درباره رخدادی خوب در هنر فرش ایران

نویسنده:سیامک عیقرلو

آری، تیتر این نوشتار درست نوشته شده است و به درستی آن را خوانده‌اید!

اتفاقی خوب در هنر فرش. البته این رخداد در حوزه تولید طرح-نقش و بافت نیست اما می‌تواند پیامی امیدبخش برای بهبود وضع موجود باشد. یکی از عوامل موثری که در موفقیت، ارائه و فروش کالا اهمیت بالایی دارد عامل تبلیغ است. عاملی مهم که در سال‌های اخیر، به جز تعدادی اندک از تولیدکنندگان، مورد توجه و اهمیت واقع نشده است.

به ویژه در این عصر فرا مدرن که تکنولوژی و مدیا به سرعت در حال پیشرفت و حرکت است تولیدکنندگان و بازرگانان اگر به این اصل توجهی نکنند عمر طولانی در عرصه تجارت و ارائه کارهایشان نخواهند داشت. در این میان با توجه به رویدادهای نمایشگاهی که در کشور برای صنایع دستی و فرش در حال برگزاری است طراحی پوستر و دیگر شاخصه‌های وابسته به تبلیغات باید مورد توجه بیشتری واقع شود و حساسیت در طراحی و حتی فراخوان برای طراحی پوستر برای رویداد مربوطه می‌تواند در یافتن اثری مناسب موثر باشد.

در سال جاری (۱۴۰۳) با اینکه نمایشگاه فرش تهران در تاریخ همیشگی برگزار نشد و با چند ماه تاخیر برگزار خواهد شد، یک اتفاق خوبی رخ داده است که می‌توان به شجاعت گفت امسال یکی از بهترین پوسترهای نمایشگاه فرش تهران طراحی شده است. در حالی که هر ساله با یکنواختی و بدیهی‌ترین شکل ممکن پوسترهای نمایشگاه فرش طراحی می‌شد.

هر چقدر هم از طرف منتقدین با نقد مواجه می‌شد شوربختانه گوش شنوایی برای تصمیم گیری درست وجود نداشت. اما زمانی که پوستر جدید در فضای مجازی منتشر شد و طرحی ساده، با تعداد کم رنگ، نشان دهنده نگارگری به همراه المان فرش به مینیمال‌ترین شکل ممکن عناصر تشکیل دهنده طرح پوستر بوده که باعث خشنودی و ایجاد امید در نویسنده و اکثر دوستداران فرش شده است.

نگارنده، از فرآیند قبول شدن طرح توسط مسئولین اطلاعی ندارد اما بی درنگ می‌توان تخمین زد که از طرف برخی مسئولین مدعی با نقدهای منفی‌ای مانند: “این پوستر نشان دهنده نمایشگاه فرش نیست. در طراحی یک فرشی از کاشان، اصفهان و یا تبریز بگذار تا نمایشگاه فرش بودنش مشخص شود و …” مواجه شده و شنیده است. تغییر و ساده انگاری، نگاهی است که بیشتر اوقات از طرف مسئولین رد شده و قبول کردن آن برایشان دشوار است.

در حالی که به طور مثال اگر تولیدکنندگان به تولید طرح‌هایی که ساده‌گرایی و مینیمالیسم در آن مشاهده می‌شد اعتماد می‌کردند به قطع پشیمان نمی‌شدند. حرکت با سلیقه مخاطب همیشه اولویت تولیدکنندگان باید باشد به ویژه اگر آن تولید مفهوم کاربردی در عین حال زیبایی شناسانه را حمل کند. بنابراین می‌توان گفت مطلوب آن است مسئولین و تصمیم گیران به تخصص و دانش طراحان -پوستر- احترام گذاشته و اعتماد کنند و از اظهار نظرهای بدون تخصص که نتیجه‌ای مثبت به همراه ندارد دوری جویند.

جا دارد بار دیگر به پوستر نمایشگاه سی و یکم فرش تهران نگاهی انداخته و اتفاق های مثبت در این اثر را مرور کرد؛

الف) در این پوستر، طراح از قالب‌های کلیشه‌ای که به صورت بدیهی با موضوع نمایشگاه فرش همواره مورد استفاده قرار می‌گرفته دوری جسته و طرحی نو و خلاقانه ارائه داده است.

ب) عدم استفاده از فونت‌های متنوع در طراحی پوستر.

ج) بهره‌گیری از تعداد رنگ کم که باعث آسان نمودن انتقال پیام شده و همچنین آرامشی در گردش چشم دیده می‌شود.

د) لی‌اوت و یا چیدمان نوشته‌ها دیگر ویژگی مثبت طراحی پوستر به حساب می‌آید.

ر) عنصر فرش در این پوستر به صورت لکه رنگی به شکل استوانه و مستطیل استفاده شده است که تمامی طرح و نقش‌های دستبافته‌ها را در برمی‌گیرد.

س) در آخر نکته قابل توجه در این طراحی، استفاده از اسلوب نقاشی ایرانی است که با استلیزه کردن آن حرکت و ساده نگاری به خوبی قابل مشاهده است و این را از ذوق و سلیقه طراح در برقرار کردن ارتباط بین نگارگری یا همان نقاشی ایرانی به عنوان ریشه گرافیک برای طراح پوستر و فرش می‌توان در نظر گرفت.

در کنار ویژگی‌‌های خوبی که بیان شد، از بین بردن لکه سفید در مرکز اثر، که هم عدد یک لاتین را نشان میدهد هم به قدری روشن هست که چشم مخاطب را میزند، هم چنین در قسمت چیدمان نوشتار فارسی پوستر ترکیب‌بندی آن اگر تا حدودی بهتر بود هم در خوانش هم در زیباتر شدن چیدمان مواردی هستند که می‌توانست در بهتر شدن پوستر کمک کند.

در انتها، به عنوان شخصی که هم در زمینه صنایع دستی و هم در گرافیک فعالیت داشته است این اثر را یک طرح موفق در انتقال پیام در کمترین زمان با استفاده از المان‌های مینیمال نسبت به طراحی‌های سابق می‌داند هر چند برای بهتر شدن این پوستر موارد دیگری هم بوده که می‌توانست در نظر گرفته شود و این امر نیاز به یک آنالیز تخصصی‌تر دارد.