بورس نفت در اغما!

 

گروه اقتصادی-فرزانه غلامی:بورس نفت همچنان در اغما به سر می برد، اگرچه بظاهر در قانون بودجه ۹۱ برای احیای آن تدابیری اندیشیده شده است.

وزارت نفت امیدوار است مشکل ایجاد این بورس در سال اینده برطرف و زمینه فروش نفت در آن بهتر از گذشته فراهم شود، این در حالی است که دلایل توقف فروش نفت در بورس کیش همچنان نامعلوم است.

چند سال پیش و زمانی که سخن از راه اندازی بورس نفت در کیش به میان آمد بارقه امید برای شکل گیری یک بورس متفاوت به منظور ثبت و شفاف سازی تجارت فراورده های نفتی، پیش خرید و پیش فروش فراورده های نفتی، نفت خام، گاز طبیعی و فرتورده های صنعت پتروشیمی در دل اقتصاد کشور درخشید اما پس از چندی به دلایلی که نامعلوم باقی ماند معاملات نفت خام متوقف شد.
از آن زمان تا کنون گاه مجموعه وزارت نفت، بورس و امکانات آن را برای این اقدام نوپا ناکافی می داند و گاه بورس، وزارت نفت را به عنوان عامل سختگیری برای خریداران معرفی می کند.

اکنون و در آستانه راه اندازی بورس انرژی و توجه دوباره به بورس نفت از اکبر مبرز مدیرتالار بورس کیش دلایل توقف معاملات در بورس نفت را جویا شدیم:

* آقای مبرز،اصلی ترین دلیل توقف معاملات نفت خام چه بود؟

**یک سری اختلاف نظر در خصوص نحوه معامله این محصول با مجموعه وزارت نفت پیش آمد، همین اختلافها معاملات را متوقف کرد، وگر نه بورس درگذشته هیچ مشکلی برای معامله نفت خام نداشت و در حال حاضر هم آمادگی کامل دارد. وزارت نفت سختگیری هایی دارد که بر اساس آن خریداران نفت ناکام می شوند، فیلترها زیاد است و این مسأله شرایط را برای معامله گر سخت می کند.البته بر اساس شنیده ها برنامه هایی برای تسهیل معامله در سال آینده دیده شده است.

* مصداق این سختگیری ها چیست؟

** دوستان وزارت نفت می گویند پول این محصول باید منشأ خارجی داشته باشد، یعنی از یکی از حسابهای وزارت نفت یا شرکتهای تابعه در خارج از کشور به حساب واریز شود. این سختگیری ها درشرایط سخت تحریم معنا ندارد چون جابجایی یکباره یک محموله سنگین پول برای خریدار بحث برانگیز است.خریدار نمی داند با چه پشتوانه ای این کار را انجام دهد، به همین دلیل عقب نشینی می کند.البته خریداران برای پرداخت معادل ریالی در داخل کشور اعلام آمادگی می کنند، اما وزارت نفت نمی پذیرد.

*چرا وزارت نفت بر خارجی بودن منشأ پول تأکید دارد؟

**وزارت نفت این اقدام را مطابق منافع ملی و در راستای آن می داند، به همین دلیل حاضر است به جای فروش نفت خام در بورس آن را به خریدار خارجی خارج از بورس، بفروشد، ولی شرط دارا بودن منشاء خارجی پول را کنار نمی گذارد.داشتن منشأ خارجی یعنی اینکه مطابق بازار آزاد معامله صورت گیرد، اما اگر بر اساس معادل ریالی باشد بانک مرکزی مرجع قرار می گیرد.خوشبختانه در حال حاضر و با توجه به اقدامهای بانک مرکزی در راستای کنترل بازار ارز و تعیین تکلیف برای صرافی ها انتظار می رود شرایط به سمت شفافیت پیش برود.

*یکی از اهدافی که برای راه اندازی بورس نفت مطرح شد رسیدن به مرحله تعیین کنندگی و مرجعیت قیمت برای بازار بود،چنانچه در سال آینده این بورس فعال شود این توانایی را خواهد داشت که در شرایط سختی که تحریم کنندگان علیه ایران ایجاد کرده اند مرجع قیمت گذاری باشد؟

** بدون تردید از این قابلیت برخوردار خواهد بود، زیرا ما در این زمینه تجربه محصول قیر را داریم.قبل از افتتاح بورس نفت با اینکه سهم زیادی در تولید قیر داشتیم بحرین با تولیدی معادل یک دهم تولید ما تعیین کننده قیمت بود، اما امروز قیمت قیر ما برای بورس سنگاپور، خاورمیانه، خاور دور و کل منطقه مرجعیت دارد، پس بی گمان در نفت خام هم این قابلیت را داریم و امیدواریم با رفع موانع و سختگیری ها به این مرحله برسیم و شکوفایی بورس نفت را ببینیم.