مقالات نساجی

ریچارد آرکرایت پیشگام انقلاب صنعتی و پدر سیستم کارخانه‌های مدرن

ریچارد آرک‌رایت: پدر سیستم کارخانه های صنعتی مدرن ریچارد آرکرایت بود. او که یک مرد خودآموخته بود، ماشین‌های زیادی را برای تولید انبوه نخ اختراع کرد و مسئول ایجاد تولید پارچه‌های پنبه‌ای به عنوان صنعت پیشرو در شمال انگلستان بود.

در ۲۳ دسامبر ۱۷۳۲ در پرستون انگلستان، یک شهر بندری به دنیا آمد. او کوچکترین فرزند از ۱۳ فرزند یک مرد کارگر فقیر بود. آرک رایت که نزد یک آرایشگر در بولتون شاگرد شد، در سال ۱۷۵۵ ازدواج کرد. پس از مرگ همسر اولش، پاتینس هولت، که از او صاحب یک پسر شد، در سال ۱۷۶۱ با مارگارت بیگینز ازدواج کرد. مارگارت درآمد کمی داشت که به آرک رایت امکان داد کسب و کار آرایشگری خود را گسترش دهد.

او روشی مخفی برای رنگ کردن مو به دست آورد و با خرید موهای انسان برای استفاده در ساخت کلاه گیس به سراسر کشور سفر کرد. سفرهایش او را با افرادی که به بافندگی و ریسندگی اهمیت می دادند، در تماس بود. هنگامی که مد برای پوشیدن کلاه گیس کاهش یافت، او به اختراعات مکانیکی در زمینه منسوجات توجه کرد تا ثروت خود را به دست آورد.

در سال ۱۷۶۷ ماشینی برای کارکردن پنبه به انگلستان معرفی شد و جیمز هارگریوز جنی ریسندگی را اختراع کرد. با این حال، این ماشین‌ها به کار دستی قابل توجهی نیاز داشتند و جنی هارگریوز نخ‌های پایین‌تری تولید کرد. آرک رایت با کمک یک ساعت ساز ماشین ریسندگی ساخت که نخ قوی تری تولید می کرد.

اختراع قاب ریسندگی تحول در تولید نخ و موفقیت‌های ریچارد آرکرایت

آرک رایت بیشتر به خاطر اختراع قاب ریسندگی یا قاب آبی که در سال ۱۷۶۹ ثبت اختراع کرد، شهرت دارد و نخ را از پنبه خالکوبی شده به طور خودکار و با ماشین تولید می کرد. این یک پیشرفت نسبت به جنی چرخان جیمز هارگریوز بود، زیرا نخ قوی‌تر بود. اگرچه سازندگان دیگر نیز با استفاده از اصل مشابهی روی ماشین‌های ریسندگی کار می‌کردند، آرکرایت پیشرفت‌های مهمی انجام داد که ماشین او را متمایز کرد و در جایی موفق شد که دیگران شکست خورده بودند.

او پس از ماه‌ها آزمایش و تنظیم، فواصل صحیح را برای غلتک‌هایی که الیاف پنبه را بیرون می‌کشید، کشف کرد و وزنه‌هایی را از مجموعه بالایی غلتک‌ها آویزان کرد تا بتوانند غلتک‌های پایینی را محکم بگیرند. قبل از Arkwright، نخ در مغازه‌های خانگی توسط افرادی که روی چرخ ریسندگی کار می کردند یک چرخ، یک نخ می چرخیدند. اکنون نخ را می‌توان با ماشین‌ها، صدها قرقره در یک زمان تولید کرد، و کارگران ماهر خانگی را می‌توان با کارگران غیر ماهر جایگزین کرد که فقط باید پنبه‌های کارد شده را بار می‌کردند و قرقره‌ها را تعویض می‌کردند.

تأسیس اولین کارخانه نساجی: ریچارد آرکرایت و انقلاب صنعتی در کرامفورد

آرک رایت در سال ۱۷۷۱ یک کارخانه نساجی در کرامفورد در دربی شایر راه اندازی کرد که اولین کارخانه واقعی بود. هزاران زن و کودک به صورت شبانه روزی کار می کردند. قاب‌های چرخان توسط چرخ‌های آبی کار می‌کردند، از این رو به آن قاب‌های آبی می‌گویند.

با گسترش کارخانه در کرامفورد، به زودی آشکار شد که جمعیت موجود شهر برای تأمین نیروی کار مورد نیاز برای مقیاس عملیاتی که آرکرایت برنامه ریزی کرده بود، کافی نیست. بنابراین او کارگرانی را از خارج از محل وارد کرد و مجموعه ای از کلبه ها را در نزدیکی آسیاب ساخت تا آنها را در خود جای دهد (او همچنین خانه عمومی Greyhound را ساخت که هنوز در میدان بازار کرومفورد وجود دارد). استوارت فیشر بیان می کند که خانه های کارگری اکنون به عنوان “اولین توسعه مسکن کارخانه در جهان” در نظر گرفته می شود.

آرک رایت در کرامفورد به ایجاد ترتیبات کاری بسیار منظم پرداخت. کار در دو شیفت ۱۳ ساعته در روز سازماندهی می‌شد، از جمله یک همپوشانی برای تغییر شیفت. آرک رایت بافندگان با خانواده های پرجمعیت را تشویق کرد که به کرامفورد نقل مکان کنند. خانواده های کامل، از جمله تعداد زیادی از کودکان هفت ساله (که متعاقباً به ده افزایش یافت) به کار گرفته شدند. و در پایان دوره تصدی او، نزدیک به دو سوم از ۱۱۵۰ کارمند کودک بودند.

پس از تأسیس کارخانه در کرامفورد، آرکرایت به لنکاوی بازگشت و آسیاب Birkacre در Chorley را اجاره کرد، که قرار بود کاتالیزوری برای رشد شهر به یکی از مهم‌ترین شهرهای صنعتی انقلاب صنعتی شود. در سال ۱۷۷۷، آرکرایت کارخانه هارلم را در ویرکسورث، دربی‌شایر اجاره کرد، جایی که اولین موتور بخار را برای استفاده در یک کارخانه پنبه‌سازی نصب کرد (این برای پر کردن حوضچه‌ای که چرخ آسیاب را به حرکت در می‌آورد به جای هدایت مستقیم ماشین‌آلات استفاده می‌شد). او به اسکاتلند دعوت شد و در آنجا به دیوید دیل در تأسیس کارخانه‌های پنبه در نیو لانارک کمک کرد. یک آسیاب بزرگ Arkwright در Birkacre در Lancashire در شورش های ضد ماشین آلات سال ۱۷۷۹ ویران شد.

رقبا با استفاده از اختراع او بدون مجوز، کارخانه‌های مشابهی را افتتاح کردند و آرک رایت به‌شدت تخلف را در دادگاه دنبال کرد. متأسفانه، مشخص شد که بیشتر آنچه در اختراعات Arkwright اصلی بود، کار مردان دیگر بود.

در پاسخ به چالش‌های Arkwright، تولیدکنندگان اعتبار پتنت‌های Arkwright را زیر سوال بردند و استدلال کردند که آنها اصالت اختراعات او را نشان نمی‌دهند. مجموعه‌ای از پرونده‌های دادگاه به اوج خود رسید که در دادگاه ثبت اختراع در ژوئن ۱۷۸۵، جایی که آرکرایت متهم به کپی کردن اختراع چرخان ماشین‌ساز به نام توماس هایز شد، به پایان رسید.

هایز به دادگاه گفت که غلتک های استفاده شده در قاب آبی Arkwright توسط او ابداع شده است. حق امتیاز موتور کارتینگ Arkwright نیز به چالش کشیده شد. دادگاه حکمی علیه آرک رایت صادر کرد و هر دو اختراع او را لغو کرد و این امر باعث رضایت تولیدکنندگان پنبه شد که از آن به بعد آزاد بودند تا بدون محدودیت از اختراعات او استفاده کنند. حق ثبت اختراع او در سال ۱۷۸۱ و ۱۷۸۵ در دادگاه به چالش کشیده شد و لغو شد.

او در سال ۱۷۸۶ لقب شوالیه را دریافت کرد و برای چندین سال او توانست قیمت نخ پنبه را در انگلستان تعیین کند و توانست ثروت زیادی را از خود به جای بگذارد.پس از مرگش (در سال ۱۷۹۲)، ارزش آرکرایت بیش از ۵۰۰۰۰۰ پوند بود که تقریباً معادل یک میلیاردر مدرن بود. او موقعیت اجتماعی را داشت که توسط نقاش بزرگ دربی، جوزف رایت، نقاشی شده بود، که حتی کارخانه آرک رایت را در کرامفورد نقاشی کرد.

اختراع واقعی Arkwright قاب آب نبود، بلکه سیستم کارخانه بود. آسیاب کرامفورد او اولین گام در انقلاب صنعتی بود که چشم انداز انگلستان را در نیم قرن آینده تغییر داد، به ویژه هنگامی که در نهایت با ماشین بخار متیو بولتون و جیمز وات ازدواج کرد. تولید با کارخانجات نساجی بسیار افزایش یافت، اما نزولی اجتماعی شدید بود، زنان و کودکانی که ۱۲ ساعت در روز کار می کردند و وظایف تکراری را در شرایط ناسالم انجام می دادند. انقلاب صنعتی موهبت بسیار متفاوتی بود.

در سال ۲۰۰۹، پست سلطنتی بریتانیا مجموعه ای از ۸ تمبر پستی را منتشر کرد که در مجموع آنها را “پیشگامان انقلاب صنعتی” نامیدند. آرک رایت روی یکی از تمبرهای ۵۰p بود، جایی که او به متیو بولتون، جیمز وات، جورج استفنسون، هنری مادسلی، جوزیا ودگوود، جیمز بریندلی و جان مک آدام پیوست.

الهام حبیبی

Recent Posts

سفارش قطعه در واحد فنی

نویسنده: قاسم حیدری، فوق لیسانس تکنولوژی نساجی کمپانی های سازنده ماشین آلات ریسندگی نیز در…

8 ساعت ago

شماره ۹۰ مجله نساجی کهن ویژه نامه آبان ماه منتشر شد

تبلیغات روی جلد: کاوان شیمی فهرست مطالب شماره 90 مجله نساجی کهن نمایشگاه پیشرفته‌ترین فناوری‌های…

4 روز ago

Heimtextil 2025: گسترش نوآورانه در صنعت فرش و کفپوش

در نمایشگاه Heimtextil 2025، بخش فرش و کفپوش به سطح جدیدی از گسترش و نوآوری…

5 روز ago

درباره رخدادی خوب در هنر فرش ایران

نویسنده:سیامک عیقرلو آری، تیتر این نوشتار درست نوشته شده است و به درستی آن را…

6 روز ago

فناوری در عصر هوش مصنوعی

فناوری‌های نوظهور و هوش مصنوعی با وجود همه اثرات مثبت و غیرقابل انکاری که برای…

6 روز ago

ایتما آسیا ۲۰۲۴؛ بررسی حضور پررنگ چینی‌ها و چالش‌های صنعت نساجی ایران (ویدیو)

ایتما آسیا ۲۰۲۴ فرصتی برای نمایش پیشرفت‌های چشمگیر صنعت نساجی چین بود، جایی که شرکت‌های…

1 هفته ago