سرنوشت انجمن طراحان فرش ماشینی کشور به کجا انجامید؟

متن من نه گلایه است، نه شکوائیه، اما فکر می کنم درد دلی است که ارزش مطالعه داشته باشد و امیدوارم در رسیدن به مقصد مشترکمان قابل تامل و تفکر باشد؛
ای کاش همه ما به جای پیش داوریها، به جای کج خلقی ها، به جای پیش گرفتن شیوه های سنتی وبهه بر انگیز بازار که جز خسارت چیزی در پی ندارد، به جای برگزیدن روشهای منسوخ در بازار تولید و مصرف امروز و اصولاً به جای بسیاری منیتها، کمی تفکر می کردیم، کمی به جای اینکه یکی این طرف میز و در جایگاه شاید بلند و دیگری در آنسوی میز و شاید در جایگاهی پایین تر، هر دو در کنار هم به گفتگو می نشستیم.
امروز روز دیگری است، چه در زندگی اجتماعی، چه فرهنگی و … و چه اقتصادی. اگر امروز من و شما با دیروزمان یکی باشد رو به عقب رفته ایم. با روند سریع حرکت رو به جلو رقبایمان در داخل و خارج کشور محکوم به پرداخت خسارات فراوان و شاید جبران ناپذیری باشیم. (حال هر یک از ما یا شما در رسته کاری خودمان، هیچ فرقی نمی کند) آنچه می خوانید هیچ ربطی به بازار تولید و روابط اقتصادی کشور ما در برجام یا پسا برجام ندارد.
بالا و پایینی اقتصاد این مرز و بوم با وجود جهانخواران همیشه برای ما بوده و خواهد بود پس خواهشمند است پس از مطالعه این متن کمی تفکر کنید و با گفتن کلمات غیر حرفه ای و یا بدور از شان یک طراح و یا تولید کننده منکر واقعیات نشوید. آنچه میخوانید نظرات شخصی اینجانب است که می تواند موافقان یا مخالفانی را در پی داشته باشد که برای هر دو طرف به شخصه احترام زیادی قائلم.

■ اجازه بدهید مطلب را اینگونه در شغل خود باز کنم، شاید هر شخص دیگری هم در رسته شغلی خود بتواند نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی و مقایسه و چاره اندیشی کند.
طراحی و نقاشی و موسیقی و … تا جایی که برای دل باشد هنری محسوب می شود اما جاییکه برای ادامه حیات این هنر به پول فروخته میشود جنبه تجاری به خود می گیرد و بالطبع اکثر قریب به اتفاق هنرمندان در هر رشته هنری که باشند برای نیازهای خود و بسط و گسترس این هنر نیازمند پول خواهند بود و آنجاست که هنرتجاری می گردد.
اگر امروز فرضاً شخص “الف” دست به اقدامی ناشیانه بزند و برای در اختیار گرفتن سهم بیشتری از بازار اقدام به روشهای ناصحیح نظیر ارزان فروشی یا کم فروشی بزند بدون شک در ابتدا خود را نابود کرده و در این مسیر حتماً خساراتی به هم حرفه ای های خود وارد ساخته است.
حال اگر شخص”ب” سعی در ایجاد قوانین درست و به روز و در نهایت اصولی برای خود باشد بدون شک دچار خسارت نخواهد شد، همچنین طرف مقابل را متضرر نخواهد کرد. ایجاد این قوانین می تواند باعث برون رفت از یک سری مشکلاتی شود که تا دیروز خود وی و همکاران او شاید بدان دچار بوده اند. اما با رویه قرار گرفتن این قوانین همگان از آن بهرمند خواهند شد.
مطمئناً همکاری دوستان همکار در هر شغل و حرفه ای می تواند به تکمیل تر شدن قوانین درست و اصولی و رعایت بند بند و درست آن قوانین کمک کند.
■ با این مقدمه اجازه بدهید آنچه به نظر حقیر می تواند به روند رشد و رو به جلو قطاری که همه ما برای رسیدن به سوی یک هدف مشترک بر آن سواریم اشاره کنم.
ابتدا روی سخنم با تولیدکنندگان عزیز:
آیا در دهه هفتاد و حتی هشتاد بسیار از شرکتهای تولیدی به لحاظ ساختاری شبیه به یک شرکت بازرگانی و تولیدی و … به شکل فعلی و امروزی بودند؟
آیا سالن های تولید، ساختمان های اداری و نگهبانی، نمایشگاههای عرضه محصولات، محوطه سازیها و فضای سبز قریب به ۹۹% شرکتها به شکل کنونی بودند؟
ترسیم شکل ظاهر آن روز این شرکتها در این بحث شاید درست نباشد اما همه ما به طور کامل می توانیم آن را مجسم کنیم.
و اما اگر امروز شاهد آن دیروز نیستیم، بلکه شاهد روند رو به جلو در شکل تولید و عرضه محصولات و شکل ظاهری درست و درخور این شرکتها هستیم باید شادمان گردیم و این را نتیجه رعایت یک سری اصول و قوانینی بدانیم که مدیریت فهیم این شرکتها در سالهای گذشته تجربه کرده اند و آن را آیین نامه کرده و اجرا نموده اند و در بسیاری موارد این شیوه را از یکدیگر آموخته اند.
شکل سنتی دیروز، تبدیل به شکل مدرن امروز شده و هیچ کس نمی تواند به این شیوه تولید، عرضه و … خرده بگیرد که چرا شما تا چند سال پیش اینگونه عمل می کردید و امروز اینگونه قانونمند شده اید.
هر کس با مدیر یک شرکت تولید فرش ماشینی جلسه ای داشته باشد امروز با تعیین وقت قبلی و با هماهنگی می تواند مدیر را ملاقات و رفع نیاز خود را در آن شرکت بنماید. اما آیا به واقع دیروز اینگونه بود؟ انصافاً خیر.
حال روی سخنم با طراحان گرانقدر:
آیا امروز زشت و بی معنی نخواهد بود، وقتی آنهمه رشد را در شرکتهای تولیدی به هر شکل آن شاهدیم، ما طراحان، مانند دیروز عمل کنیم ؟!!!
آیا تولید کننده ی امروزی با ایجاد این فضای درخور و شایسته برای خود و سازمانش توقع دارد من امروز را ملاقات کند یا من وامانده در دیروز را ؟
من وامانده در دیروز ایده های امروز را نمی توانم داشته باشم. من وامانده در دیروز بوی کهنگی خواهم داد. من وا مانده در دیروز طرح هایی خواهم داشت به لحاظ هنری و به لحاظ تجاری با یک نمره منفی.
تولید کننده امروز به دنبال بهترینهاست، به دنبال برترینها، به دنبال ایده هایی درست و شکیل و مورد پسند بازارکه سود مادی و حتماً معنوی را در بر داشته باشد.
تولید کننده و طراح امروز توقع دیگری از هم دارند. به روز بودن را می خواهند نه تکرار گذشته و دیروز را. و برای این به روز شدن، هر یک به سهم خود هزینه های گزافی داشته اند.
اگر امروز تولید کننده به هر که از راه می رسد، به هر که تقاضای نمایندگی می کند بدون تحقیق و بررسی و بدون مدرک و سند معتبر اعتماد نمی کند از بدی وی نیست. تجارت یعنی همین. در نظر گرفتن تمام موارد و حرکت با چشم باز.
آیا اگر فرضاً شخصی نمره مثبتی را از تولید کننده برای ایجاد یک نمایندگی فروش فرش گرفت، دیگر کار تمام است و بدون حساب و کتاب و… هر چه نماینده خواست، هر توقعی داشت، هر طور خواست عمل کند، با وی برخورد می کند؟ !!! خیر.
حساب و کتاب و رعایت قوانین موضوعه ی شرکت خود را از طرف مقابلش توقع دارد و باید هم چنین باشد.
اگر من و یا بسیاری از شما همکاران عزیز پوست اندازی کرده ایم این بد نیست، بلکه بسیار هم قابل ستایش است.
کاری کرده ایم که کلاس حضورمان به عنوان یک فرد طرف قرارداد با این شرکتهای تولیدی و به عنوان یک طراح ایده پرداز شایسته باشد. به شخصیت حقیقی وحقوقی و شایسته ی آن شرکت تولیدی خد شه ای وارد نکرده باشیم.
اما آیا همه اینگونه فکر می کنند چه ما طراحان و چه تولید کنندگان عزیز؟ ساده انگاری است اگر بگوییم بله !!!
شاید برخی مواقع ما از سر عدم شناخت و یا عدم راهنمایی خسارت می بینیم و حتماً خسارت وارد می کنیم.
برخی از ما طراحان مانند بسیاری از تولید کنندگان عزیز سعی در ایجاد ارتباط حرفه ای داریم و این نه تنها بد نیست بلکه بسیار هم خوب و شایسته است.
برخی از اینکه قبل از خرید طرح می بایست قانون یک دفتر یا یک گروه یا یک شرکت طراحی را رعایت کنند ابراز ناراحتی می نمایند. توقع دارند طراح ایده پرداز پس از صرف وقت و انرژی زیاد و آفرینش یک طرح جدید به روشی سنتی یا بهتر است بگویم بدون حساب و کتاب سرمایه کاری خود را در اختیار وی قرار داده و در صورتیکه این ایده موفق است که سود هنگفتی را عاید تولید کننده مینماید و البته به طراح هم سود خواهد رسید.
برای طراحان جلسات متعددی تشکیل شد، هر کس ایده و نظرات سازنده خود را ایراد کرد، ماحصل این نشستها و ایجاد جلسات تا حدود زیادی نظام بخشی و ارتباط صحیح بین طراح و تولید کننده را در پی داشت. از حق نگذریم از سوی برخی نهاد ها مانند مرکز تحقیقات فرش ماشینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان، اتحادیه تولید کنندگان فرش ماشینی کاشان، اتاق بازرگانی و دیگر نهاد ها و همچنین برخی از تولید کنندگان شریف مورد حمایت قرار گرفتیم. و البته بسیاری از تولید کنندگان هم نه تنها حمایت نکردند بلکه با کپی کردن طرح هایی که ماحصل ماهها و سالها تجربه و عمل طراحان عزیز بود، به نفع شخصی خود عمل کرده و در حق طراحان نهایت ظلم را نمودند.
نکته مهم اینکه، از سوی طراحان حاضر در جلسات و نشستها و با رای اکثریت آنها نمایندگانی انتخاب شدند تا هماهنگ کننده و پیگیر کارهای سامان بخشی و ایجاد انجمن طراحان باشند و زحمات دیگری نظیر ایجاد یک سامانه ثبت و تشخیص اصالت نقشه (سامانه ستان) که تمام طراحان و تولید کنندگان از این مجموعه مدون و در بین آلبومهای مختلفی از طرح های موجود در بازار بهترینها را در آنجا مشاهده و به تشخیص خود انتخاب و از صاحب واقعی اثر خریداری نمایند.
جای بسی تاسف است اما باید به جرات گفت: که از بین ۷ نماینده چند تن به این حرکت گویا باور نداشتند، برای هر نشست باید التماس میکردیم و باز هم یا تشریف نمی آوردند یا به شیوه ارزان فروشی و رقیب از میدان بیرون کردن سرگرم بودند.
با پیگیریهای بسیار فقط چند تن از نمایندگان که واقعاً کمر همت بسته بودند و با حمایت طراحان عزیزی که همیشه آنها را حمایت می کردند، و مرکز تحقیقات فرش ماشینی دانشگاه آزاد واحد اسلامی کاشان و اتاق بازرگانی و اتحادیه فرش ماشینی، نهایتاً اساسنامه ای برای تشکیل انجمن طراحان فرش مکتوب شد و مقرر گردید تا طراحان برای ایجاد این انجمن در اتاق بازرگانی کاشان عضویت یافته تا مورد حمایت اتاق قرار گیرند و انجمن تشکیل و به عنوان یک مرجع و مسند قانونی بتوانند حرکتی صحیح و اصولی و طبق قانون را داشته باشند تا هم خود و هم تولید کنندگان عزیز بتوانند از وجود یک نهاد و مرجع قانونی نفع ببرند. طراحان دستباف استان قم و استان کرمان هم از شنیدن این خبر ابراز خرسندی نموده و حمایت همه جانبه خود را از این حرکت اعلام و خواستار عضویت در این انجمن شدند.
بسیار متاسفم که بگویم اینجانب و چند تن دیگر از نمایندگان حدود دو ماه به طراحان التماس کردیم، فقط برای عضویت در اتاق بازرگانی تا به حد نصاب رسیدن افراد برای تشکیل انجمن طراحان.
برخی از همان ابتدا اعلام حمایت کرده و برای این عضویت اقدام کردند و با برخی دیگر که به التماس ما آمدند حدود ۱۲ نفر شدیم.
جایی که قرار بود طرح بفروشند و با انتشار عکسی از طرح خود برای تولید کنندگان (گروه مجازی طراحان در تلگرام) تبلیغ کنند حی و حاضر بودند، جایی که قرار بود با حضور فیزیکی خود از حرکت ایجاد انجمن و در کنار دوستان خود قرار گرفتن حاضر شوند، غایب همیشگی بودند که واقعاً باید به آن عده گفت دست مریزاد سپاس از آنهمه وجود.
در کل تا به اینجا و با صرف اینهمه هزینه و انرژی از سوی برخی دوستان، متاسفانه هیچ انجمنی شکل نگرفته و ظاهراً سرابی بیش نبوده. البته جلسه ای نهایی از سوی نمایندگان تشکیل خواهد شد و در صورتیکه زمینه های تشکیل انجمن فراهم شد، بهره ای خواهیم برد اما در صورتیکه این بی اعتنایی و عدم حمایتهای برخی دوستان را شاهد باشیم در نهایت هر کس به روشی که خود میداند عمل خواهد کرد و هیچ گرد هم آیی و نشستی و انضباطی وجود نخواهد داشت.

هشدار:
نکته مهم و قابل تامل در عدم تشکیل این انجمن نهفته است که آن را به همه طراحان و تولید کنندگان عزیز چه آنهایی که موافق تشکیل انجمن بودند و به حق ما را حمایت کردند و چه تولید کنندگانی که با بی انضباطی به کپی طرح های زحمتکشان عرصه هنر طراحی مبادرت کردند باید عرض کنم:
دستگاههای مدرن تولید فرش ماشینی به کشور عزیزمان ورود پیدا کرده که شاید اکثر قریب به اتفاق آنها به یمن وجود وامهای کلان بانکی بوده، شرکتها و کارگاههای زیادی وابسته به این صنعت و در کنار شرکتهای تولید فرش ماشینی تاسیس و مشغول فعالیت شده، نیروی انسانی زیادی در هر شرکت تولیدی امرار معاش می کند، آنچه در سالهای اخیر خصوصاً از سال ۹۱ تا کنون باعث شده طرح های زیبا و متفاوت و در خور بوجود آید و تولید کنندگان دسترسی به طراحان برتر و طرح های شکیل و زیبا داشته باشند ۱۰۰درصد و بدون هیچ اغراقی باید بگویم تشکیل این جلسات و تا همین حد انتظام بخشی به حرکت طراحان بوده و بس.
دوستان طراحی که خود را به خواب زده اند و با گفتن اینکه ما اختصاصی کار میکنیم و پول طرح را دریافت و دیگر کاری به انجمن و … نداریم و تولید کنندگانی که باری به هر جهت مشغول کار و پشتیبانی از فعل حرام خریدن طرح کپی و ضایع کردن حقوق طراحان واقعی و صاحب سبک و قلم هستند و حتی دوستان عزیز تولید کننده که به خرید طرح فقط بصورت اختصاصی و ثبت شده معتقدند خواهشمند است کمی فکر کنید و در نهایت این شما هستید که با بی اعتنایی بیشترین آسیب را خواهید دید.

دلیل اینکه:
■ طراحی که طرح اورجینال و به صورت اختصاصی به فروش میرسانی در صورتیکه طرح کپی شود و تولید کننده هم نتواند جلوی این روند ناصواب را بگیرد در نهایت دیگر سراغ طرح اختصاصی و پرداخت هزینه های زیاد برای طرحی که قرار است کپی شود و در شانه های پایین هم توسط کپی کاران ارائه شود نخواهد آمد. ضرری که متوجه تولید کننده شود دامن گیر شما طراح معتقد به فروش طرح اختصاصی هم خواهد شد.
■ تولید کننده ای که با خرید طرح های کپی، صاحبان واقعی طرح و طراحان صاحب سبک و هنر و قلم را زیر پای خود له میکند، به هوش باشد که این روند و عدم حمایت از طراحان واقعی و حمایت از کپی کاران و پی گیری نکردن شما و بی تفاوتی شما به وجود یک صنف که بتواند شما را مورد حمایت خود قرار دهد باعث خواهد شد تا طراحان یکی پس از دیگری وقتی خریداری برای هنر واقعی و پرزحمت آنها وجود نداشته باشد،
اولاً قلم را زمین گذاشته و دیگر به آفرینش طرح های نو فکر نخواهند کرد.
ثانیاًً با عدم وجود یک انجمن و یا صنف، طراحان پایبند به اصول و متضرر شده، کم کم برای ادامه فعالیت خود خدای ناکرده در کنار کپی کاران قرار خواهند گرفت.
ثالثاً با وجود کشور قدرتمند ترکیه در تولید فرش ماشینی و در نزدیکی کشور ما و نیز وجود نمایشگاه های معتبر در شهر قازیان آنتپ ترکیه، این طراحان ایرانی خواهند بود که این بار گروه گروه در این رویداد جهانی شرکت کرده و تولید کنندگان ما این بار طرح های شکیل و با رنگبندی زیبا را بر روی دارهای نمایشگاهی و غرفه های ترک شاهد خواهند بود.
اینها که عرض کردم شاید تهدید قلمداد شود که تولید کننده عزیز با رعایت اصول حرفه ای و در خور طراحان واقعی میتواند آن را به فرصتی برای خود تبدیل کرده یا بر عکس با عدم حمایت خود مشوق کپی کاران در این حرکت ناصواب باشد.
همچنین به طراحان بی تفاوت باید هشدار داد که شک نکنید به زودی و با عدم حمایت شما و پایان بخشی به روند ایجاد این انجمن، به زودی این شما خواهید بود که دست به آفرینش طرح های نو و زیبا خواهید زد و دیگران که این بار با عدم وجود انجمن دست به کارکپی خواهند زد و تعدادشان هم کم نخواهد بود استفاده بهینه خواهند کرد.
اما در نهایت ضرر بیشتر متوجه تولید کنندگان خواهد بود چرا که وضعیت لجام گسیخته و بی انضباط طرح و طراحی آنها را دچار مخاطره خواهد نمود.
دوستان عزیز طراح، تولید کنندگان شریف؛
از تغییر رویه کاری خود وقتی مزایای فراوان در پی دارد واهمه نداشته باشید. ایجاد انجمن طراحان و تنظیم آیین نامه های محکم و مدون حرفه ای و اصولی نه تنها شما را دچار مشکل نمی کند بلکه به بالنده شدن شما کمک می کند. طراح عزیز هر چه شما قانونمندتر، هر چه بالنده تر شوید، در نتیجه فرصت و توان بالاتری برای انجام کارهای هنری بهتر و زیبا تر خواهید داشت و این فرصت در نهایت به سود شما و تولید کنندگان طرف قرارداد و حامی شما خواهد بود.
به امید روزهای زیبا و بدون حاشیه برای طراحان و تولید کنندگان عزیز.
کسبتان پر رونق، روزیتان حلال، روح و جسمتان سلامت

سید محمد سبطینی- طراح فرش