بعد از ۸۴ سال ایران در تولید بنزین خودکفا شد

در آستانه شصت‌ویکمین سالگرد ملی شدن صنعت نفت
بعد از ۸۴ سال ایران در تولید بنزین خودکفا شد

بعد از ۸۴ سال وابستگی به واردات بنزین که تبدیل به چشم اسفندیار ایران شده بود، امسال کشور در تولید این فرآورده استراتژیک نه تنها خودکفا شد، بلکه به زودی به جمع صادر کنندگان بنزین هم خواهد پیوست.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با ورود اولین خودروهای بنزینی در سال ۱۳۰۶ ، واردات بنزین هم به کشور آغاز شد. در ابتدا واردات روزانه این فرآورده ۱۱ هزار لیتر بود که بعد از دو سال حجم آن سه برابر شد.

به تدریج روند صادارت بنزین به ایران افزایش یافت؛ به طوری که در سال ۱۳۱۳ مصرف بنزین در کشور به ۱۳۴ هزار لیتر و ۱۰ سال بعد مصرف آن به ۲۴۶ هزار لیتر رسید.

البته تولید بنزین در ایران تقریبا با ملی شدن صنعت نفت مصادف و ساخت قدیمی‌ترین واحد بنزین سازی دنیا در آبادان در سال ۱۹۴۵ توسط شرکت‌های انگلیسی شروع شد و در سال ۱۹۵۱ این واحد به بهره برداری رسید، اما به دلیل منفی بودن تراز تولید و مصرف، همچنان صادرات ادامه یافت.

سال ۱۳۳۴ مصرف این فرآورده به رقمی معادل یک میلیون و ۴۶ هزار لیتر در روز رسید و با گذشت هر دهه، این مصرف به طرز چشمگیری افزایش یافت؛ به طوری که مصرف در سال ۱۳۴۴ به یک میلیون و ۹۵۶ هزار لیتر در روز رسید.

مصرف بنزین در سال ۱۳۵۴ حدود هفت برابر افزایش پیدا کرد و به هشت میلیون و ۵۳۰ هزار لیتر در روز رسید و ۱۰ سال بعد یعنی در سال ۱۳۶۴ مصرف آن به ۱۹ میلیون و ۷۳۷ هزار لیتر رسید.

جنگ تحمیلی هم نتوانست افزایش مصرف بنزین را کاهش دهد و به همین دلیل برای اولین بار در کشور بنزین در سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ کوپنی شد تا این گونه جلوی افزایش مصرف آن گرفته شود.

البته بعد از جنگ به دلیل برداشتن محدودیت‌ها بازهم روند صعودی مصرف بنزین ادامه یافت؛ به طوری که در سال ۱۳۸۴ مصرف روزانه آن ۶۷ میلیون لیتر اعلام شد که نسبت به سال ۱۳۸۳ که ۶۰ میلیون و ۶۷۰ هزار لیتر بود، افزایش هشت درصدی داشت.

در حالی که پیش‌بینی می‌شد متوسط مصرف روزانه بنزین به ۷۰ میلیون لیتر در سال ۱۳۸۶ برسد، سهمیه بندی بنزین از تیر ماه سال ۱۳۸۶ با تخصیص ۳۶۰ لیتر فصلی (ماهانه ۱۲۰ لیتر) آغاز شد و به تدریج و طی چهار سال از سهمیه ماهانه کاسته شد، تا این که سهمیه بنزین از ابتدای سال ۱۳۸۹ از ۸۰ لیتر در ماه به ۶۰ لیتر کاهش یافت که نتیجه آن افت مصرف روزانه بنزین از ۷۵ به ۶۳ میلیون لیتر در روز بود.

بعد از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و با تغییر قیمت بنزین معمولی از ۱۰۰ به ۴۰۰ تومان از آذر پارسال، قیمت بنزین سوپر از ۱۵۰ تومان به ۵۵۰ تومان و قیمت بنزین معمولی آزاد به ۷۰۰ تومان و سوپر به ۸۰۰ تومان رسید. اکنون مصرف روزانه بنزین به کمتر از ۶۰ میلیون لیتر رسیده است.

این در حالی بود که به گفته مسوولان مربوطه در صورت عدم سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت آن، متوسط مصرف روزانه آن در سال جاری به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر در روز می‌رسید.

با توجه به افزایش مصرف بنزین در کشور و جوابگو نبودن تولید داخلی، واردات بنزین به روزانه ۲۸ میلیون لیتر رسید و این وابستگی موجب شد که تحریم واردات بنزین به ایران ابزار غرب برای فشار تحمیل خواسته‌های خود به ایران شود، اما با کنترل مصرف و با اجرای طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاهها، امسال واردات بنزین به کشور صفر شد.

بر این اساس در حال حاضر تولید بنزین ایران به حدود ۵۸ میلیون لیتر رسیده که همراه با سایر افزودنی‌های آن و با توجه به متوسط مصرف روزانه ۶۰ میلیون لیتر بنزین در کشور می توان گفت که تولید و مصرف بنزین همتزاز شده‌اند.

در واقع با بهره برداری از فاز دوم طرح توسعه پالایشگاه امام خمینی(ره) شازند اراک با تولید روزانه هفت میلیون و ۵۰۰ هزار لیتر، فاز دوم طرح توسعه پالایشگاه آبادان با تولید روزانه دو میلیون و ۳۰۰ هزار و طرح بنزین‌سازی پالایشگاه شهید تندگویان تهران با تولید روزانه یک میلیون و ۸۰۰ میلیون لیتر، حجم تولید این فرآورده استراتژیک به بیش از ۷۳ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر می رسد.

از سوی دیگر با توجه به خودکفایی ایران در تولید بنزین و افزایش تولید این فرآورده نفتی امکان صادرات بنزین از ابتدای سال آینده (۱۳۹۱) نیز فراهم می‌شود.

طبق نقشه‌ راه شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران، تولید بنزین در برنامه‌ پنجم توسعه ۸۵ درصد و در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴، ۲۹۰ درصد رشد خواهد داشت.

بر این اساس به تدریج و با تکمیل سایر پروژه‌های در حال ساخت پالایشگاهی، بنزین‌سازی و طرحهای توسعه و بهینه سازی پالایشگاه‌های کشور، تولید بنزین کشور تاپایان برنامه پنجم توسعه به روزانه ۱۳۱ میلیون لیتر خواهد رسید.

همچنین تا پایان افق چشم انداز ۱۴۰۴، تولید بنزین ایران به بیش از ۱۹۰ میلیون لیتر خواهد رسید که از این حجم ۱۰۷ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر آن با ساخت هفت پالایشگاه جدید تولید خواهد شد.