تاثیر جنگ بر صنعت نساجی خاورمیانه

منطقه خاور میانه و شمال آفریقا به عنوان یکی از ثروتمند ترین نقاط جهان به دلیل منابع انرژی قابل توجه و جمعیت نسبتا جوان خود دارای پتانسیل های بالای تولیدی و صادراتی به ویژه در صنعت نساجی است که متاسفانه دهه هاست از این پتانسیل سودی نبرده است و تنها دستاورد آن بی ثباتی و جنگ و درگیری بوده است.

این منطقه شامل ۲۰ کشور است که در زیر مهم‌ترین آنها را به همراه جمعیت هر کدام مشاهده می کنید:

• مصر : ۱۰۲.۶۱
• ایران: ۸۴.۹۸
• الجزایر: ۴۴.۴۶
• عراق: ۴۱.۱۸
• مراکش: ۳۶.۳۱
• عربستان صعودی: ۳۵.۴۶
• یمن: ۳۰.۹۱
• تونس: ۱۲.۰۲
• اردن: ۱۰.۲۷
• امارات: ۹.۵۶
• اسراییل: ۹.۳۷
• لیبی: ۶.۷۱
• کویت: ۴.۷۴
• عمان: ۴.۵۷
• قطر: ۲.۶۲
• بحرین: ۱.۴۹

این منطقه در حدود ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد که تقریبا با جمعیت اروپا برابری می کند. در منطقه خاورمیانه برخی از کشورهای مهم و استراتژیک دنیا قراردارند که از مهم‌ترین آنها می توان به ترکیه، ایران، مصر و عربستان اشاره کرد.

اما متاسفانه منطقه خاورمیانه سالهاست که در گیر جنگ های مستقیم تحمیلی، مانند حمله آمریکا به کویت و عراق، جنگ همسایگان با یکدیگر مانند جنگ ایران و عراق که هشت سال به طول انجامید، جنگ های نیابتی سایر کشورها در سوریه بر سر منافع استراتژیک، جنگ های قومی و داخلی در لبنان و فلسطین و اسراییل، کودتا در ترکیه، انقلاب های سیاسی و بهار عربی در مصر، نافرمانی های مدنی و مخالفت مردم با حکومت و … است. همه اینها فارغ از دلایل و منافع سیاسی و فرا منطقه ای نتایج مشابهی دارد و آنهم عقب افتادگی های  اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است که با ظهور حکومت های دیکتاتوری در منطقه نیز تقویت می شود.

در چنین وضعیتی تقریبا اقتصاد و پیشرفت آخرین گزینه است که مردم عادی به آن فکر می کنند مردمی که مجبورند حتی برای آزادی های حداقلی مانند داشتن امنیت، خوراک ، آزادی بیان و یا حتی عدم اجبار در پوشش و …  با حکومت های خود بجنگند.

مهم‌ترین ضربه جنگ به کشورهای منطقه بی ثباتی و عدم تمایل به سرمایه گذاری است. چه توسط سرمایه گذاران خارجی باشد و چه توسط شرکت های داخلی. این بی ثباتی موجب می شود شرکت ها نتوانند برنامه های توسعه بلند مدت داشته باشند و یا ماشین آلات به روز و مدرن وارد کنند که برای تولید محصولات با کیفیت لازم است. بی ثباتی های ارزی، لجستیکی و دسترسی به مواد اولیه صادرات و حضور در بازارهای بین المللی را غیر ممکن میسازد و هزاران مشکل دیگر.

همچنین جنگ ها موجب می شود بخش عمده ای از ساختار اقتصادی پس از جنگ توسط اتوریته دولتی اداره شود و مالکیت دولتی نیز همواره با نتایج معکوس و ضعیف همراه بوده است. دقیقا اتفاقی که پس از انقلاب مردم در سال ۱۳۵۷ در ایران افتاد و دولت انقلابی که بسیاری از کارخانجات ریسندگی، بافندگی، نساجی و پوشاک دولت شاهنشاهی ایران را در مالکیت خود گرفته بود فکر می‌کرد بتواند با مدیریت دولتی در آنها تحول ایجاد کند اما در طی ۴۰ سال گذشته بخش عظیمی از آنها خواسته یا ناخواسته ورشکسته و تعطیل شدند و تعداد کم باقی مانده نیز به بخش خصوصی واگذار شدند و در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد نساجی ایران در اختیار شرکت های خصوصی است.

صنعت نساجی سوریه قربانی جنگ

سوریه یک نمونه بسیار واضح تر از تاثیر بد جنگ بر صنعت نساجی است. سوریه حدود ۱۰ سال است که به عرصه نبرد قدرت های منطقه ای تبدیل شده است. قبل از آغاز جنگ صنعت نساجی به عنوان یکی از سه صنعت برتر این کشور به شمار میرفت به طوری که ۱۲ درصد کل جی دی پی و حدود ۶۰ درصد کل تولیدات صنعتی را در اختیار داشت. از هر ۵ نفر یک نفر در صنعت نساجی مشغول بود و بیش از ۳ میلیارد دلار صادرات نساجی سوریه بود. شهرهای مهم نساجی سوریه دمشق و آلپو هستند.

جنگ علاوه بر زیرساخت های صنعتی ، بسیاری از کارخانجات را تخریب کرد و بخش زیادی از نیروی کار ماهر و غیر ماهر سوریه به خارج از این کشور مهاجرت کردند ویا در جنگ کشته شدند. بسیاری از تجار و کارخانه داران نیز که به موقع اوضاع را تحلیل کرده بودند تولید و تجارت خود را به کشورهایی مثل ترکیه، مصر ، لبنان، امارات و .. منتقل کردند. در حال حاضر تعداد زیادی از شرکت های نساجی سوریه ای در دو کشور مصر (بیش از ۱۵۰ شرکت) و ترکیه مشغول فعالیت هستند.

همچنین سوریه در سال ۲۰۱۱ یکی از تولید کنندگان مهم پنبه به شمار میرفت و بیش از ۳۲۰ هزار تن پنبه تولید می کرد که بخشی از آن در داخل سوریه و قسمت مهم آن صادر می‌شد اما این رقم امروزه به شکل قابل توجهی کاهش یافته است. قطعا مهمترین دلیل این کاهش جنگ و تخریب زمین های زراعی، کمبود زیرساخت ها ‌ و امکانات کشاورزی، قیمت بسیار پایین خرید پنبه توسط دولت ، عدم‌تمایل کشاورزان به کاشت پنبه، تقاضای کم و البته کاهش بارش می باشد.

شهر آلپو از شهرهای مهم نساجی سوریه است که حدود ۷۰ درصد کارخانجات نساجی را در خود جای داده بود و بیشترین آسیب صنعت نساجی را به همراه داشت. بد نیست بدانید شهر آلپو سوریه به عنوان بخشی از جاده ابریشم تاریخچه و‌پیشینه درخشانی در صنعت نساجی دارد.

به طور کلی می توان گفت که جنگ ها، زیاده خواهی ها ‌، سهم خواهی های دولت های حاکم و یا قدرت های سیاسی جهان منطقه خاورمیانه را به یک محل نزاع و‌درگیری تبدیل کرده است.

بازار بزرگ منطقه خاورمیانه اما یک فرصت خوب برای کشورهای با ثبات تر در منطقه مانند ترکیه است تا بتوانند صادرات خود را افزایش دهند. در حال حاضر ترکیه به خوبی توانسته سرمایه های سرگردان در منطقه را که به فکر فرار از مناطق و کشورهای جنگ زده است را جذب کند. بسیاری از شهروندان کشور های عربی و آفریقایی منطقه مانند سوریه، اردن ، عراق و حتی ایران سرمایه های هنگفتی را در ترکیه برای خرید خانه، مستغلات  کارخانه و کارگاه های تولیدی و … سرمایه گذاری کرده اند.

برندهای بزرگ پوشاک ترکیه نیز در در اغلب کشورهای منطقه فروشگاه ها و نمایندگی های فروش خود را گسترش داده اند.