دلایل فاصله فروش شرکت‌های داخلی و جهانی

همایش معرفی ۴۰۰ شرکت برتر ایرانی در حالی برگزار شد که فعالان بخش خصوصی با نگاهی انتقادی به وضعیت اقتصاد دولتی کشور در راستای رشد تولید، بهره‌وری بیشتر و ارتقای سطح فروش و درآمدزایی شرکت‌ها، خواستار توجه به مولفه‌های توسعه راستین اقتصادی هستند. رتبه‌بندی فورچون نشان می‌دهد که مجموع فروش شرکت‌های برتر داخلی حدود ۶۰ درصد فروش یک شرکت بزرگ بین‌المللی است.

وزیر صنعت نیز به این واقعیت اشاره کرده که شرکت‌های داخلی با وجود رشد ۳۲ درصدی میزان فروش‌شان نسبت به سال قبل همچنان با اقتصاد جهانی فاصله‌ای چشمگیر دارند. آمار مقایسه‌ای اعلام شده درحالی است که به گفته برخی از کارشناسان، دولتی بودن اقتصاد کشور ما یکی از عمده دلایل به وجود آمدن این فاصله است و رابطه بین‌المللی محدود با سایر کشورها دلیل دیگر.
شرکت‌های برتر دنیا محصول اقتصاد آزاد هستند و در شرایط و ثبات تصمیمات اقتصادی شکل گرفته‌اند؛ در حالی که در کشور ما شرکت‌های داخلی در آرزوی مزیت آزادی اقتصادی هستند؛ چراکه حتی مزیت‌های تولید نیز در فقدان آزادی اقتصادی راه به جایی نمی‌برد چنانکه آمارتیاسن، اقتصاددان و برنده جایزه نوبل اقتصاد، دستیابی به توسعه اقتصادی را مستلزم شکل‌گیری بنیان‌های آزادی می‌داند.

ارتباط بین‌المللی؛ راهگشای رشد اقتصادی
به گفته عباس هشی، کارشناس اقتصادی، شرکت سوپر مارکتی وال‌مارت که در رتبه یک رتبه‌بندی فورچون قرار گرفته، شرکتی است که علاوه بر آمریکا بخشی از آمریکای جنوبی و اروپا را پوشش می‌دهد که این امر موجب شده تا این شرکت بتواند رکورد فروش ۴۲۱ میلیارد دلاری را از آن خود کند. وی در ادامه با اشاره به اینکه فورچون در ارزیابی خود دو آمار بین‌المللی و داخلی را اعلام می‌کند، اظهار کرد: بین‌المللی شدن یک شرکت بزرگ موجب می‌شود تا امکان صادرات گسترده برای آن به وجود آید؛ چرا که این امر بر رشد فروش تاثیر مستقیم دارد و امکان فعالیت در سایر کشورها به صورت وابسته یا تابع فراهم شود که این عوامل رشد اقتصادی این شرکت‌ها را به همراه دارد.

رسیدن به۵۰۰ شرکت برتر دنیا
این کارشناس اقتصاد معتقد است که شرکت‌های اعلام شده در لیست صد شرکت برتر نقش اساسی در اقتصاد ایران دارند؛ اما رابطه محدود بین‌المللی موجب شده تا نتوانند در رده بندی‌های بین‌المللی جایگاهی داشته باشند. به گفته هشی، هدف اصلی تهیه لیست شرکت‌های برتر داخلی رسیدن به رده‌بندی جهانی بود که برای رسیدن به این هدف آمار سالانه فروش شرکت‌های داخلی و میزان رشد آنها رصد می‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به فاصله شرکت‌های رده‌بندی شده در جدول فورچون و ۱۰۰ شرکت برتر داخلی آیا تحقق این هدف امکان پذیر خواهد بود نیز گفت: در صورتی که صادرات غیر نفتی کشور رشد کند رسیدن به این هدف دور از ذهن نخواهد بود؛ اما آنچه مسلم است حضور در بازار بین‌المللی لازمه تحقق اهداف پیش‌بینی شده است.

ایران در رده اقتصادهای کوچک
سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی نیز در این خصوص می‌گوید: آمریکا در رده اقتصادهای بزرگ قرار دارد؛ به همین دلیل نمی توان اقتصاد این کشور را با اقتصاد داخلی خودمان مقایسه کنیم. به گفته لیلاز شرکت‌های داخلی هنوز از پوسته خود خارج نشده‌اند که این امر موجب می‌شود تا نتوانند در رده‌بندی‌های بین‌المللی جایگاهی داشته باشند.وی با اشاره به اینکه تولید ناخالص داخلی ( GDP ) آمریکا بیش از ۵۰ برابر ایران است، می‌گوید: قدرت خرید در این کشور نیز ۲۰ برابر قدرت خرید در داخل کشور است که این عوامل موجب رشد اقتصادی این کشور می‌شود.دولتی بودن اقتصاد ما یکی دیگر از مواردی است که لیلاز به آن اشاره کرده و در این خصوص می‌گوید: سایر کشورها به اقتصاد آزاد یا چندملیتی رسیده‌اند؛ اما هنوز اقتصاد دولتی در کشور ما حکمفرما است. از سوی دیگر کوچک بودن اقتصاد ما در مقابل سایر اقتصاد‌ها موجب شده تا توان رقابت از شرکت‌های داخلی گرفته شود. لیلاز در ادامه با اشاره به شرکت NIOC می‌گوید: این شرکت شامل شش شرکت بزرگ نفتی در کشور می‌شود که با توجه به حجم فروش توانسته در صنعت نفت و گاز جایگاهی برای خود به دست آورد؛ به طوری که این شرکت در رتبه ۱۰ شرکت برتر در دنیا قرار گرفته با این حال همچنان در بیشتر صنایع عقب هستیم.وی در پاسخ به این پرسش که برای رسیدن به رشد پیش‌بینی شده باید چه اقداماتی صورت داد نیز می‌گوید: آزادسازی، ادغام شرکت‌های کوچک، گسترش روابط بین‌المللی و شفاف‌سازی اقتصادی از جمله اقداماتی است که می‌تواند ما را به رسیدن به این هدف یاری کند. با این اظهارات تردیدی نیست که استراتژی صنعتی کشور باید بازتعریف شود. البته اگر بپذیریم که ابزار دستیابی به رشد، گسترش سریع بخش صنعت و شتاب نرخ کلی رشد تولید ناخالص داخلی است.

مقایسه دو شرکت؛ رقابت فیل و فنجان
شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای «وال مارت» یک شرکت زنجیره‌ای مواد خانگی و غذایی است که از نظر درآمد بزرگ‌ترین شرکت جهان محسوب می‌شود و در رده اول لسیت «۵۰۰ Fortune» که به معرفی بزرگ‌ترین غول‌های اقتصادی جهان می‌پردازد، قرار دارد.
موسس این شرکت که در ایالت «آرکانزاس ایالات متحده آمریکا» مرکزیت دارد، «سام والتون» است که در سال ۱۹۹۲ درگذشت. او کار خود را از فروشگاه «جی.سی.‌پنی؛ J.C.Penny» در سال ۱۹۴۰ در ایالت «ایووا» آغاز کرد. پس از ۱۸ ماه، در سال ۱۹۴۵، سام با «برادران باتلر» که صاحب یک فروشگاه زنجیره‌ای به نام «بن فرانکلین» بودند، آشنا شد و آنها سرپرستی یکی از شعبه‌های این فروشگاه در «نیوپُرتِ آرکانزاس» را به او پیشنهاد دادند. اگرچه والتون در اداره این فروشگاه بسیار موفق و خارج از انتظارات عمل کرد، اما در تجدید اجاره سالانه این فروشگاه با صاحبان آن به توافق نرسید و از این رو شعبه جدیدی از «بِن‌فرانکلین» را با خرید امتیاز آن در «بنتون ویلِ آرکانزاس» افتتاح کرد و این بار نام «والتون» را بر آن نهاد. سام والتون در این مقطع زمانی سود بیشتری را نصیب خود کرد و توانست در جولای ۱۹۲۶، اولین شعبه از فروشگاه «وال مارت؛ Wal-Mart» را در «راجرزِ آرکانزاس» بنا نهد که با ارائه تخفیف‌های بسیار ویژه به مشتریان آغاز به کار کرد. ظرف پنج سال «والتون» شمار فروشگاه‌های خود را به عدد ۲۴ در سرتاسر ایالت آرکانزاس رساند و ۶/۱۲ میلیون دلار درآمد کسب کرد. در ۱۹۶۸، اولین فروشگاه‌های وال‌مارت در خارج از ایالت آرکانزاس در «سیکستون میسوری» و «کلرمور اُکلاهاما» نیز افتتاح شد. در این بین، بخش فروشگاه‌های زنجیره‌ای حراجی کمپانی وال مارت که هم‌اکنون گستره فعالیت خود را از حوزه محدود فروش مواد غذایی و لوازم خانگی فراتر برده و به عرصه ارائه خدمات در بخش‌های مختلف اعم از توزیع داروهای خاص با قیمت‌های ارزان نیز وارد شده، در سال ۲۰۱۰ با ۲۵۸ میلیارد دلار فروش، ۸/۶۳ درصد از کل فروش سالانه این کمپانی را از آن خود کرد. این کمپانی اکنون به چهار بخش عمده فروشگاه‌های حراجی، مراکز تجاری، هایپر‌مارکت‌های وال و فروش‌های اینترنتی تقسیم می‌شود. درآمد کمپانی وال مارت در سال ۲۰۱۱ به ۸۴۹/۴۲۱ میلیارد دلار رسید؛ این در شرایطی است که در ایران، رتبه اول اقتصادی کشور به شرکت ایران‌خودرو می‌رسد که تا پایان سال ۱۳۸۹، یک هزار میلیارد و ۳۶۸ میلیون تومان فروش داشته است.وال مارت اکنون با بیش از ۱/۲ میلیون کارمند و ۷۲۰۰ شعبه در سرتاسر جهان به حدود ۲۰۰ میلیون مشتری خدمات ارائه می‌کند. البته امپراتوری وال مارت از کارهای خیر هم عقب نمانده و تنها در سال ۲۰۰۷، ۲۴۱ میلیون دلار را برای صرف در امور خیریه اهدا کرد.