تاریخچه گلیم در ایلام

تاریخچه گلیم :: صنایع دستی به عنوان مقدس ترین هنر سرزمین ایران هنر – صنعتی است ،کاربردی و اصیل که ریشه در آداب ، و رسوم ، سنتها ، عادات و در مجموع در فرهنگ غنی و بارور کشورمان دارد .

این هنر – صنعت قرنهای متمادی است که برای گروههای کثیری از مردم ایران ، کار وشغل و درآمد ایجاد کرده و نه تنها در زندگی – اقتصادی و اجتماعی بلکه در حیات فرهنگی آنان نیز جایگاه شایسته و والایی داشته است .

وسعت سرزمین ، تنوع اقلیمی ، ذوق سلیم و فرهنگ دوستی و اعتقاد عمیق به مبانی اخلاقی و دینی و منبع اصلی وحی و خالق زیبایی ها باعث شده است که در جای جای این کشور کهن بتوان به آسانی نشان یا نشانه هایی از صنایع دستی را یافت که هر یک بازگو کننده ذوق سرشار و حکایتگر فرهنگ مردمی معتقد و نشانگر خلاقیت صنعتگران هنرمند و با اخلاق است .

خطه قهرمان پرور ایلام که قدمتی به بلندای تاریخ کهن ایران و سابقه ای درخشان فرهنگ ، هنر و تمدن جهان دارد از دیر باز یکی از مراکز مهم تولید صنایع دستی و منجمله زیراندازهای سنتی بوده است و ازگذشته های دور تا به امروز ، صنعتگران سختکوش و بـا ذوق ایلام کوشیده اند تا با تولید زیر اندازهایی نظیر قالی و گلیم و دست بافته هایی دیگری چون احرامی و سیاه چادر و نیز آثـــاری ، همچون افزار فلزی و زیور آلات ، اندیشه و افکار ، ذوق و خلاقیت و در نهایت ایمان خود به خالق هستی و اعتقاد خویشتن به فرهنگ بومی را در قالب محصولی که در عین زیبایی ، واجد ارزشهای کاربردی و مصرفی نیز هست بیان دارند .

زیر اندازهای سنتی ایران که شامل حصیر زیر انداز ، نمد زیر انداز ، انواع گلیم ، زیلو ، گبه و قالی است از گذشته های دور تا به امروز از لحاظ اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در بین تمامی صنایع دستی ایران موقعیت خاصی داشته اند .

گلیم نقش برجسته ، تلفیقی از گلیم ساده و گره قالی در مـتن آن است که به عنوان اصیل ترین صنعت دستی استان ایلام حائز ویژگیها و امتیازات بسـیاری است و در این گردآیه سعی بـر آن بوده که اجمالاً معرفی شود .

گلیم نـقش بـرجستـه ، احیاء کننـده گلیـم ۸۰۰۰ سـاله مکشوف درآناتولی ترکیه ( قدیمی ترین گلیـم ) و قالی ۲۵۰۰ ساله پازیریک ( قدیمی ترین قالی ) است که تکامل آنها را امروزه با نوآوری حفظ کرده و تواماً ترویج می بخشد .

وضعیت تاریخی ایلام

ایلام کنـونی در چنـد هـزارسال قبـل جـزیی از سرزمین عیـلام بـاستان بوده که خود استانهای خوزستان ، ایلام ، لرستان و قسمتی از فارس و کوههای بختیاری کنونی و نواحی شرقی دجله را در بر می گیرد .

مردم ایلام از قدیم الایام شیوه زندگی چادر نشینی داشته اند ؛ شهر نشینی آنها به شکل نوین در اصل به دنبال سیاست تخته قاپو کردن و اسکان اجباری عشایر کوچ رو در اویل دهه ۱۳۱۰ شمسی بوجود آمد . بدین سان با اعمال این سیاست نحوه اشتغال و معیشت مردم به تدریج از چادر نشینی به روستا نشینی و سپس شهر نشینی تغییر یافت . در سال ۱۳۱۶ و پس از استقرار وضع مملکت و تسط دولت مرکزی بر منطقه ایلام ، جزوء استان پنجم (کرمانشاهان ) محسوب می شد واز سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۲ شمسی به صورت فرمانداری کل اداره شده ، اما از آن تاریخ به بعد ، یعنی از سال ۱۳۵۳ تاکنون به صورت استان اداره می شود .

موقعیت جغرافیایی ایلام

استان ایلام با ۲۰۱۵۰کیلومتر مربع وسعت حدود ۲/۱ درصد مساحت کل کشور را در بر گرفته است . این استان در غرب دامنه سلسله جبال زاگرس بین ۳۱درجه و ۵۸ دقیقه تا۳۴ درجه و ۱۵ دقیقه عرض شمالی از خط استوا و ۴۵ درجه و ۲۴ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۱۰ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ در غرب کشور واقع شده است . ایلام از جنوب با استان خوزستان از شرق با استان لرستان از شمال با استان کرمانشاه و از غرب با ۴۲۵ کیلومتر مرز مشترک با، کشور عراق همجوار است . براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۵ استان ایلام شامل ۷شهرستان ،۱۶شهر ، ۱۷بخش ، ۳۶دهستان و ۱۵۳آبادی دارای سکنه میباشد . شهرستانهای استان عبارتند از : ایلام ، آبدانان ، ایوان ، دره شهر ، دهلران ، شیروان چرداول و مهران و مرکز استان نیز شهرستان ایلام میباشد .

تاریخچه گلیم نقش برجسته

زندگی عشیره ای و سنتی و پرورش دام برای تامین معیشت زندگی مردم منطقه ایلام از دیرباز تاکنون موجبات استفاده از پشم و رشد و رونق صنایع دستی مرتبط با آن خصوصاً قالی و گلیم ساده را فراهم آورده است .

عشایر این منطقه به دلیل کوچ نشین بودن و حرکتهای مداوم ، معمولاً از دارهای افقی که به راحتی جمع شده و در مناطق اسکان ایل قابل استقرار بوده ، استفاده میکردند. از نظر مصرف نیز قسمت عمده ای از قالی و گلیم های ساده تولید شده توسط زنان ، جنبه خود مصرفی داشته و در زندگی روز مره آنان مورد استفاده قرار گرفته است . در حین بافت گلیم ساده ، خانم بافنده ای بنام ً سحر چلانگرً ساکن روستا ی زنجیره ( از توابع شهرستان سرابله استان ایلام ) در قسمتی از گلیم بافت خود ، موفق به اجرای نقشی برجسته با استفاده از گره قالی می شود که پس از ارسال این گلیم به سازمان صنایع دستی ایران مورد استقبال قرار گرفته و از آنجایی که این نوع گلیم مشابه قالیهای نقش برجسته ای بوده که در کشور چین بافته می شـود . تصـاویـری از ّهای بـافت چین بعنوان الگو ، جهت ترویج این گلیم از طرف معـاونت فنـی و اجـرایی ســازمان صنایع دستی ایران ( طبق نامه شماره ۱۲۴۶ مورخه ۶/۸/ ۱۳۶۶ ) به اداره صنایع دستی استان ایلام و سعی و همت بافندگان ، زمینه رشد گلیم نقش برجسته در این منطقه فراهم شده است .

گلیم نقش برجسته ، از نظر اصالت و تولید مهمترین و شاخص ترین صنعت دستی و بومی استان ایلام است که با توجه به ناچیز بودن سابقه بروز خلاقیت بافندگان چیره دست ایلامی در امر بافت گلیم نقش برجسته ، پیشرفت چشمگیری در زمینه های مختلف تولید آن حاصل شده است .

در این نوع گلیم ، زمینه بافت گلیم ساده ( صوفی بافی ) نقوش آن گره کامل ( گره ترکی ) قالی است که طبیعتاً بعد از بافت ، نقوش آن بر جسته تر از زمینه است .

مواد اولیه – ابزار و وسایل بافت

مواد اولیـه مصـرفی عمدتاً نخ پشمـی و نـخ پنبـه ای اسـت که مـعمولاً از نـخ پنبه ای و از نخ پشمی برای گره و پود گلیـم نقـش بر جسته استفاده می شود .

بافندگان ایلامی نخ پشمی مورد نیاز خود را از پشم دامهای منطقه خود تهیه کرده و با وسیله ایی چوبی بنام دوک ( شکل ۲ ) که در حدود ۳۹ سانتیمتر ارتفاع دارد می ریسند . در ضمن نخ ریسیده شده از نوع نخ راست تاب است . ( شکل ۳ )

پس از ریسندگی ، کلافها ی نخ پشمی را در کارگاههای رنگرزی کوچکی رنگ میکنند ، در این گونه کارگاهها از مواد رنگرزی طبیعی و شیمیایی و همچنین زاج ســـفید بـــرای دنـدانه دادن و ثبات رنگ بر روی الیاف در برابر سایش و سایر عوامل طبیعی استفاده می شود . همچون قالی و گلیم ساده مهمترین وسیله و ابزار کار بافت گلیم نقش برجسته دار است که معمولاً از جنس فلز آهن و بصورت عمودی مورد استفاده قرار می گیرد که ضمن رعایت بهداشت ، نیاز به فضای کمتری نسبت به دارهای افقی دارد .

سایر ابزارهای گلیم نقش برجسته عبارت است از : افزار شانه مانندی به نام دفه یا دفتین که برای ضربه زدن و هموار کردن سر نخ ها و رشته های پود پس از بافته شدن هر رج به کار می رود .

کارد وسیله دیگر بافت است که قلاب در انتهای تیز آن تعبیه شده و بافنده به جای آنکه نخ را با انگشت بر چله گره بزند قلاب را به کار می برد و سپس سر نخ ها را با تیغه همان افزار می برد و کار سریعتر انجام می شود .

پس از به پایان رسیدن یک یا چند رج ( در صورت وجود نقش با گره زدن ) ، بـوسیله قـــیچی خــمیده ای به طول ۲۵ سانتیمتر ( و گاه نیز شبیه قیچی خیاطان ) سر ریشه ها چیده می شود .

طرح و نقشه

در بافت گلـیم نقش برجسته ( همانند ) ، کاربرد نقشه ضـرورت داشته و بر خلاف گلیم ساده امکان اجرای طرح هـای منـحنی ( گردان ) نیز فراهم است ، بطور کلی طرح و نقوش گلیم نقش برجسته ( مانند قالی ) به دو گروه کاملاً متفاوت که به آسانی قابل تمیز و تشخیص است تقسیم می شود .

۱ ) طرحها یی که از خطوط مستقیم تشکیل شده است ( طرح شکسته ) ۰

۲ ) طرحهایی که از خطوط منحنی تشکیل یافته است ( طرح گردان ) .

در آغاز ترویج گلیم نقش برجسته ، نقشه های قالی با رعایت تناسب فنی خلاصه شده و بافته می شد ولی در حال حاضر طراحان مراکزی نظیر ایلام ، قم ، اراک ، تهران و … ، با سفارش تولیدکنندگان گلیم نقش برجسته اقدام به تهیه نقشه میکنند . از جمله طرح و نقشه های رایج در گلیم نقش برجسته ایلام می توان به طرحهای لچک – ترنج ، گلدانی ، گل فرنگ ، نقشه غلط ، بوته ای ، محرابی و همچنین نقوش نباتی ، حیوانی ، جمادی و انسانی اشاره کرد که در بخش پایانی این گرد آیه تصاویر گلیم نقش برجسته با طرحها و نقوش مذکور آورده شده است .

مراحل و شیوه بافت

نخستین مرحله بافت گلیم نقش برجسته چله کشی و استقرار تارها بر روی دار است که تعداد تارها بر اساس تعداد خانه های نقشه مورد نظر تعیین می شود .

چله کشی توسط دو نفر انجام می شود ، بدین صورت که دار را در وضعیت افقی روی چهار قطعه چوب مکعب شکل با ارتفاع تقریبی ۲۵ سانتیمتر از سطح زمین قرار داده و چله کشی را انجام می دهند .

در ابتدا یک رشـــــته طناب ( که در اصطلاح چله کشی با عنوان زهوار مورد اشاره قرار می گیرد ) ، به فــــاصله ۳۰ سانتیمتر به موازات زیر انداز بسته میشود ، سپس سر نخ پنبه ای که دارای ظرافــــت یـــــــا ضخامت مورد نظر برای تار ( چله ) بوده و قبلاً بصورت گلوله در آمده به منتهی الیه سمــــــت راســــت یا چپ زیردار گره زده می شود ، آنگاه گلوله نخ را از پشت رشته طناب ( زهوار ) و از روی سردار به پشت آن می برند و از زیــر دار خــــــــــارج می کنند با تکرار این عملیات و مخصوصاً حرکت متناوب نخ چــــــله از پشت و روی رشته طناب ( زهوار ) نخ های تار بصورت یکی در میان قرار می گیرد .( شکل ۸ )

بعد از اتمام چله کشی تخته چوبی به عرض ۵ سانتیمتر و قطر ۱ سانتیمتر که طول آن اندکی بیش از عرض چله در طرفین است در بین رشته های تار و بر روی زیردار قرار می دهند ، این تخته به یکدست شدن چله ها در روی دار کمک میکنند ، ضمن آنکه باعث می شود چله ها در حین بافت و دفتین زدن در روی دار جابجا نشده و ثابت بماننـد . بـعد از ایـن مرحـله چـوب استـوانه ای شکلی ( هاف ) که دارای طولی کمتر از عرض دار است به جای زهوار قرار داده و زهوار را حذف می کنند . چوب هاف که به زیر رو کردن رشته های تار در حین بافت کمک میکند ، اندکی بالاتر از نصف طول قرار میگیرند ، در مرحله بعد نوبت به بستن کجو می رسد . کجو یا کجو چو که با عنوان چوب نیره نیز از آن یاد می شود ، قطعه چوبی استوانه ای شکل به قطر تقریبی ۳ سانتیمتر و طول معادل عرض اسمی ( عرض کامل دستگاه بافندگی ) دار گلیم بافی است و به بافندگان این امکان را می دهد تا عمل بافت را با سرعت بیشتری انجام دهند .

نحوه بسـتن کجـو ( نیره چوبی ) به این صورت بوده که مقداری نخ ( از نوع نخ چله ) انتخاب کرده و یک سر آن به سمت راست میله چوبی گره زده می شود ، آنگاه بافنده ضمن آزاد گذاشتن مقداری نخ ، سر دیگر آن را از زیر چوب به پشت اولین تار زیرین برده و از روی چوب به جلو می آورد و از داخل حلقه تشکیل شده عبور می دهد و می کشد تا جایی که تار زیرین مختصری تحت کشش قرار گیرد ، سپس بافنده کلیه تارهای زیرین را جدا کرده و ضمن عبور نخ از لابلای آن ها ( به شیوه گفته شده ) ، سر دیگر نخ را به انتهای چوب کجو می بندد ، در این مرحله بافندگان که از مهارت و تجربه کافی برخوردارند با انگشتان دست چپ خود طوری فاصله تارهای زیرین را با کجو تنظیم می کنند که در پایان کار تماماً داری فاصله ای یکسان با کجو خواهند بود . لازم به ذکر است که موقعیت کجو در روی دار پاین تر از گرد چوب ( هاف ) است . ( شکل ۹ )

پس از تکمیل مرحله چله کشی ، تولید گلیم نقش بر جسته با بافت چند رج ساده که نزد بافندگان به گیس بافی شهرت دارد آغاز می شود ،برای این کار حدود ۱۵ سانتیمتر از ابتدای چله به منظور ریشه گلیم در نظر گرفته می شود و سپس مقداری ازگلیم با نخی از جنس نخ چله بصورت یکی در میان ( صوفی بافی ) بافته می شود ، گاهی نیز بافندگان برای این قسمت از نخ های رنگین استفاده نموده و عمل بافت را بصورت دو تا رو ، دو تا از زیر انجام می دهند و بعد از بافت حدود ده رج به طور ساده ( که البته بسته به اندازه گلیم نقش برجسته این تعداد رج متغیر است ) ، دو رج بافت زنجیره ای به ابتدای گلیم می افزایند .

در بافت زنجیره ای که به کمک دست و گاه با بهره گــیری از قـلاب انجام می شود ، معمولاً از دو نخ با رنگ متضاد استفاده می شود و روش کار چنین است که ابتدا سر دو قطعه نخ را به یکدیگر گره زده و هر یک را مخالف دیگری از لابلای چله ها عبور می دهند و در برگشت دقت میکنند تا دو رنگ مشابه روی یکدیگر قرار گیرد و شکلی زنجیره ای ایجاد نماید .

پس از بافت قسمت زنجیره ای گلیم نقش برجسته بافت اصلی آغاز می شود و بافنده طبق نقشه و با استفاده از نخ رنگین به محصول شکل می دهد .

بطور معمول حاشیه باریکی به اندازه ۵ سانیمتر بوسیله گره زدن در دور تا دور گلیم نقش برجسته در نظر گرفته می شود . لازم به ذکر است که پس از بافت هر رج گره ، دو رج پودگذاری ساده ( بوسیله نخی که بعنوان زمینه گلیم کاربرد خواهد داشت ) ، انجام می شود و این پودگذاری با نخ زمینه دقیقاً همانند پود گذاری در قالی یا پود نازک و ضخیم است ( شکل ۱۰ و ۱۱ ) .

هر ردیف گره زدن یا پود گذاری یک رج نامیده می شود و لازم است روی هر رج بافته شده دفتین زده شود تا درگیری تار و پود با گره ایجاد شده و استحکام کافی به خود بگیرد .

روش صحیح دفتین زدن که یکی از مراحل نسبتاً حساس گلیم بافی است اهمیت ویژه ای در تولید یک محصول مرغوب دارد ، برای این کار لازم است بافنده دسته دفتین را طوری نگهدارد که فاصله آرنج تا مچ دست کاملاً افقی قرار گیرد و دفتین با حرکت مچ دست بالا و پایین برود .

دفتین زدن به این طریق ضمن آنکه مانع خستگی کتف و بازوی بافندگان خواهد شد ، مـــوجب می شـــود ضربـــات تحت نیروی وزن خود دفتین بر گره و پود گلیــــم نقش برجسته وارد شود و حالتی کاملاً یکنواخت داشته و از نامیزانی بافت جلوگیری نماید ، همچنین لازم به تذکر است که وقتی عمل بافت ( پود گذاری ) از راست به سمت چپ جلو رفت و هنگامی که بافت از چپ به راست آغاز شد باید عکس این عمل را انجام داد و دقت کافی به خرج داد تا پود جدید کاملاً در پشت پود قبلی قرار گیرد .

گره مورد استفاده در گلیم نقش برجسته از نوع گره ترکی باف ( متقارن ) است که نخ از روی دو چله و از کناره ٍآن به عقب برده شده و سپس از داخل چله ها بر می گردد و با کشیدن سفت می شود .)

کاربرد گره ترکی در گلیم نقش برجسته به پیشینه استعمال آن توسط بافندگان ایلامی در بافته هایی نظیر قالی برمیگردد و از نظر فنی بسته به ماهیت خود گره است که بدلیل تقارن فیزیکی و استحکام بیشتر باعث می شود در ارتباط و اتصال با رشته های پود گذاری شده یکنواختی بیشتری در کناره نقوش و سطح بافته حاصل شود .

در بافت گلیم نقش برجسته ، از همان نخی که در زمینه بکار می برند ( بافت گلیم ساده ) در پود گذاری روی گره ها نیز استفاده می شود ( نظیر پود نازک و ضخیم در بافت قالی ) ، بدین معنی که بر اساس نقشه ، ابتدا گره های مربوط به هر رج با رنگهای مختص به خود زده شده و پس از اتمام گره های هر رج ، پود گذاری انجام می شود . نخ پود ( که از نظر نوع و ضخامت ، همانند نخ گره است ) از یک طرف زمینه گلیم و از زیر و روی رشته های تار گذشته و پس از عبور از روی گره های زده شده ( برای ایجاد نقش )در انتهای رج برگشت داده شده تا به نقطه شروع حرکت برسد و باز از روی قسمت زمینه عبور داده شده تا به ابتدای گره های نقش برسد و مجدداً برگشت داده می شود ، در مجموع فرآیند حاصله شامل دو حرکت رفت و برگشت ( ۴ ردیف پود ) در قسمت زمینه و یک حرکت رفت و برگشت ( ۲ ردیف پود ) بر روی گره های نقش است . در واقع دلیل یک حرکت رفت و برگشت اضافی نخ پود در قسمت زمینه این است که زمینه با گره های زده شده هم سطح شود. البته گاهی در حین بافـت پـیش می آید که با دو ردیف پود اضافه سطح رجهای زمینه نسبت به گره های آن رج پایین تر است که با پود گذاری بیشتر می توان آن را جبران کرد . به این نکته نیز اشاره شود که در طرفین گلیم نقش برجسته معمولاً ۴ الی ۶ رشته در نظر گرفـته شده و در اطـراف آنهـا نـخی ۴ لا ( همرنـگ با حاشیه کناری ) پیچیده می شود که به آن کناره پیچ گفته می شود ، عمل کناره پیچ در ضمن بافت انجام شده و نخ پود نیز با رشته های تار در گیر شده تا گسستگی بوجود نیاید ،با اجرای دقیق عملیات گفته شده طبق نقشه ، بافت گلیم نقش برجسته به پایان می رسد که در نهایت بایستی داری ویژگی ها و محاسن زیر باشد :

۱ ) گلیم نقش برجــسته بـایستی سبک وزن باشد ، به این معنا که هر چه وزن گلیم نقش بر جسته سبک تر باشد مرغوبیت بیشتری دارد و همین امر نشان می دهد که برای بافت آن از تار و پود و پرز ظریفتری استفاده شده است ، علاوه بر آن به جهت کاربری تزئینی گلیم نقش برجسته که طبیعتاً بر روی دیوار نصب شده و یا در محل خاصی آویزان می شود ، سبکی وزن امتیاز خاصی برای آن به شمار می رود .

۲ ) گلیم نقش برجسته که طبق نقشه بافته میشود هماهنگی رنگ و طرح و تقارن نقوش در بافت بر ارزشهای هنری آن می افزاید ، در این نوع بافته بایستی تعادل بر قـرار باشد ، بدین معنا که نیمه چپ و نیمه راست آن باید عیناً مثل هم باشد ( نظیر قالی ) و همچنین نیمه فوقانی و نیمه تحتانی نیز باید یکسان باشد ، رعایت موارد ذکر شده بیننده را قادر می سازد که طرح و نقش گلیم نقش برجسته را از دو سر آن و حتی از دو طرف آن مورد تحسین قرار دهد . به طور مسلم رعایت تقارن ، طــرحهای ، ۱/۱ ( طرح یک طرفه نظیر نقوش تصویری … ) را شامل نمی شود و دقت در اجرای تناسب نقش مد نظر است .

۳ ) قسمت زمینه گلیم نقش برجسته داری پودهای بیشتر و متراکم تری باشد ، همان طوری که گفته شده برای بافت این نوع گلیم از نخ پنبه ای سفید رنگ به عنوان تار استفاده می شود به هنگامی که پود ها را فشرده به هم نبافند این تارها به صورت دانه های سفید رنگی در زمینه گلیم نمودار می شود ( به اصطلاح سفیدک می زند و این سفیدی ها نشان دهنده آن است که گلیم به خوبی بافته شده و داری بافت متراکمی نیست .

۴ ) کیفیت و ثبات رنگ گلیم نقش برجسته در نتیجه استفاده از خامه های مصرفی که به روش صحیح رنگرزی شده و دوبار شسته شده اند ضرورت دارند .

۵ ) یک گلیم نقش برجسته خوب باید سره نداشته باشد و در صورت داشتن سره مقداری آن بسیاری کم باشد که بتوان آن را نادیده گرفت ، بدین معنی که عرض گلیم نقش بر جسته از ابتدا تا انتها به یک اندازه باشد .

همانطوریکه اشاره شده طی چند سال اخیر بافت گلیم نقش برجسته در این استان رایج شده و در حال حاضر بافندگان بسیاری به امر بافت گلیم نقش برجسته اهتمام ورزند و با سعی و تلاش وافر باعث رشد و رونق آن در سطح استان و علاوه بر آن در کل کشور شده اند ، بطور یکه عرضه مناسبی در بازار فروش داشته است .

از جمله دلایل حصول بازار مساعد گلیم نقش بر جسته می توان به پایین بودن قیمت تمـــام شده آن در نتیجه ارزانی مواد اولیه و کم بودن دستمزد بافندگان ، اشاره کرد .

بی شک گلیم نقش برجسته در این استان از اهمیت شایانی برخوردار است و این مهم چه از جهت جنبه فرهنگی که می توان به عنوان لوحی بازگو کننده نقشهای اصیل و سنتی این مرزو بوم به تمام نقاط باشد و چه از جهت اقتصادی می تواند تامین کننده نیاز خانواده ها باشد و در کل اقتصاد منطقه را بهبود بخشد و علاوه بر آن به رفع مشکل بیکاری و بالا ببردن سطح اشتغال در استان کمک کند قابل بررسی است .

بدیهی است موثرترین راه حصول بازار فعال گلیم نقش برجسته و دستیابی به نقدینگی بعنوان عامل مولد و محرک تولید مجدد ، افزایش سطح کیفی آن است و به همین منظور ضرورت دارد تا مواد اولیه مورد نیاز اصلاح شوند ، بدین معنی که از پشم مرغوب برای تهیه گلیم استفاده شده و علاوه بر آن ضخامت نخهای ریسیده شده یکنواخت باشد و در نهایت کلافهای نخ پشمی بوسیله رنگ های گیاهی اصیل و سنتی که داری ثبات بیشتری هستند رنگرزی شود . بدون شک تغییر شکل فر آورده های دستی معلول دگردیسی مصرف است و از آن میان گلیم نقش بر جسته ، مایحصل خلاقیت بافندگان چیره دست ایلامی به مدد فن و تجربه و تلفیق قالی وگلیم ساده توانسته است عاملی نمادین و انعطاف پذیر در جهت بقا و ماندگاری دست یافته های کهن ما در عصر ما شینیزم باشد .

امید آن می رود که با توسعه صنایع دستی ، از آن جمله گلیم نقش بر جسته در این استان ، گامی موثر در جهت تحقق غنای فرهنگی و توسعه اقتصادی برداشته شود .