اسلاید شو

روند جهانی تولید و مصرف چیپس، الیاف و نخ فیلامنت پلی استر در مقایسه با ایران- قسمت اول

مقدمه

روند‭ ‬عرضه‭ ‬و‭ ‬تقاضای‭ ‬الیاف‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬اصلی‭ ‬ترین‭ ‬ماده‭ ‬اولیه‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی‭ ‬نقش‭ ‬بسیار‭ ‬مهمی‭ ‬در‭ ‬پیش‭ ‬بینی‭ ‬و‭ ‬برنامه‭ ‬ریزی‭ ‬آینده‭ ‬این‭ ‬صنعت‭ ‬دارد‭. ‬تجربه‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬افزایش‭ ‬تولید‭ ‬مواد‭ ‬اولیه‭ ‬بزرگترین‭ ‬عامل‭ ‬محرک‭ ‬در‭ ‬رشد‭ ‬صنایع‭ ‬پایین‭ ‬دستی‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬صنعت‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬در‭ ‬شاخه‭ ‬های‭ ‬مختلف‭ ‬موتور‭ ‬محرک‭ ‬گروههای‭ ‬بسیاری‭ ‬در‭ ‬صنایع‭ ‬نساجی‭ ‬می‭ ‬باشد‭.‬

علاوه‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬اینکه‭ ‬مواد‭ ‬اولیه‭ ‬سهم‭ ‬بسیار‭ ‬شاخصی‭ ‬در‭ ‬قیمت‭ ‬تمام‭ ‬شده‭ ‬کالاهای‭ ‬نساجی‭ ‬از‭ ‬قبیل‭ ‬نخ‭ ‬و‭ ‬پارچه‭ ‬دارد،‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬خاطر‭ ‬قیمت‭ ‬و‭ ‬میزان‭ ‬دسترسی‭ ‬به‭ ‬الیاف‭ ‬مختلف‭ ‬نقش‭ ‬بسیار‭ ‬مهمی‭ ‬در‭ ‬رقابت‭ ‬پذیری‭ ‬کالاهای‭ ‬نساجی‭ ‬در‭ ‬نقاط‭ ‬مختلف‭ ‬جهان‭ ‬دارد‭.‬

تا‭ ‬اواسط‭ ‬قرن‭ ‬بیستم‭ ‬الیاف‭ ‬طبیعی‭ ‬نظیر‭ ‬پنبه،‭ ‬پشم‭ ‬و‭ ‬ابریشم‭ ‬نقش‭ ‬اصلی‭ ‬در‭ ‬تامین‭ ‬نیازهای‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬عهده‭ ‬داشتند‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬اوایل‭ ‬قرن‭ ‬بیستم‭ ‬با‭ ‬ابداع‭ ‬روشهای‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬مصنوعی‭ ‬نظیر‭ ‬پلی‭ ‬آمید‭ (‬نایلون‭)‬،‭ ‬پلی‭ ‬استر،‭ ‬اکریلیک،‭ ‬پلی‭ ‬پروپیلن‭ ‬و‭ …‬،‭ ‬و‭ ‬بالاخص‭ ‬گسترش‭ ‬تولید‭ ‬و‭ ‬عرضه‭ ‬آنها‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬جهانی‭ ‬دوم‭ ‬به‭ ‬تدریج‭ ‬این‭ ‬الیاف‭ ‬نیز‭ ‬توانستند‭ ‬نقش‭ ‬مهمی‭ ‬در‭ ‬تامین‭ ‬نیازهای‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬رشد‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی‭ ‬جهان‭ ‬بر‭ ‬عهده‭ ‬گیرند‭.‬‭ [‬۱‭]‬

رقابت‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬و‭ ‬پنبه

همانگونه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نمودار‭ ‬شکل‭ ‬۱‭ ‬مشخص‭ ‬است‭ ‬تا‭ ‬اوایل‭ ‬دهه‭ ‬۱۹۸۰‭ ‬میلادی‭ ‬پنبه‭ ‬سلطان‭ ‬بلامنازع‭ ‬الیاف‭ ‬محسوب‭ ‬می‭ ‬گشت‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬سالها‭ ‬از‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۳۰‭ ‬میلیون‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف،‭ ‬تقریباً‭ ‬۱۵‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ (‬بیش‭ ‬از‭ ‬۵۰%‭) ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬و‭ ‬مابقی‭ ‬سهم‭ ‬سایر‭ ‬الیاف‭ ‬طبیعی‭ ‬و‭ ‬مصنوعی‭ ‬بود‭. ‬‭[‬۲‭]‬

اما‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬جمعیت،‭ ‬کاهش‭ ‬سطح‭ ‬زمین‭ ‬های‭ ‬زیرکشت،‭ ‬افزایش‭ ‬نیاز‭ ‬به‭ ‬کشت‭ ‬های‭ ‬خوراکی‭ ‬و‭ …‬،‭ ‬دیگر‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬به‭ ‬تنهایی‭ ‬قادر‭ ‬به‭ ‬تامین‭ ‬نیازهای‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬رشد‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی‭ ‬نبودند‭ ‬و‭ ‬پیشرفت‭ ‬صنعت‭ ‬پتروشیمی‭ ‬و‭ ‬پلیمر‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬سهم‭ ‬الیاف‭ ‬مصنوعی‭ ‬بالاخص‭ ‬الیاف‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬عرصه‭ ‬گردید،‭ ‬به‭ ‬گونه‭ ‬ای‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬اوایل‭ ‬دهه‭ ‬۲۰۰۰‭ ‬میلادی‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬با‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬در‭ ‬حد‭ ‬۲۰‭ ‬هزار‭ ‬تن‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬برابر‭ ‬گردید‭ ‬و‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬با‭ ‬شیب‭ ‬صعودی‭ ‬بسیار‭ ‬زیادی‭ ‬به‭ ‬حرکت‭ ‬خود‭ ‬ادامه‭ ‬داد‭. ‬آمار‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۲۰۱۵‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬به‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۲‭ ‬برابر‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬رسید‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬اهمیت‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬این‭ ‬الیاف‭ ‬در‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی‭ ‬می‭ ‬باشد‭. ‬‭[‬۲‭]‬

هرچند‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬با‭ ‬کمک‭ ‬گرفتن‭ ‬از‭ ‬اصلاحات‭ ‬ژنتیکی‭ ‬ارقام‭ ‬پنبه‭ ‬و‭ ‬روشهای‭ ‬مدرن‭ ‬کشاورزی‭ ‬به‭ ‬حد‭ ‬تقریبی‭ ‬۲۵‭.‬۷‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬رسیده‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬نشان‭ ‬دهنده‭ ‬سهم‭ ‬۲۵‭ ‬درصدی‭ ‬این‭ ‬الیاف‭ ‬در‭ ‬کل‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬جهان‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۲۰۱۷‭ ‬می‭ ‬باشد‭ ‬ولی‭ ‬در‭ ‬همین‭ ‬سال‭ ‬تولید‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۶۰‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬رسید‭ ‬که‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬سهم‭ ‬۶۰‭ ‬درصدی‭ ‬این‭ ‬الیاف‭ ‬از‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬می‭ ‬باشد‭. ‬‭[‬۳‭]‬

با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬تولید‭ ‬و‭ ‬مصرف‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۱۰۳‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬الیاف‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۲۰۱۷‭ ‬میلادی‭ (‬۵%‭ ‬افزایش‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬سال‭ ‬قبل‭) ‬مشخص‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬و‭ ‬پنبه‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬دو‭ ‬بازیگر‭ ‬اصلی‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی،‭ ‬مجموع‭ ‬مصرف‭ ‬سایر‭ ‬الیاف‭ ‬نساجی‭ ‬نظیر‭ ‬پشم،‭ ‬ابریشم،‭ ‬پلی‭ ‬آمید‭ (‬نایلون‭)‬،‭ ‬اکریلیک،‭ ‬ویسکوز‭ ‬و‭ … ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬۱۸‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬می‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬اهمیت‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬الیاف‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬و‭ ‬پنبه‭ ‬در‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی‭ ‬دارد‭. ‬‭[‬۴‭]‬

برطبق‭ ‬نمودار‭ ‬شکل‭ ‬۲‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬الیاف‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬و‭ ‬پنبه‭ ‬به‭ ‬ترتیب‭ ‬الیاف‭ ‬سلولزی‭ ‬بازیافته‭ (‬ویکسوز،‭ ‬استات،‭ ‬تنسل‭ ‬و‭ …)‬،‭ ‬نایلون،‭ ‬پلی‭ ‬پروپیلن،‭ ‬اکریلیک‭ ‬و‭ ‬پشم‭ ‬پرمصرف‭ ‬ترین‭ ‬الیاف‭ ‬در‭ ‬صنایع‭ ‬نساجی‭ ‬و‭ ‬کاربردهای‭ ‬مشابه‭ ‬آن‭ ‬می‭ ‬باشند‭.‬

هرچند‭ ‬در‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬سلولزی‭ ‬بازیافته‭ ‬نظیر‭ ‬ویسکوز،‭ ‬استات‭ ‬سلولز،‭ ‬تری‭ ‬استات‭ ‬و‭ … ‬نیازمند‭ ‬دسترسی‭ ‬به‭ ‬منابع‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬سلولزی‭ ‬نظیر‭ ‬جنگل‭ ‬های‭ ‬با‭ ‬دوره‭ ‬رشد‭ ‬سریع،‭ ‬که‭ ‬عمدتاً‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬خاصی‭ ‬نظیر‭ ‬اروپای‭ ‬شمالی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬جنوب‭ ‬شرق‭ ‬آسیا،‭ ‬هند‭ ‬و‭ ‬چین‭ ‬وجود‭ ‬دارند‭ ‬هستیم،‭ ‬اما‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬خصوصیات‭ ‬بسیار‭ ‬مطلوب‭ ‬آنها‭ ‬و‭ ‬شباهت‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬به‭ ‬الیاف‭ ‬طبیعی‭ ‬پنبه،‭ ‬اقبال‭ ‬جهانی‭ ‬به‭ ‬مصرف‭ ‬آنها‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬خاطر‭ ‬مجموعاً‭ ‬میزان‭ ‬مصرف‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬جایگاه‭ ‬سوم‭ ‬مصرف‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭.‬

همانگونه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نمودار‭ ‬شکل‭ ‬۳‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬زراعی‭ ‬۲۰۱۷‭-‬۲۰۱۸‭ ‬بزرگترین‭ ‬تولیدکنندگان‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬جهان‭ ‬به‭ ‬ترتیب‭ ‬عبارت‭ ‬بودند‭ ‬از‭ (‬ارقام‭ ‬به‭ ‬هزار‭ ‬تن‭):‬

هند‭ (‬۶۲۰۵‭)‬،‭ ‬چین‭ (‬۵۹۸۷‭)‬،‭ ‬آمریکا‭ (‬۴۵۵۵‭)‬،‭ ‬برزیل‭ (‬۱۸۹۴‭)‬،‭ ‬پاکستان‭ (‬۱۷۸۵‭)‬،‭ ‬استرالیا‭ (‬۱۰۴۵‭)‬،‭ ‬ترکیه‭ (‬۸۷۱‭)‬،‭ ‬ازبکستان‭ (‬۸۳۸‭)‬،‭ ‬ترکمنستان‭ (‬۲۹۶‭) ‬و‭ ‬بورکینافاسو‭ (‬۱۵۸‭) ‬‭[‬۵‭]‬

برطبق‭ ‬این‭ ‬آمار‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬در‭ ‬۳‭ ‬کشور‭ ‬هند،‭ ‬چین‭ ‬و‭ ‬آمریکا‭ ‬دارای‭ ‬اختلاف‭ ‬فاحشی‭ ‬با‭ ‬سایر‭ ‬کشورهای‭ ‬دنیا‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬۳‭ ‬کشور‭ ‬به‭ ‬تنهایی‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۶۵‭ ‬%‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬خود‭ ‬دارند‭.‬

همچنین‭ ‬۳‭ ‬کشور‭ ‬همسایه‭ ‬ایران‭ (‬ترکیه،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭) ‬که‭ ‬از‭ ‬اقلیم‭ ‬آب‭ ‬و‭ ‬هوایی‭ ‬نسبتاً‭ ‬مشابهی‭ ‬با‭ ‬کشور‭ ‬ما‭ ‬برخوردار‭ ‬هستند‭ ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۱۲‭ ‬%‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬دارند‭ ‬در‭ ‬حالیکه‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬ایران‭ ‬بسیار‭ ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬نیم‭ ‬درصد‭ ‬جهانی‭ ‬می‭ ‬باشد‭.‬

هرچند‭ ‬در‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬سلولزی‭ ‬بازیافته‭ ‬نظیر‭ ‬ویسکوز،‭ ‬استات‭ ‬سلولز،‭ ‬تری‭ ‬استات‭ ‬و‭ … ‬نیازمند‭ ‬دسترسی‭ ‬به‭ ‬منابع‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬سلولزی‭ ‬نظیر‭ ‬جنگل‭ ‬های‭ ‬با‭ ‬دوره‭ ‬رشد‭ ‬سریع،‭ ‬که‭ ‬عمدتاً‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬خاصی‭ ‬نظیر‭ ‬اروپای‭ ‬شمالی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬جنوب‭ ‬شرق‭ ‬آسیا،‭ ‬هند‭ ‬و‭ ‬چین‭ ‬وجود‭ ‬دارند‭ ‬هستیم،‭ ‬اما‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬خصوصیات‭ ‬بسیار‭ ‬مطلوب‭ ‬آنها‭ ‬و‭ ‬شباهت‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬به‭ ‬الیاف‭ ‬طبیعی‭ ‬پنبه،‭ ‬اقبال‭ ‬جهانی‭ ‬به‭ ‬مصرف‭ ‬آنها‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬خاطر‭ ‬مجموعاً‭ ‬میزان‭ ‬مصرف‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬جایگاه‭ ‬سوم‭ ‬مصرف‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭.‬

همانگونه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نمودار‭ ‬شکل‭ ‬۳‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬زراعی‭ ‬۲۰۱۷‭-‬۲۰۱۸‭ ‬بزرگترین‭ ‬تولیدکنندگان‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬جهان‭ ‬به‭ ‬ترتیب‭ ‬عبارت‭ ‬بودند‭ ‬از‭ (‬ارقام‭ ‬به‭ ‬هزار‭ ‬تن‭):‬

هند‭ (‬۶۲۰۵‭)‬،‭ ‬چین‭ (‬۵۹۸۷‭)‬،‭ ‬آمریکا‭ (‬۴۵۵۵‭)‬،‭ ‬برزیل‭ (‬۱۸۹۴‭)‬،‭ ‬پاکستان‭ (‬۱۷۸۵‭)‬،‭ ‬استرالیا‭ (‬۱۰۴۵‭)‬،‭ ‬ترکیه‭ (‬۸۷۱‭)‬،‭ ‬ازبکستان‭ (‬۸۳۸‭)‬،‭ ‬ترکمنستان‭ (‬۲۹۶‭) ‬و‭ ‬بورکینافاسو‭ (‬۱۵۸‭) ‬‭[‬۵‭]‬

برطبق‭ ‬این‭ ‬آمار‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬در‭ ‬۳‭ ‬کشور‭ ‬هند،‭ ‬چین‭ ‬و‭ ‬آمریکا‭ ‬دارای‭ ‬اختلاف‭ ‬فاحشی‭ ‬با‭ ‬سایر‭ ‬کشورهای‭ ‬دنیا‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬۳‭ ‬کشور‭ ‬به‭ ‬تنهایی‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۶۵‭ ‬%‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬خود‭ ‬دارند‭.‬

همچنین‭ ‬۳‭ ‬کشور‭ ‬همسایه‭ ‬ایران‭ (‬ترکیه،‭ ‬ترکمنستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭) ‬که‭ ‬از‭ ‬اقلیم‭ ‬آب‭ ‬و‭ ‬هوایی‭ ‬نسبتاً‭ ‬مشابهی‭ ‬با‭ ‬کشور‭ ‬ما‭ ‬برخوردار‭ ‬هستند‭ ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۱۲‭ ‬%‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬پنبه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬دارند‭ ‬در‭ ‬حالیکه‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬ایران‭ ‬بسیار‭ ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬نیم‭ ‬درصد‭ ‬جهانی‭ ‬می‭ ‬باشد‭.‬

در‭ ‬همین‭ ‬بازه‭ ‬زمانی‭ ‬بر‭ ‬طبق‭ ‬آمار‭ ‬مجری‭ ‬طرح‭ ‬پنبه،‭ ‬معاونت‭ ‬امور‭ ‬زراعت،‭ ‬وزارت‭ ‬جهاد‭ ‬کشاورزی‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬پنبه‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬زراعی‭ ‬۱۳۹۷‭-‬۱۳۹۶‭ ‬برابر‭ ‬با‭ ‬۵۵۸۳۸‭ ‬تن‭ ‬بوده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬سهم‭ ‬بسیار‭ ‬ناچیز‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬مقیاس‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬طلای‭ ‬سفید‭ ‬می‭ ‬باشد‭. ‬‭[‬۶‭]‬

پلی‭ ‬استر

پلی‭ ‬اتیلن‭ ‬ترفتالات‭ (‬PET‭) ‬مهمترین‭ ‬عضو‭ ‬خانواده‭ ‬پلی‭ ‬استرها‭ ‬می‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬صنعت‭ ‬نساجی‭ (‬به‭ ‬صورت‭ ‬الیاف‭ ‬استیپل،‭ ‬نخ‭ ‬فیلامنت،‭ ‬منسوج‭ ‬بی‭ ‬بافت‭ ‬اسپان‭ ‬باند‭ ‬و‭ ..‬‭.) ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬ماده‭ ‬اولیه‭ ‬صنایع‭ ‬بسته‭ ‬بندی‭ ‬در‭ ‬تولید‭ ‬بطری،‭ ‬فیلم‭ ‬و‭ … ‬نیز‭ ‬مورد‭ ‬استفاده‭ ‬قرار‭ ‬می‭ ‬گیرد‭.‬

آمار‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬مجموع‭ ‬۷۶‭.‬۶۶‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬تولید‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬جهان‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۲۰۱۶‭ ‬میلادی‭ (‬شامل‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬بازیافتی‭) ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۴۴‭ ‬%‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬نخ‭ ‬فیلامنتی،‭ ‬۲۰‭.‬۲‭ ‬%‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬الیاف‭ ‬استیپل،‭ ‬۲۷‭.‬۵‭ ‬%‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬بطری‭ ‬و‭ ‬مابقی‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬فیلم‭ ‬و‭ ‬سایر‭ ‬محصولات‭ ‬پلیمری‭ ‬تبدیل‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نمودار‭ ‬شکل‭ ‬۴‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬عبارت‭ ‬دیگر‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۶۲‭ ‬%‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬تولیدی‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬در‭ ‬صنایع‭ ‬نساجی‭ ‬مورد‭ ‬استفاده‭ ‬قرار‭ ‬می‭ ‬گیرد‭. ‬‭[‬۷‭]‬

برطبق‭ ‬پیش‭ ‬بینی‭ ‬ها‭ ‬میزان‭ ‬افزایش‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬در‭ ‬طی‭ ‬سالهای‭ ‬آتی‭ ‬تا‭ ‬سال‭ ‬۲۰۲۵‭ ‬میلادی‭ ‬در‭ ‬محدوده‭ ‬۳‭.‬۷‭ ‬%‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬می‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬میزان‭ ‬رشد‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۹۵%‭ ‬سهم‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬می‭ ‬باشد‭. ‬به‭ ‬عبارت‭ ‬دیگر‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬در‭ ‬طی‭ ‬دهه‭ ‬های‭ ‬آتی‭ ‬تنها‭ ‬محرک‭ ‬بازار‭ ‬الیاف‭ ‬نساجی‭ ‬و‭ ‬تامین‭ ‬کننده‭ ‬نیازهای‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬رشد‭ ‬این‭ ‬بازار‭ ‬می‭ ‬باشد‭. ‬‭[‬۲‭]‬

پلی‭ ‬استر‭ ‬به‭ ‬دو‭ ‬صورت‭ ‬نخ‭ ‬فیلامنتی‭ ‬و‭ ‬الیاف‭ ‬استیپل‭ (‬منقطع‭) ‬در‭ ‬صنت‭ ‬نساجی‭ ‬مورد‭ ‬استفاده‭ ‬قرار‭ ‬می‭ ‬گیرد‭ ‬که‭ ‬هر‭ ‬کدام‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬دارای‭ ‬انواع‭ ‬و‭ ‬زیرشاخه‭ ‬های‭ ‬متفاوتی‭ ‬می‭ ‬باشند‭.‬

در‭ ‬سال‭ ‬۲۰۱۷‭ ‬میلادی‭ ‬از‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۶۰‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬تولید‭ ‬جهانی‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬نساجی‭ ‬قریب‭ ‬به‭ ‬۳۶‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬نخ‭ ‬فیلامنتی‭ ‬نیمه‭ ‬آرایش‭ ‬یافته‭ ‬و‭ ‬کاملاً‭ ‬آرایش‭ ‬یافته (POYFDY) و‭ ‬تقریباً‭ ‬۲۴‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬الیاف‭ ‬استیپل‭ ‬تولید‭ ‬شده‭ ‬اند‭.‬

بررسی‭ ‬آمار‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬طی‭ ‬۵‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬میزان‭ ‬رشد‭ ‬مصرف‭ ‬نخ‭ ‬های‭ ‬فیلامنتی‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬در‭ ‬محدوده‭ ‬۷‭.‬۹ %‭ ‬بوده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬تنهایی‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۲‭ ‬برابر‭ ‬متوسط‭ ‬مصرف‭ ‬رشد‭ ‬جهانی‭ ‬الیاف‭ ‬می‭ ‬باشد‭. ‬البته‭ ‬این‭ ‬نرخ‭ ‬رشد‭ ‬در‭ ‬سالهای‭ ‬آتی‭ ‬تا‭ ‬حد‭ ‬۶%‭ ‬کاهش‭ ‬خواهد‭ ‬یافت‭ ‬که‭ ‬حتی‭ ‬این‭ ‬عدد‭ ‬نیز‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۲‭ ‬برابر‭ ‬متوسط‭ ‬جهانی‭ ‬نرخ‭ ‬رشد‭ ‬تولید‭ ‬الیاف‭ ‬می‭ ‬باشد‭.‬

همانگونه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نمودار‭ ‬شکل‭ ‬۵‭ ‬مشخص‭ ‬است‭ ‬از‭ ‬ابتدای‭ ‬دهه‭ ‬۲۰۰۰‭ ‬میلادی‭ ‬به‭ ‬یکباره‭ ‬با‭ ‬قدرت‭ ‬گرفتن‭ ‬صنعت‭ ‬تولید‭ ‬نخ‭ ‬های‭ ‬فیلامنتی‭ ‬در‭ ‬چین‭ ‬رشد‭ ‬بسیار‭ ‬شدید‭ ‬تولید‭ ‬این‭ ‬نخها‭ ‬آغاز‭ ‬گردید‭ ‬که‭ ‬همزمان‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬کاهش‭ ‬تولید‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬پیشرفته‭ ‬ژاپن،‭ ‬اروپای‭ ‬غربی‭ ‬و‭ ‬آمریکا‭ ‬گردید‭. ‬البته‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬کشور‭ ‬چین،‭ ‬در‭ ‬سایر‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیای‭ ‬جنوبی‭ ‬و‭ ‬جنوب‭ ‬شرقی‭ ‬نظیر‭ ‬هندوستان‭ ‬نیز‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬نخهای‭ ‬فیلامنتی‭ ‬در‭ ‬طی‭ ‬چند‭ ‬سال‭ ‬اخیر‭ ‬روند‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬رشدی‭ ‬داشته‭ ‬است‭.‬

همانگونه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نمودار‭ ‬شکل‭ ‬۶‭ ‬نیز‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬مشابه‭ ‬نخ‭ ‬های‭ ‬فیلامنتی‭ ‬پلی‭ ‬استری‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬الیاف‭ ‬استیپل‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬نیز‭ ‬در‭ ‬طی‭ ‬۵‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬رشدی‭ ‬در‭ ‬حد‭ ‬۶‭.‬۴‭ ‬%‭ ‬وجود‭ ‬داشته‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬حد‭ ‬۲‭ ‬برابر‭ ‬رشد‭ ‬متوسط‭ ‬جهانی‭ ‬مصرف‭ ‬الیاف‭ ‬بوده‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬این‭ ‬بخش‭ ‬نیز‭ ‬حرکت‭ ‬سریع‭ ‬چین‭ ‬از‭ ‬ابتدای‭ ‬دهه‭ ‬۲۰۰۰‭ ‬میلادی‭ ‬آغاز‭ ‬گردید‭ ‬که‭ ‬البته‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬آن‭ ‬میزان‭ ‬تولید‭ ‬در‭ ‬تعدادی‭ ‬از‭ ‬کشورهای‭ ‬آسیایی‭ ‬نظیر‭ ‬هند‭ ‬نیز‭ ‬روند‭ ‬صعودی‭ ‬داشت‭ ‬که‭ ‬مهمترین‭ ‬علت‭ ‬آن‭ ‬عدم‭ ‬توانایی‭ ‬الیاف‭ ‬طبیعی‭ ‬نظیر‭ ‬پنبه‭ ‬در‭ ‬تامین‭ ‬نیازهای‭ ‬واحدهای‭ ‬ریسندگی‭ ‬الیاف‭ ‬کوتاه‭ ‬بوده‭ ‬است‭.‬

مجموع‭ ‬این‭ ‬آمار‭ ‬حاکی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۶۵‭ ‬%‭ ‬بازار‭ ‬جهانی‭ ‬پلی‭ ‬استر‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬کشور‭ ‬چین‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬نقش‭ ‬تعیین‭ ‬کننده‭ ‬ای‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬بازار‭ ‬دارد‭.‬

علاوه‭ ‬بر‭ ‬الیاف‭ ‬استیپل‭ ‬و‭ ‬نخ‭ ‬های‭ ‬فیلامنتی‭ ‬نساجی،‭ ‬از‭ ‬پلیمر‭ ‬پلی‭ ‬اتیلن‭ ‬ترفتالات‭ ‬برای‭ ‬تولید‭ ‬نخهای‭ ‬صنعتی‭ ‬نیز‭ ‬استفاده‭ ‬می‭ ‬شود‭ ‬که‭ ‬هم‭ ‬اکنون‭ ‬حوزه‭ ‬های‭ ‬کاربردی‭ ‬این‭ ‬بخش‭ ‬با‭ ‬سرعت‭ ‬زیادی‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬گسترش‭ ‬می‭ ‬باشد‭.‬

نخهای‭ ‬صنعتی‭ ‬در‭ ‬کاربردهای‭ ‬مختلفی‭ ‬از‭ ‬قبیل‭ ‬نخ‭ ‬تایر‭ (‬۲۹‭ ‬%‭)‬،‭ ‬قطعات‭ ‬لاستیکی‭ ‬مستحکم‭ ‬شده‭ ‬با‭ ‬منسوجات‭ (‬۲۳‭ ‬%‭)‬،‭ ‬نوار‭ ‬و‭ ‬تسمه‭ ‬های‭ ‬بافته‭ ‬شده‭ (‬۱۹ %‭)‬،‭ ‬طنابهای‭ ‬بافته‭ ‬شده‭ (‬۱۴ %‭)‬،‭ ‬کیسه‭ ‬هوای‭ ‬خودرو‭ (‬۶‭ ‬%‭)‬،‭ ‬نخ‭ ‬دوخت‭ (‬۴ %‭) ‬و‭ … ‬مورد‭ ‬استفاده‭ ‬قرار‭ ‬می‭ ‬گیرند‭ ‬که‭ ‬سهم‭ ‬هرکدام‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬بازار‭ ‬در‭ ‬شکل‭ ‬۷‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

شکل‭ ‬۷‭ – ‬سهم‭ ‬کاربردهای‭ ‬مختلف‭ ‬نخهای‭ ‬صنعتی

تهیه‭ ‬و‭ ‬تنظیم‭: ‬دکتر‭ ‬شاهین‭ ‬کاظمی‭ –  ‬دکتری‭ ‬مهندسی‭ ‬شیمی‭ ‬نساجی‭ ‬و‭ ‬علوم‭ ‬الیاف‭ – ‬عضو‭ ‬هیئت‭ ‬مدیره‭ ‬انجمن‭ ‬صنایع‭ ‬نساجی‭ ‬ایران

بهنام قاسمی

فارغ التحصیل رشته تکنولوژی نساجی

Recent Posts

دریافت بلیط رایگان نمایشگاه فرش و کفپوش استانبول

نمایشگاه فرش و کفپوش (2025 CFE) از تاریخ 18 تا 21 دی ماه در مرکز…

5 ساعت ago

فروش ماشین‌آلات نساجی دست دوم باکیفیت

شرکت ترکیه ایی Uğurteks Tekstil Makina Parkı با افتخار ارائه‌دهنده ماشین‌آلات نساجی دست دوم با…

3 روز ago

برنامه ریزی کامل سرویس و نگهداری پیشگیرانه ماشین آلات ریسندگی – کاردینگ

مهندس قاسم حیدری، کارشناس ارشد تکنولوژی نساجی با توجه به اینکه ماشین آلات خط تولید…

5 روز ago

نساجی زیر تیغ واردات

سید شجاع‌الدین امامی رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران، بیان کرد: برنامه هفتم توسعه در…

1 هفته ago

رشد ۱۳ درصدی صنعت نساجی کشور

ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت، اعلام کرد: در هشت‌ماهه نخست…

1 هفته ago

نمایشگاه بین‌المللی نساجی یزد؛ پل ارتباطی تولیدکنندگان داخلی و بازار جهانی

دكتر محمد ميرجليلي: مدير نمایشگاه نساجی و پوشاک استان یزد و مدیرعامل شركت مهندسي تحقيقاتي…

2 هفته ago