ترویج نزول‌خواری، پیامد تحریم قرض‌الحسنه

 

یکی از مراجع تقلید با انتقاد از وضعیت کنونی بانکها در سخنانی خاطرنشان کرده است: در حال حاضر ۸۰‌درصد مردم با ربا و سودهای کلانی که بانکها دریافت می‌کنند سروکار دارند.

آیت ‌ا…العظمی عبدا… جوادی آملی در دیدار با رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر لزوم رفع مشکلات مردم و نقش مجلس در راستای رفع موانع تولید از وضعیت موجود بانکها و ارایه تسهیلات با سود زیاد ابراز گلایه کرد و گفت: این بانکها سودهای کلانی از مردم دریافت می‌کنند و در حال حاضر ۸۰‌درصد مردم با وام و ربا بسر می‌برند و باید برای اقتصاد ربا فکری شود.

وی ادامه داد: وقتی تسهیلات بانکی با سود ۲۰درصد ارایه می‌شود این سودها پس از ۵‌سال ۱۰۰درصد می‌شود و چیزی برای کسی که وام گرفته نمی‌ماند و شخص باید تا آخر عمر بدهکار باشد و چه بسا جای او در زندان باشد.
اما براستی چرا ربا در جامعه گسترش یافته است؟ در این میان نقش بانکها چگونه ارزیابی می‌شود ؟ برای پاسخ به این پرسش گزارش ذیل را دنبال کنید:

شجری: قارچ سمی رشد کرده است

از هوشنگ شجری اقتصاددان و استاد دانشگاه می‌پرسم چرا این‌گونه اتفاقات رخ می‌دهد؟ می‌گوید: بازار پولی به دو شکل است. بازار متشکل رسمی و قانونی که بانکها و مؤسسات مالی و… زیر نظر بانک مرکزی فعالیت می‌کنند. وقتی بانک مرکزی در نظارت بر این بازار ضعف داشته باشد و یا فاقد توان محاسبه سود با متغیرهای دقیق باشد، در این شرایط بازار غیررسمی و زیر پوشش سایر مشاغل شکل می‌گیرد که یک بازار بی‌نام و نشان است. در این شرایط یک طلافروش، فرش‌فروش و… در کنار شغل خود به معامله پول اقدام می‌کند.
وی اضافه می‌کند: اگر بازار رسمی درست عمل کند و اعتبارات و تسهیلات به نسبت درست توزیع شوند، هرگز زمینه گسترش بازار غیررسمی به این شدت فراهم نمی‌شود.

وی می‌گوید: فعالان حوزه غیررسمی پول، قارچ‌گونه سبز می‌شوند، سود کلان می‌برند و در عین حال نه مالیات می‌پردازند و نه خود را پاسخگوی مقام و مرجعی می‌دانند.
وی با بیان اینکه گسترش بازارغیررسمی مساوی است با افزایش رباخواری در جامعه، می‌افزاید: بانک مرکزی باید بکوشد نظارت خود را بر بازار رسمی افزایش دهد.
این کارشناس اقتصادی با انتقاد از عملکرد بانک مرکزی و ضعف آن در نظارت بر بازار رسمی می‌گوید: این بانک از نظارت بر بازار رسمی عاجز است، چه رسد به بازار غیررسمی.

خطیب: بانکهای رهنی فعال شوند

محمدعلی خطیب اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز با این توضیح که رباخواران زندگی سرباری دارند و از استیصال انسانهای نیازمند سوء استفاده می‌کنند، می‌گوید: گاه دارندگان منابع نقدی بسیار، به جای اینکه این منابع را صرف سرمایه‌گذاری و انجام فعالیتهای مفید اقتصادی کنند، آن را صرف معامله و دلالی می‌کنند.

این اقتصاددان اضافه می‌کند: در حال حاضر، رباخواری با اشکال موجهی صورت می‌گیرد که ضمن حفظ ظاهر شرعی و قانونی، به صورت رهنی و… سود دو یا سه برابری از افراد گرفته می‌شود.
خطیب با انتقاد از عملکرد شبکه بانکی و صندوقهای قرض‌الحسنه می‌گوید: عملکرد ضعیف این شبکه و صندوقها سبب گرایش مردم و تولیدکنندگان به سمت بازارهای غیررسمی و اخذ پول با بهره بالا شده است .خطیب می‌گوید: برای رفع مشکلات مردم در سطح پرداخت جهیزیه، درمان و… باید در سازمانها صندوقهای همیاری و تعاونی فعال شده و فعالیت آنها توسعه یابد. افزون بر این، نیاز به فعالیت مجدد بانکهای رهنی است.

رزاقی: مفت بری ریشه اصلی فعالیتهای ربوی است

ابراهیم رزاقی هم با این توضیح که ربا پولی است که وام داده می‌شود و بیشتر از آن دریافت می‌شود، به فارس می‌گوید: ربا در همه ادیان نفی شده است. ربا افزون بر اینکه موجب فقرشماری و در مقابل ثروت‌اندوزی عده‌ای دیگر می شود، باعث از بین رفتن قبح این عمل نیز می‌شود.

وی می‌گوید: خرید یک کالا و فروش ۶‌یا‌۷ برابر بیش از ارزش آن، امروزه گرچه شکلی از ربا است، ولی عمدتاً ربا را در ارتباط با پول نقد مورد استفاده قرار می‌دهند، در حالی که این عمل خود یک کلاهبرداری بزرگ است که برای جامعه نیز به یک امر عادی تبدیل شده است.
رزاقی می‌افزاید: باید علما با فلسفه ربا با این‌گونه رفتارها بنگرند و این‌گونه اقدامها را نیز حرام اعلام کنند.
این اقتصاددان با نکوهش عمل ربا گفت: این کار به مفت بری عده‌ای و در عین حال اجحاف و ظلم به عده ای دیگر می‌انجامد که باید با آن برخورد شود.