راه اندازی مرکز جدید ارزی، اشتباه استراتژیک بانک مرکزی

 

بعد از مدتها بحث و خبررسانی و خبرسازی درباره آغاز به کار بورس ارز، این مرکز بدون تعیین تکلیف نهایی، جای خود را به مرکز مبادله متقاضیان و دارندگان ارز داد. در حالی که مراسم افتتاحیه این مرکز نیز بدون حضور رییس کل بانک مرکزی و وزیر صنعت، معدن و تجارت برگزار شد و حتی از رسانه ها هم به طور رسمی برای مراسم افتتاح این مرکز دعوت نشد.

با این وجود حضور معاون ارزی بانک مرکزی برای اولین بار در جمع خبرنگارانی که بدون دعوت در این مراسم حضور پیدا کرده بودند، غنیمت بود تا اطلاعاتی درباره آن ارائه شود.

مینو کیانی راد که با گذشت بیش از یک سال از انتصابش به این سمت هرگز درباره مسائل ارزی اظهارنظری نکرده بود، روز گذشته وعده داد که راه اندازی این مرکز نرخ ارز را به خوبی کاهش بدهد. او حتی از اعلام نرخ ارز در نظر گرفته شده در این مرکز خودداری کرد و این کار را باعث ایجاد چالش در بازار خواند.

اما پس از این که این نرخ توسط خبرنگاران فاش شد، همه چشم ها به طرف بازار بود تا واکنش نسبت به راه اندازی این مرکز را رصد کند. آنچه معاون ارزی بانک مرکزی به نیابت از دیگر مسوولان رده بالای اقتصادی کشور پیش بینی کرده بود، در کمتر از چند ساعت اشتباه از آب درآمد!

نرخ دلار پس از انتشار این خبر دست کم ۸۰ تومان نسبت به روز گذشته افزایش یافت و سکه هم که مدتها قیمتش پایین تر از یک میلیون تومان باقی مانده بود، دوباره از مرز یک میلیون تومان گذشت و دلار در بازار آزاد هم مجددا در مرز ۲۶۰۰ تومان قرار گرفت.

این اتفاق گفته های محمود بهمنی رییس کل بانک مرکزی در سال گذشته را یادآوری می کرد که گفته بود اگر نرخ سکه از میزان مشخصی بالاتر برود، حتی در سوپرمارکت های شهر هم سکه عرضه خواهد کرد.

این بار رسانه ها نبودند که نرخ ارز و سکه را افزایش دادند، بلکه قطعا تصمیم های متناوب و گاه متناقض ارزی بود که روند را رقم زد. اما نکته مبهمی در شیوه کار مرکز ارزی جدید وجود دارد که می تواند به طور رسمی نرخ ارز را افزایش بدهد.

بر اساس ساز و کار این مرکز، نرخ ارز در آن ،هر روز با توجه به متوسط قیمت ارز طی روز گدشته در بازار و دو درصد کمتر از آن تعیین می شود. در واقع این اقدام نشان می دهد که بانک مرکزی تحت تاثیر بازار آزاد قرار گرفته و نرخ ها را بر اساس آن تعیین می کند.

این در حالی است که بانک مرکزی قاعدتا خودش باید به بازار جهت بدهد، نه این که از بازار خط بگیرد. این اشتباه استراتژیک بانک مرکزی می تواند تبعات جبران ناپذیری داشته باشد.

در حالی که ادعا می شود نبض بازار ارز در دست چند نفر است و آنها هستند که نرخ ارز در بازار آزاد را تعیین می کنند، این سوال مهم مطرح است که اگر طی یک دوره زمانی کوتاه، این عده تصمیم گرفتند نرخ ارز را به شدت افزایش بدهند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در حالی که مسوولان بانک مرکزی این موضوع را رد کرده و اعلام می کنند بر بازار مسلط هستند، اما اتفاقات یک سال اخیر نشان می دهد که این حرف بی پایه و اساس است. چرا که در این مدت نرخ ارز بیش از دو برابر شده و هیچ اقدامی هم برای کاهش آن موثر نبوده است.

در این وضعیت، سوال این است که اگر نرخ ارز با تصمیم همان چند نفر طی یک دوره کوتاه به قیمت های ۳ تا ۴ هزار تومان افزایش پیدا کند، آیا بانک مرکزی همچنان در مرکز مبادله دارندگان و متقاضیان ارز، نرخ دو درصد زیر آن را اعلام خواهد کرد؟

در این صورت بانک مرکزی رسما در دام دلالان بازار افتاده و این بار، دلالان هستند که برای بانک مرکزی نرخ تعیین تکلیف می کنند.

سازوکار این مرکز جدید واقعا یک روند عجیب و به نظر غیرکارشناسی است، به دلیل این که علاوه بر ایجاد نرخ سوم ارز، این عدد را بر اساس آنچه دلالان می خواهند تعیین می کند. مشخص نیست پاسخ مسوولان به این موضوع چیست، اما همین تجربه یک روزه و افزایش دوباره نرخ ارز و سکه نشان می دهد که از همان ساعات نخست، دلالان ارز دست به کار شده اند.