رزین های اپوکسی :: امروزه خانواده بزرگ رزینهای اپوکسی دارای بالاترین کارآیی ها در بین رزین های موجود در صنعت میباشد. اپوکسی ها عموماً در مقاومت های شیمیایی و “از هم پاشیدگی های” ناشی از عوامل محیطی و خواص مکانیکی، بالاتر از اکثر انواع رزین های دیگر می باشند که در نتیجه موجب مصرف تقریباً انحصاری این رزینها در قطعات سازه های هوایی گردیده است. از دیگر سو به دلیل چسبندگی بالای این رزین ها و مقاومتشان در برابر از هم پاشیدگی ناشی از تماس با آب از آنها به عنوان رزین ایده آل برای مصارفی چون تجهیزات صنایع هوا فضا و بالستیک، چند سازه ای های پیشرفته، صنایع دفاعی، نفت و گاز، دریایی، خودروسازی، برق و الکترونیک، تجهیزات ورزشی، و غیره استفاده می شود.
همچنین امروزه از اپوکسی ها در مصارفی دیگر مانند چسب ها، خمیرهای درزگیر، ترکیبات ریخته گری و سیل کننده ها (آب بندی کننده ها)، لعاب، پوشش های کف و رنگ ها استفاده می گردد.
اصطلاح اپوکسی به گروه شیمیایی اطلاق میشود که در آن یک اتم اکسیژن با دو اتم کربن دیگر که به نوعی به هم پیوند خورده اند متصل میباشد. ساده ترین اپوکسی دارای یک ساختمان حلقوی سه عضوی بوده که اصطلاحاً به آن “۱ و ۲ اپوکسی” یا “آلفا اپوکسی” گفته میشود. شکل زیر ساختمان شیمیایی ایده آل یک اپوکسی را نشان می دهد که به عنوان ساده ترین مشخصه هر مولکول پیچیده اپوکسی شناسایی شده است.
رزینهای اپوکسی از واکنش بین اپی کلروهیدرین و بیس فنل A به دست میآیند و معمولا با رنگ قهوه ای یا زرد کهربایی مخصوص به خود شناسایی می شوند و دارای خواص مفید زیادی هستند. رزین مایع در مخلوط با عامل پخت کننده آن، رزینی با گرانروی پایین میسازد که سهولت در انجام فرایند های تولید را به دنبال دارد. رزینهای اپوکسی بسته به نوع عامل پخت کننده آن می توانند به سهولت و سرعت در هر درجه حراتی از ۵ درجه سانتیگراد تا ۴۵۰ درجه سانتیگراد پخت شوند. یکی از بزرگترین امتیازات اپوکسی ها جمع شدگی کم آنها در طی پخت است که اثر “زیر – نشان” (مانند ظاهر شدن برجستگی الیاف در زیر پوشش ژلی) و تنش پس ماندسازه را به حداقل می رساند. قدرت بالای چسبندگی و خواص مکانیکی بالای این رزین ها در کنار مقاومت بالای عایق الکتریکی و مقاومت شیمیایی خوب آنها موجب ارتقاء بیش از پیش جایگاه مصرف آنها گردیده است.
رزین های اپوکسی همانند وینیل استرها از ساختمان زنجیره های بلند مولکولی تشکیل شده اند که مکانهای واکنش پذیرشان در انتهای این زنجیره هست با این تفاوت که به جای گروه های استری، این مکان ها از گروه های اپوکسی تشکیل شده اند. نبودن گروه های استری در این رزین ها به معنی داشتن مقاومت بسیار خوب به خصوص در مقابله با آب میباشد. همچنین مولکول های اپوکسی در مرکز خود دارای دوگروه حلقوی اند که بهتر از گروه های خطی قادر به جذب تنش های مکانیکی و حراتی هستند بنابراین رزین های اپوکسی خواص سفتی، چغرمگی و مقاومت حرارتی خیلی خوبی را ارائه میکنند.
شکل۲۰ ساختمان شیمیایی ایده آل نوعی اپوکسی را نشان میدهد. همان طوری که ذکر شد نبود گروه های استری در درون زنجیر مولکولی مشهود است.
تفاوت دیگر رزین های اپوکسی با پلی استر ها در این است که رزین های اپوکسی به جای یک فعال کننده، به وسیله یک “سخت کننده” پخت می شوند. سخت کننده که اغلب یک امین میباشد از طریق “واکنش افزایشی” موجب پخت رزین اپوکسی گردیده و هر دو ماده از طریق این واکنش در ساختار نهایی شرکت میکنند از دیدگاه شیمی معنی این واکنش همانا اتصال خوردن سر دو اپوکسی مجزا با سر یک آمین است. این واکنش یک ساختمان مولکولی سه بعدی پیچیده را که در شکل ۲۱ نشان داده شده تشکیل میدهد.
از آنجایی که مولکولهای آمین با مولکول های اپوکسی در یک نسبت معین، ” هم واکنش” می باشند، برای اطمینان از اتفاق افتادن واکنش کامل بین رزین و سخت کننده رعایت نسبت صحیح اختلاط بین آنها ضروری است. اگر اپوکسی و آمین به نسبت صحیح مخلوط نشوند، آن بخش از رزین و یا سخت کنند که وارد واکنش نگردیده در میان بستر قطعه چند سازه ای باقی خواهند ماند که بر خواص نهایی سازه بعد از پخت، اثر خواهد گذاشت. جهت کمک کردن به اختلاط دقیق رزین و سخت کننده معمولا تولیدکنندگان فرمولی با نسبت اختلاط ساده مهیا می سازند که به سادگی با اندازه گیری وزنی یا حجمی به دست آید.
————————————————————————————
————————————————————————————
تحریریه مجله نساجی کهن
ارسال مقالات و ترجمه جهت انتشار در سایت : info@kohanjournal.com
تبلیغات روی جلد: کاوان شیمی فهرست مطالب شماره 90 مجله نساجی کهن نمایشگاه پیشرفتهترین فناوریهای…
در نمایشگاه Heimtextil 2025، بخش فرش و کفپوش به سطح جدیدی از گسترش و نوآوری…
نویسنده:سیامک عیقرلو آری، تیتر این نوشتار درست نوشته شده است و به درستی آن را…
فناوریهای نوظهور و هوش مصنوعی با وجود همه اثرات مثبت و غیرقابل انکاری که برای…
ایتما آسیا ۲۰۲۴ فرصتی برای نمایش پیشرفتهای چشمگیر صنعت نساجی چین بود، جایی که شرکتهای…
شرکتهای دانشبنیان در ایران به شرکتهایی اطلاق میشود که بر پایه دانش و فناوریهای نوین…