کثیف تر بشود رنگ آن بیشتر کدر می شود و این روند تا اشباع کامل فرش از کثیفی ادامه پیدا می کند. میزان تغییر رنگ فرش توسط پارامتر E∆ بیان می شود. مقدار E∆ با میزان کثیفی فرش همبستگی دارد[۱۸].
میزان اختلاف رنگ و اعداد نسبت داده شده در شکل (۱۰) نشان داده شده است.
سنجش کثیفی ها با این روش نشان می دهد که: قبل از E∆ برابر ۳، فرش باید مورد شستو قرار بگیرد [۱۸].

شکل ۱۰- مقادیر اختلاف رنگ E∆ [۱۸]

استفاده از فلوئورسانس‌ اشعه ایکس
فلوئورسانس‌ اشعه ایکس به منظور آزمایش میزان آلودگی های سربی فرش استفاده می شود[۲۱]. فلوئورسانس‌ اشعه ایکس تکنولوژی استاندارد و تکنیک دقیقی است که به منظورتعیین میزان سرب موجود در کثیفی های فرش استفاده می شود. به منظور اینکه میزان کارایی یک روش شستشو و نگهداری بررسی شود در سال ۲۰۰۰ موسسه قالی و فرش ماشین های شستشوی فرش و مواد شوینده را مورد بررسی قرار داد. آزمایش استانداردی که به این منظور انجام شد شامل کثیف کردن فرش های با خاب بریده و حلقه ای توسط مخلوط مواد کثیف شبیه سازی شده، شستشوی فرش ها توسط روش های استاندارد و اندازه گیری اینکه چه مقدار مواد از روی فرش برداشته شده، توسط وزن کردن نمونه ها قبل از عمل شستشو و بعد از عمل شستشو بود. اگر چه این آزمایش مجموع مواد برداشته شده توسط عمل شستشو را نشان می دهد اما بیانگر اینکه چطور انواع مختلف کثیفی ها به فرایند شستشو پاسخ داده اند. این موضوع برای تولید کنندگان جارو و بخارشو بسیار مهم می باشد که بدانند چگونه تولیدات خود را اصلاح کنند تا بهترین کارایی را در پروسه شستشو بدست آورند. در سال ۲۰۰۵ موسسه از تحلیلگر فلوئور سانس اشعه ایکس به منظور شناسایی نوع موادی که در فرایند شستشو برداشته می شوند استفاده کرد. واحد فلوئور سانس اشعه ایکس مواد را با اشعه ایکس بمباران می کند و تشعشعاتی که از مواد بر می گردد را آنالیز می کند. چون هر عنصر یک نوع تشعشع با شتاب و طول موج مشخص تولید می کند، آنالیز گر نوع و مقدار هر عنصر در نمونه را نشان می دهد. از این روش امروزه به منظور سنجش کارائی ماشین های شستشوی فرش استفاده می شود [۱۵].

جدول ۳- حداقل ملزومات یک ماشین بخار شوی دستی[۱۳]

نتیجه گیری
به منظور بهبود کیفیت محیط داخلی ساختمان، حفظ سلامتی افراد، ارزشمند کفپوش ها، شستشو و نگه داری کفپوش از اهمیت بالایی برخوردار است، بدین منظور تدوین یک برنامه منظم شستشو ونگه داری از اهمیت بالایی برخوردار است. شناخت انواع روش های نگه داری از اهمیت بالایی برخوردار است، اینکه بدانیم در هر محل از چه روشی استفاده کنیم و یا از چه روشی به صورت روزانه و یا دوره ای استفاده کنیم سودمند است. آشنایی با انواع عوامل آسیب زای فرش به انتخاب صحیح روش شستشوی فرش کمک می کند.
در بین روش های شستشوی فرش بهترین روش بخار شویی می باشد، زیرا تمام کثیفی های موجود در فرش را استخراج می کند. بخار شوی مستقر بر روی خودرو بهترین گزینه می باشد زیرا این روش دمای آب را بیشتر بالا می برد، روند شستشو را تسریع می بخشد و آب را با قدرت بیشتری به درون فرش پرتاب می کند و حتی تمام کثیفی هایی که در داخل ریشه فرش هستند را نیز خارج می کند و دارای قدرت مکش بالایی به منظور برداشت محلول آب، مواد شوینده و کثیفی ها نیز می باشد. از بخار شوی دستی برای فضاهایی که بخار شوی مستقر برروی خودرو به آن دسترسی ندارد استفاده می شود. به منظور سنجش میزان کارایی روش ها و ماشین آلات شستشوی فرش و تخمین زمان مناسب شستشو، می توان از روش های فلوئورسانت اشعه ایکس و اندازه گیری عددی میزان کثیفی به ترتیب استفاده نمود.

منابع
۱- توسلی، محمدسعید. و رنجبر، رضا. “فرش و کفپوش‌های ماشینی”. دانشگاه امیرکبیر، تهران، ۱۳۶۷.
۲- home page of http//www.tabriziau.ac.ir
۳- نصیری، محمدجواد. “سیری در هنر قالیبافی ایران”. انتشارات مؤلف، تهران، ۱۳۷۴.
۳- Buttner, M.P; Cruz-Perez, P; Stetzenbach, L.D; Garrett, P.J; Luedtke, A.E. “Measurement of airborne fungal spore dispersal from three types of flooring materials”, Kluwer Academic Publishers, Vol.18, P.1-11, 2002.
۴-Beguin, H; Nolard, N. “Prevalence of fungi in carpeted floor environment: analysis of dust samples from living rooms, bedrooms, offices and school classrooms”, International Journal of Aerobiologia, Vol.12, P.113-120, 1996.
۵-Beguin, H; Nolard, N. “Relationship between mycobiota in wall-to-wall carpet dust and age of carpet”, Kluwer Academic Publishers, Vol.15, P.299-306, 1999.
۷- احمدی، زهرا. “مراقبت و نگهداری از قالی. قالی ایران”. شماره ۴۴ ، مهر ۸۱.
۸- home page of http://www.rugandcarpets.com
۹- home page of http://
۱۰- بهرامی، سیما. “نگهداری فرش”. شقایق روستا، ۱۳۷۵.
۱۱- Roberts, J.W; Glass, G; Clifford, W.S; Hummer, P.G. “Reducing dust, lead, dust mites, bacteria, and fungi in carpets by vacuuming”, Environmental Contamination and Toxicology, Vol.36, P.477-484, 1999.
۱۲- اردانی، فریبا. “غبارگیری”. شقایق روستا، ۱۳۷۵.
۱۳- home page of http//www.abchomecare.com
۱۴- home page of http:// www.feltexcommercial.com
www.carpet-rug.org home page of http:// 15-
۱۶- home page of http:// www.fabrica.com
۱۷- home page of http:// www.blisscarpetcare.com
۱۸- home page of http:// www.whittakersystem.com
۱۹- home page of http:// www.maxi-steam.com
۲۰- home page of http:// www.nacecaresolutions.com
۲۱- Bero, B.N; Vonbraun, M.C; Knowles, C.R; Hammel, J.E. “The use of x-ray fluorescence to detect lead contamination of carpeted surfaces”, Environmental Monitoring And Assessment, Vol.27, P.17-33, 1993.
۲۲- Roberts, J.W; Glass, G; Mickelson, L. ”A pilot study of the measurement and control of deep dust, surface dust, and lead in 10 old carpets using the 3-spot test while vacuuming”, Environmental Contamination and Toxicology, Vol.48, P.16-23, 2004.