جایگاه ترک‌ها در صنعت پوشاک

 

صنعت نساجی و پوشاک ترکیه از زمان شکل‌گیری (قرن شانزدهم میلادی) تاکنون تحولات زیادی را تجربه کرده است؛ به طوری که هم‌اکنون نساجی و پوشاک ترک‌ها نه‌تنها یکی از صنایع مهم برای آنها به شمار می‌رود، بلکه این کشور را به یکی از صادرکنندگان برتر جهانی در این بخش تبدیل کرده است.

در حالی صنعت مد و پوشاک ترکیه به رشد چشمگیری دست یافت که از برخی جهات، شباهت‌هایی با ایران دارد. هردو کشور به مواداولیه فراوان و نیروی کار تحصیلکرده و آماده دسترسی دارند. اما میان آنها یک تمایز آشکار وجود دارد که می‌تواند به عنوان یک الگوی کاربردی برای ایرانی‌ها به‌کار گرفته شود. در این زمینه ترکیه با استفاده از سیاست‌های تشویقی برای فعالان این صنعت توانسته خود را در عرصه جهانی وارد کند.

ترکیه دومین تهیه‌کننده محصولات نساجی اروپا

به گزارش پایگاه تحلیلی – خبری ایران بالکان (ایربا) به نقل از اعتماد، در ٢٠١٠ میلادی صادرات نساجی ترکیه ٧/٧میلیارددلار ارزش داشت و ارزش صادرات پوشاک آن نیز به ٣/١٣‌میلیارد دلار می‌رسید که به این ترتیب در مجموع ارزش کل این صنعت در ترکیه ٢١‌میلیارد دلار را نشان می‌دهد. در ٢٠٠٩میلادی نیز این کشور هفتمین صادرکننده محصولات نساجی و چهارمین صادر‌کننده بزرگ پوشاک در جهان بود که ٧/٣ ‌درصد از صادرات جهانی این صنعت را در اختیار داشت. براساس آمار و گزارشات «بنیاد نساجان ترکیه»، این کشور دومین تولید‌کننده بزرگ جهانی جوراب، سومین صادرکننده بزرگ لباس زیر، چهارمین صادرکننده بزرگ فرش و بزرگ‌ترین تولید‌کننده پارچه جین است. در حال حاضر ترکیه دومین تهیه‌کننده بزرگ اتحادیه اروپاست (رتبه اول به چین تعلق دارد). به گفته «فاطمه گوپتک» استاد دانشگاه نامیک کمال، ترکیه ۴۶ /۵‌درصد محصولات نساجی و ٢/٨٠‌درصد پوشاک تولیدی خود را به کشورهای اتحادیه اروپا صادر می‌کند. در٢٠١٠میلادی صادرات محصولات نساجی ترکیه به روسیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان در مقایسه با صادرات به کشورهای دیگر بسیار بیشتر بود.

گوپتک اشاره می‌کند که صادرات پوشاک ترکیه وارد بازارهای جدیدی مانند عربستان‌سعودی و عراق شده است. بنابراین چندان عجیب نیست که صنعت نساجی و پوشاک بزرگ‌ترین بخش اقتصادی ترکیه محسوب می‌شود که به طور متوسط ۵/٢‌میلیون نفر به صورت مستقیم و ۵/۶ میلیون نفر به طور غیرمستقیم در آن شاغل هستند.

همخوانی با استانداردهای بین‌الملل

یکی از مزایای مهم محصولات نساجی ترکیه آن است که محصولاتش با استانداردهای اکولوژیکی بین‌المللی همخوانی دارد. قوانین این کشور استفاده از رنگ‌های «کارسینوژنیک آزو» را که سرطانزاست در پوشاک و پارچه ممنوع کرده است اما تولید‌کنندگان شرق دور و آسیایی هنوز هم آزادانه از این مواد استفاده می‌کنند. یکی دیگر از نقاط قوت این صنعت نیروی کار بسیار ماهر همراه با قدرت انطباق و کارآفرینی آنهاست. اما همین مورد از نقاط ضعف صنعت نیز هست چراکه طی سال‌های اخیر مزیت استفاده از نیروی کار ارزان را از دست داده است. به طوری که متوسط دستمزد برحسب ساعات کاری هفتگی در فاصله ١٩٨٠ تا ١٩٩۶ میلادی دوبرابر شده است. دستمزدهای این کشور چهار تا پنج برابر بیش از چین، هند، تایلند و اندونزی است. همچنین مصرف انرژی گرانقیمت و سرمایه‌گذاری آن در مقایسه با اروپا و امریکا بیشتر است.

پرداخت وام‌های کوچک

تا همین اواخر کارخانه‌های کوچک کم‌هزینه که توسط خانواده‌ها اداره می‌شد یکی از ویژگی‌های بارز صنعت پوشاک ترکیه به شمار می‌رفت. بسیاری از آنها عملیات ساده برش و چاپ را بدون هیچ‌طرح اصلی انجام می‌دادند. برخی از این کسب‌وکارها توسط زنان اداره می‌شد و دولت با پرداخت وام به آنها فرصت رشد برای واحد‌های کوچک صنعتی را فراهم کرد. در حال حاضر این کشور حدود ١٨٠‌هزار تولید‌کننده پوشاک و دو ‌هزار کارخانه نساجی در مقیاس بزرگ دارد که این واحدها ماشینی هستند و در هرکدام بیش از ١۵٠نفر فعالیت می‌کند که فروش سالانه‌شان ١۵‌میلیون دلار است.

سرمایه‌گذاری تجهیزاتی

براساس آمار فدراسیون تولیدکنندگان نساجی بین‌المللی در سوییس (ITMF) طی بازه زمانی ١٩٩٠ تا ٢٠٠٩ ترکیه دومین سرمایه‌گذار بزرگ در ماشین‌های بافتنی بود. آمار محموله‌های ماشینی نساجی بین‌المللی ٢٠٠٩ و ٢٠١٠ موسسه ITMF نشان می‌دهد ترکیه مبالغ کلانی در ماشین‌آلات نساجی، به‌خصوص نخ‌ریسی سرمایه‌گذاری کرده است. ترکیه تصمیم دارد میزان صادرات خود را به ۵٠٠‌میلیارد دلار برساند و جزو ١٠ اقتصاد برتر دنیا تا ٢٠٢٣شود که این تاریخ (٢٠٣٠) سالگرد صدسالگی جمهوری این کشور است. به‌طور حتم صنعت نساجی و پوشاک نقش مهمی برای دستیابی ترکیه به این هدف دارد. این صنعت بیش از ١٠٠‌میلیارد دلار در فناوری‌های هدفمند و پیشرفته سرمایه‌گذاری کرده است که ٢۵‌درصد عایدی صادرات و ١١‌درصد درآمد خالص ملی به همراه داشته است. همچنین دولت فرصت‌های استخدامی مستقیم برای بیش از دو میلیون نفر فراهم می‌کند. آمار اخیر موسسات و بنیاد نساجی TÜTSI˙S نشان می‌دهد صنعت نساجی و پوشاک این کشور پس از بحران اقتصاد مالی در حال رشد است. طی بازه ژانویه تا آگوست ٢٠١١ صادرات نساجی ۵٩/٢٩‌درصد و صادرات پوشاک ١٣/١٩ درصد افزایش یافت. این بنیاد اشاره می‌کند افزایش قیمت و مشکلات نیروی کار در برخی کشورهای تولید‌کننده بزرگ مانند چین نقشی مهم در افزایش سفارشات به ترکیه داشته است. در آگوست ٢٠١١ صادرات نساجی این کشور به اروپا بالاتر از حدمعمول بود به طوری که میزان صادرات به آلمان ٣۵درصد، ایتالیا ٣٣‌درصد و انگلیس ٢٧‌درصد رشد کرد. صادرات به برزیل ١٠٣درصد، هند ۶٢درصد، چین ٢٧‌درصد و روسیه ٣٣‌درصد بیشتر شد. به این ترتیب صنعت نساجی و پوشاک ترکیه تا ٢٠٢٣ به ٨٠‌میلیارد دلار صادرات دست می‌یابد که ۶٠‌میلیارد دلار آن به پوشاک و ٢٠‌میلیون باقیمانده به نساجی تعلق می‌گیرد.

واردات دوباره پوشاک ترک با برچسب برند لوکس

در سال ٢٠١١ دولت ترکیه تعرفه‌ای بر واردات پوشاک و محصولات نساجی وضع کرد. هدف از این اقدام حمایت از محصولات داخلی بود که شامل افزایش ٢٠‌درصدی مالیات بر چند محصول نساجی و افزایش ٣٠‌درصدی قیمت پوشاک بود. در ژانویه ٢٠١٢، این مالیات‌ها شامل کامواهای وارداتی نیز شد. همراه آن دولت تعرفه‌هایی را برای بهبود وضع مناطق کمتر توسعه یافته وضع کرد. این انگیزش‌های اضافی به معنای آن بود که تولید‌کنندگان پوشاک و محصولات داخلی که قبلا به خارج از کشور سفر می‌کردند، اکنون می‌توانستند تجهیزات خود را در ترکیه برپا کنند. همزمان با رشد فرهنگی و اقتصادی مردم ترکیه، مصرف‌کنندگان ترک هر روز بیش از گذشته به برند لباس توجه می‌کنند و محصولات صادراتی شرکت‌های محلی اغلب اوقات دوباره به ترکیه وارد شده و با نام برندهای خارجی فروخته می‌شود. در حال حاضر شرکت‌های محلی بازار ترکیه را در تصرف خود دارند اما رقابت میان برندهای خارجی برای دستیابی به بازار ترکیه بسیار زیاد است.

تولد مد اسلامی

آنچه ویژگی استانبول محسوب می‌شود طیف وسیع استایل‌های مختلف و گسترده بازار است، بنابراین بیلبوردی عظیم با مدلی که حجاب دارد در خیابان‌های ترکیه زیاد دیده می‌شود. جامعه ترکیه اکنون بسیار متنوع شده تا به این ترتیب به نیازهای مختلف افراد پاسخگو باشد. نخست باید توجه داشت که مدهای لوکس در ترکیه بسیار رواج دارند. مزون‌های بین‌المللی لوکس و برند‌های گرانقیمت در این کشور جای خود را باز کرده‌اند و حتی برخی با شرکت‌های ترکیه‌ای شریک شده‌اند. رشد اقتصادی دهه گذشته مسیر را برای ورود برندهای خاصی به این کشور باز کرده است. در این کشور تقاضا برای لباس‌های لوکس بسیار بالاست. نمایندگی شرکت‌های لوکس فرانسوی که در ترکیه فعالیت می‌کنند شاهد افزایش ٣٠‌درصدی عایدی خود طی پنج ‌سال اخیر بوده‌اند و این خود گویای افزایش تقاضاست. در این میان نوعی بورژوای اسلامی نیز در ترکیه ظهور کرده است که طبقه‌ای به نسبت مرفه و مذهبی محسوب می‌شوند. آنها به کالاهای برند علاقه دارند اما طرح‌های متفاوتی را می‌پسندند. بازار ترکیه اکنون باید برحسب سلیقه جمعیت مسلمان و مرفهی رفتار کند که البته جیب‌های پرپولی دارند! اکنون بسیاری از شرکت‌های داخلی برای دستیابی به سهمی از بازار مسلمان در حال رقابت هستند. یکی از مشهورترین برندهای این بازار «آرمینه» است که پوشاک و زیورآلات آن در بیش از ۴٠٠ فروشگاه سراسر جهان فروخته می‌شود و سود خالص آن در ٢٠١٢میلادی ۵۶‌ میلیون دلار بود. البته باید توجه داشت که مد اسلامی فقط مختص ترکیه نیست و به یک روند جهانی تبدیل شده است. اکنون در بسیاری از کشورها حتی در فرانسه سکولار نیز ایده‌های کسب‌وکاری برای جذب مسلمانان به وجود آمده‌اند. طبق آمار دانشکده فرانسوی مد «اسمود» در دوبی ارزش صنعت مد اسلامی فقط در امارات متحده عربی ٩۶‌میلیارد دلار است.