در مورد خوشه فرش ماشینی کاشان بیشتر بدانیم

بهنام قاسمی – مجله نساجی و فرش ماشینی کهن

لطفا بیوگرافی کوتاهی از خود و سابقه فعالیت خود در صنعت نساجی بفرمائید.

اینجانب محمود برادران کارشناس ارشد نساجی گرایش تکنولوژی از دانشگاه پلی تکنیک می باشم که در سال ۱۳۷۶ فارغ التحصیل شده ام. در زمان تحصیل در مقطع لیسانس، شرکتی را در زمینه ساخت تجهیزات آزمایشگاهی صنعت نساجی به نام ”ریس سنج” پایه گذاری نموده و در حال حاضر در سمت مدیر عامل مشغول به فعالیت می باشم.

از طرف دیگر به عنوان عامل توسعه خوشه صنعتی فرش ماشینی کاشان و آران و بیدگل مسئولیت ساماندهی و اداره این خوشه را به عهده دارم. همچنین دبیر انجمن علمی فرش دستباف کاشان بوده و تحقیقاتی نیز در زمینه فرش دستباف داشته ام.
‏

لطفا در رابطه با ایده شکل گیری خوشه صنعتی فرش ماشینی در کاشان توضیح دهید.

همانطور که اطلاع دارید، کاشان قطب صنعت فرش ماشینی کشور است. درصد قابل توجهی از فرش ماشینی کشور در شهرستان‌های کاشان و آران‌وبیدگل‎ ‎تولید می‌شود که بیش از ۵۰ درصد ظرفیت صنعتی این دو شهر را نیز به خود اختصاص‏‎ ‎داده است‎.‎‏ کارخانجات متعدد فرش ماشینی در کاشان و آران وبیدگل (حدود ۷۰۰ واحد فعال) صاحب سهمی۶۰ درصدی در تولید و ۶۵ درصدی در صادرات  فرش ماشینی کشور هستند.

این مجموعه تامین کننده ی اشتغال مستقیم بیش از ۱۳۵۰۰ نفر در این دو شهرستان است. تمام این توانایی ها و استعدادها در مجموع، مسئولان را به این تصمیم رساند که در سند چشم‌انداز توسعه بیست‌ساله شهرستان کاشان به ایجاد خوشه کارخانجات‎ ‎فرش تصریح کرده و شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان نیز در نیمه دوم سال ۸۷ ، اجرای طرحی را با هدف خوشه‌ای کردن صنعت تولید فرش ماشینی کاشان و آران وبیدگل در دستور کار قرار داد. که در نهایت مسئولیت تشکیل  و سازماندهی این خوشه صنعتی به بنده واگذار شد.‏

فعالیت خوشه صنعتی فرش ماشینی در کاشان چه مزیت هایی را برای رشد این صنعت ایجاد خواهد کرد؟

خوشه های صنعتی یکی از بهترین الگوهای توسعه موفق صنعتی در دهه های اخیر است. خوشه صنعتی مجموعه ای از شرکتها، سازمانها و نهادها تخصصی شامل صنایع کوچک، متوسط و بزرگ فعال در یک رشته صنعتی است که از طریق روابط متراکم شبکه ای باعث هم افزایی قابلیتهای مجموعه می شوند.‏

پیش بینی ما این است که خوشه صنعتی فرش ماشینی نیز در کاشان و آران و بیدگل  می تواند موتور محرکه اقتصاد منطقه ای باشد. چرا که در نتیجه توسعه خوشه ها، کارخانجات درون خوشه از طریق افزایش همکاری و فعالیتهای مشارکتی، با بازدهی بیشتر کار کرده و از امکانات، استفاده تخصصی تری خواهند نمود.

مجتمع شدن شرکتهای همکار باعث می شود تا مجموعه ای از صرفه جوییها بوجود آمده و در نتیجه هزینه کلیه تولید کنندگان محلی کاهش یابد( به عنوان مثال کاهش هزینه تولید از طریق حذف هزینه ها سربار و استفاده از تخفیف های ویژه در انجام خرید های مشترک اعضا). ضمن اینکه با سرعت گرفتن جریان اطلاعات در شبکه ایجاد شده، زمان واکنش آنها نسبت به بازار کمتر از حالتی خواهد بود که به صورت انفرادی کار کنند. از سوی دیگر بنگاه های بازرگانی، صادراتی و تحقیقات بازاریابی که در مسیر توسعه خوشه ایجاد خواهند شد به انجام فرآیندهایی که تاکنون مغفول مانده و ایجاد حلقه های مفقوده سیستم موجود کمک خواهند نمود.‏

در مجموع می توان گفت، خوشه صنعتی فرش ماشینی کاشان و آران و بیدگل پاتوقی برای صنعتگران این رشته خواهد بود و ما در دفتر توسعه خوشه بدون درخواست مالی درپی برطرف کردن مشکلات تولیدکنندگان از خرید و تدارک مواد اولیه تا بازاریابی و فروش هستیم. ‏

لطفا در رابطه با نحوه عملکرد و اهداف این خوشه توضیحاتی را بفرمائید.

تمام تولید کنندگان فرش ماشینی منطقه در این خوشه صنعتی عضویت دارند و دفتر توسعه خوشه خود را موظف به  هم فکری و یاری آنها و رفع مشکلات تدارک، تولید و فروش آنها می داند.‏
‏

در پاسخ به نیازهای متنوع تولیدکنندگان و خواسته ها و توقعات گوناگون مشتریان، یکی از تمهیداتی که صورت می گیرد تقسیم کار بین اعضای مجموعه است. بگونه ای که هر یک از آنها رسالت تأمین بخشی از نیازها را عهده دار شوند و در عین حال هر یک در طیف مشخصی از قابلیت انعطاف لازم برخوردار شوند.‏

اگر بخواهیم در ضرورت این موضوع مثالی بزنیم می توانیم به واقعه غرق شدن تایتانیک به عنوان بزرگترین کشتی مسافربر جهان اشاره کنیم. ساختار آن کشتی به شکل دیگ بزرگی بود که ایجاد تنها یک حفره ی کوچک در آن، نابودی حتمی کل کشتی را در پی داشت. بعد از غرق تایتانیک در ساخت کشتیها تغییراتی بوجود آوردند که در صورت آسیب دیدگی در یک قسمت، بلافاصله ترمیم شده و به سایر قسمتها لطمه ای وارد نکند.‏

ما در خوشه دقیقا همین را دنبال میکنیم. اگر شرکتها هر کدام یک مجموعه غیرقابل انعطاف باشند و به تنهایی فعالیت کنند در بلند مدت در مقابل تهدیدات و تلاطمات بازار سرنوشتی بهتر از تایتانیک نخواهند داشت.‏

مطلب دیگر اینکه، الان متاسفانه میان تولیدکنندگان ما یک نوع رقابت منفی وجود دارد. تلاش ما این خواهد بود که رقابت منفی کنونی را به ترکیب خاصی از رقابت و همکاری تبدیل کنیم و با تقویت همکاری و مشارکت درون مجموعه ای این رقابت را بیشتر به سطح بازارهای بین المللی و با تولیدکنندگان سایر کشورهای تولیدکننده فرش ماشینی انتقال دهیم.‏

در یک بیان جامع، تدوین استراتژی ها و برنامه های آینده این صنعت، استفاده از فرصتهای موجود، راهجویی برای مقابله با تهدیدات، پوشش و جبران ضعف ها و تقویت نقاط قوت از اهداف خوشه صنعتی فرش ماشینی کاشان و آران و بیدگل است.‏

به نظر شما آینده این گونه نهادها در ایران و نیز تاثیر آن بر جهت گیری اقتصادی کشور چیست؟

الگوهای خوشه های صنعتی در دو دهه گذشته در کشور های توسعه یافته شکل گرفته است و امروزه کشورهای ایتالیا ، ژاپن ، انگلیس و آمریکا و … دارای خوشه های متعددی هستند. به عنوان مثال یکی از خوشه های فعال در آمریکا، خوشه سینمایی هالیوود است.

اما نکته اساسی این است که هیچ کشوری در همه رشته های صنعتی دارای مزیت نیست و به همین ترتیب نمی تواند در همه ی رشته ها دارای خوشه های صنعتی باشد. پس اگر ما این خوشه های دارای مزیت را به درستی شناسایی و اولویت بندی کرده سپس سیاست های صنعتی و حمایت های خود را متمرکز بر توسعه خوشه های مذکور نماییم پیش بینی ما این است که این مدل توسعه صنعتی با توجه به مزیت ها و منافعی که اشاره کردیم مثل سایر کشورها در ایران نیز موفق خواهد بود و به موتور محرکه صنایع دارای مزیت کشور تبدیل خواهد شد.‏

البته با توجه به نو بودن بحث خوشه های صنعتی در ایران، برداشت درست از اصل موضوع در موفقیت و به ثمر نشستن آن نقش اساسی دارد.‏

نحوه ارتباط خوشه صنعتی فرش ماشینی کاشان با سایر نهادهای تاثیر گذار در صنعت نساجی ایران چگونه خواهد بود.
در مورد ارتباط سایر نهادهای تصمیم ساز با خوشه باید گفت، دفتر توسعه خوشه، شورایی راهبردی با حضور نمایندگانی از تولید کنندگان و نهادهای دولتی و غیر دولتی که به گونه ای با خوشه مرتبط هستند، تشکیل می دهد. جلسات این شورای راهبردی هر ۶ ماه یک بار و در موارد خاص به صورت موردی با حضور اعضا برگزار می گردد. در این جلسات با بیان مشکلات موجود در سطح خوشه جهت رفع آن همفکری شده و اقدامات لازم تصویب می گردد. ‏