دلایل ظهور و بروز پدیده قاچاق کالا در کشور

 

اصلی ترین دلیل ظهور پدیده قاچاق، کمبود کالا و کمبود تولیدات داخلی در مورد آن کالاست و تعرفه های سنگین ورودی و کیفیت پایین برخی محصولات داخلی از دلایل دیگر در این زمینه است.

این روزها کارگروه حمایت از تولید و نظارت بر گردش کالا در سطح عرضه، با هدف گذاری و تمرکز بر روی قاچاق کالا در صنعت نساجی و پوشاک جلساتی را برگزار و به ریشه یابی عوامل موثر بر قاچاق کالا و راه کارهای مقابله با آن مبادرت ورزیده است.

جلساتی که با ریاست قائم مقام وزیر صنعت ، معدن و تجارت و با حضور مدیر کل دفتر نساجی و پوشاک و جمعی از مسئولین و صاحب نظران این صنعت برگزار می گردد. تشکیل این جلسات بهانه ای شد تا  به واکاوی ریشه های بروز و ظهور قاچاق کالا در کشور پرداخته و نقطه نظرات خود را جهت کمک به حل موضوع بشرح ذیل بپردازیم.

۱-اصلی ترین دلیل ظهور پدیده قاچاق ، کمبود کالا و کمبود تولیدات داخلی در این عرصه میباشد.

بدیهی است در صورت کمبود هر کالایی در داخل کشور و وجود تقاضا برای آن ، لزوم واردات آن محصول احساس میگردد . حال چنانچه تشریفات ورود قانونی از مبادی رسمی زیاد و وقت گیر باشد و یا اینکه تعرفه های ورودی آن کالا بالا  باشد ، مسیر واردات به سمت واردات از طریق مبادی غیر رسمی و یا قاچاق هدایت می گردد.
در حال حاضر تولیدات داخلی تقاضای بازار مصرف به پارچه و پوشاک را از نظر کمی تامین نمی نماید لذا بر اساس قانون ظروف مرتبطه ، کمبود پارچه و پوشاک عمدتا از طریق قاچاق به داخل کشور سر ریز می گردد که ارزش سالیانه آن تا ۳ میلیارد دلار نیز تخمین زده میشود.

۲-مطلب دیگر تنوع در بخش طراحی پارچه و پوشاک میباشد که از گستردگی بالایی بر خوردار میباشد در حالیکه تولیدات داخلی به دلایل مختلف فقط بخش هایی از این تقاضا را پوشش میدهد و نمیتواند بطور کامل تمام سلایق و علایق بازار داخل را تامین نماید لذا آن بخشهایی که قابل تهیه توسط تولیدکنندگان داخلی نمیباشد می باید وارد کشور شود و اگر نتواند از طریق مبادی رسمی بیاید ناچارا  از مسیر غیر قانونی وارد خواهد شد.

۳-موضوع مهم بعدی ، کیفیت محصول میباشد که بعضا مطابق با استانداردهای کیفی تعریف شده نمیباشد . وجود انبوه تولیدکنندگان داخلی بدون نام و نشان در بخش پوشاک به تولید کالاهای بی کیفیت دامن زده است . طبیعی است که نام های تجاری شناخته شده و آدرس دار کمتر به تولید محصول بی کیفیت روی می آورند زیرا که به تداوم تولید و ماندگاری مشتریان خود اهمیت میدهند اما تولیدکنندگان زیر پله ای و بدون شناسنامه ابایی از تولید کالاهای غیر استاندارد ندارند زیرا که اصولا این دسته از تولیدکنندگان مشتریان دائمی و شناخته شده ای ندارند و همین ها هستند که نام و اعتبار پوشاک ایرانی را خدشه دار کرده اند.

۴-تعرفه های سنگین ورودی برای برخی از کالاها ، منجمله پوشاک که به دلیل حمایت از تولیدات داخلی وضع شده است باعث بروز ، ظهور و تشدید پدیده قاچاق می گردد.
در حالیکه حقوق ورودی پوشاک تا ۲۰۰ درصد تعیین شده است قاچاقچیان با هزینه هایی  به مراتب کمتر، نسبت به واردات پوشاک مبادرت می ورزند . این موضوع باعث می گردد تا اولا دولت از کسب در آمدهای مربوط به حقوق ورودی آن کالا محروم گردد و ثانیا آمار و اطلاعات دقیقی هم از میزان کالای وارد شده ، ترکیب آن ، مبدا واردات و نیاز واقعی بازار داخل در دسترس نباشد.
کاهش مدیریت شده و پلکانی حقوق ورودی و عقد قراردادهای دو جانبه ترجیحی با حفظ منافع ملی و منافع تولیدکنندگان شناسنامه دار داخلی میتواند کمک بسزایی در کاهش حجم قاچاق کالا داشته باشد.

۵-معضل بیکاری و انبوه نیروی انسانی جویای کار ، علی الخصوص در مرزهای غربی ، جنوبی و جنوب شرقی کشور ، لشگر ارزان قیمتی را برای سر دمداران قاچاق کالا در کشور مهیا نموده است . بدیهی است پیش از هر اقدامی برای حل معضل قاچاق کالا و احیانا کنترل شدیدتر مرزها ، می باید برای این افراد چاره اندیشی شود . انسانهایی که به دلیل رویارویی با مشکلات اقتصادی و معیشتی ناچار به همکاری با شبکه ورود وتوزیع کالای قاچاق می شوند.

۶-وجود مرزهای طولانی زمینی و دریایی و فقدان نظارت کافی و مستمر و همچنین وجود معضل بیکاری برای اهالی و همسایگان مجاور با مرزهای غربی و شرقی کشور.
طبیعی است که همسایگان ما هم از نظر معیشتی وضعیت مناسبی نداشته و قاچاق کالا برای ایشان هم تنها راه تامین مخارج زندگی میباشد.

۷-سود کلان ، بی زحمت و بدون نیاز به پرداخت مالیات ، حاصل از قاچاق کالا در مقایسه با سرمایه به کار رفته و ریسک کمتر در مقایسه با سایر فعالیتهای اقتصادی و غیر اقتصادی ناشی از آن ، انگیزه و جذابیت کافی برای ورود به این عرصه را فراهم  آورده است.

۸-انجام پولشویی و باز گرداندن پول های سیاه به چرخه فعالیت های سالم اقتصادی و بعضا علاقه برخی افراد به شناخته نشدن و عدم علاقه به شفافیت در فعالیت های اقتصادی از دیگر دلایل جذب ایشان به چرخه قاچاق کالا میباشد

با توجه به موارد فوق الاشاره به نظر میرسد که افزایش تولیدات شناسنامه دار داخلی و ایجاد تسهیلات لازم برای ورود کالاهای مورد نیاز جامعه با تعیین تعرفه مناسب با حجم واردات غیر قانونی و ارتقائ کیفی تولیدات داخلی در کنار کاهش قیمت تمام شده و تلاش جهت ایجاد اشتغال پایدار برای مرز نشینان و شناسایی روش های دیگر برای تامین معیشت ایشان از راه کارهای موثر برای مبارزه با قاچاق میباشد.
این نکته را نیز نباید فراموش کرد که واردات کالا حتی محصول نهایی در صورت نیاز جامعه امری مذموم و نکوهیده نیست و بسیار طبیعی است که برخی از کالاهای نهایی در تمامی حوزه ها بتواند برای تامین سلیقه و  نیاز گروهی از آحاد جامعه وارد کشور شود همانطور که ما نیزبرخی از کالاها و محصولات نهایی خود را به دیگر نقاط جهان صادر میکنیم لیکن آن چیزی که مذموم است ورود این قبیل کالا ها خارج از مسیر و مبادی رسمی و قانونی میباشد که آشکارا تضییع کننده حقوق دولت و مردم است.

علیرضا حائری –کارشناس صنعت نساجی