صنایع دستی ایران در تسخیر اژدهای زرد

هر کجا که برویم چینی ها برایمان سوغاتی ایرانی – چینی آماده کرده اند هر چند که این کالا بعد از مصوبه هیئت دولت برای ممنوعیت فروش صنایع دستی در اماکن تاریخی ممنوع شد ولی هنوز در بسیاری از این مراکز صنایع دستی چینی قالب کالاهای موجود را تشکیل می دهند که با صنایع دستی ایرانی مو نمی زند اما دارای مواد بی کیفیت و قیمت ارزان هستند.

پس از آنکه چشم ایرانی ها به جمال جانماز و مهر چینی، قلیان و گلاب چینی باز شد این بار نوبت صنایع دستی ایرانی است که فکر تولید آن به ذهن چینی های چشم بادامی برود حتی تا آنجا که بازار قلم زنی و خاتم و طلاکوبی ایران را هم در دست بگیرند و آنقدر در کارشان مهارت داشته باشند که وقتی می خواهی خاتم ایرانی و چینی را از هم تشخیص داده و بخری باید از روی قیمت ارزان تر آن تفاوت بین این دو کالا را دریابی و یا اینکه از مغازه دار پرسی.

با این همه اتحادیه های صنایع دستی اعلام می کنند میزان فروش صنایع دستی چینی در ایران بسیار بیشتر از فروش صنایع دستی ایرانی است چرا که از نظر قیمت بسیار با هم متفاوت هستند و چون ایرانی ها همیشه به دنبال جنس ارزان تر هستند از این صنایع دستی چینی اقبال بیشتری می کنند.

یکی از این تولیدات خاتم چینی است که این روزها وارد بازار ایران شده و اگر چه با مواد نامرغوبی ساخته شده اما قیمت آن یک سوم خاتم ایرانی است. متاسفانه بیشتر مردم هم تشخیص نمی دهند که این خاتم ها ساخته ماشین های مکانیکی چینی است و یا اینکه با هنر انگشتان دست هنرمندان ایرانی واصفهانی ساخته شده است همین موضوع باعث شده تا به صنعت خاتم ایران لطمه وارد شود اما نه تنها چینی ها بلکه سوری ها نیز خاتم ایران را کپی کرده و آن را به بازارهای ایران فرستاده اند به همین دلیل اکنون نه تنها در بازار خاتم ایران، چین رقیب ماست بلکه سوریه نیز یکی دیگر از رقبای ایران شده است.

در این باره، اسدالله بیاتی از هنرمندان شیشه گر اصفهانی می گوید: خاتم ایران تنها کالای مهجور مانده نیست بلکه صنعت شیشه گری نیز توسط چشم بادامی ها کپی شده و وارد بازارهای صنایع دستی ایرانی شده اند. چنانچه چند وقت پیش اعلام شد ۲۵ کارگاه شیشه گری تعطیل شده اند و صنعتگران آن بیکار مانده اند.

وی ادامه داد: صنعت پارچه و چاپ سنتی و رودوزی نیز اکنون نه تنها در تسخیر کشور چین، پاکستان، هندوستان و افغانستان است بلکه ایتالیا نیز شروع به تولید این کالاها کرده و از نظر قیمتی بسیار کمتر از صنایع ایرانی ارزش مالی دارد. با این حال هنرمندان صنایع دستی توقع دارند تا دولت از ورود صنایع دستی چینی و دیگر کشورها جلوگیری کند.

گشتی در میان مغازه های فروش صنایع دستی در بازارهای تهران و اصفهان و شهرهای دیگر نشان می دهد که کم کم کشورهای دیگر نه تنها خاتم، شیشه، رودوزی و فرش ایرانی را بلکه رشته های دیگر صنایع دستی را نیز در دست گرفته اند و کپی آن سر از یک کشور خارجی در می آورد آنگونه که اکنون کفشهای با روکش گلیم آرم تولید شده در پاکستان را دارد و در کنار کفش سنتی ایرانی هم جایگاه بهتری در ویترین مغازه ها دارد و هم قیمت فریبنده تری.

تزئینات خانگی مانند ساعت های خاتم کاری شده و بشقاب مینا با هنرمندی هنرمندان ترکیه ای نیز به تازگی بخش دیگری از ویترین های فروش صنایع دستی ایرانی را در دست گرفته اند در این میان شاید قلمزنی های طلایی رنگ که به شکل اسب و گوزن روی میز مغازه ها خودنمایی می کنند، بیشتر از کالاهای دیگر خود را به رخ خریدار می کشاند چرا که رنگ طلایی آنها بسیار زیاد و قیمت کمش دل فریب است و حجمی که برای اشغال گوشه ای از خانه می گیرد مناسب است.
در این بین، غلامعلی فیض اللهی رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان از ورود این کالاها به ایران آن هم از راههای قانونی خبر می دهد و معتقد است که بخشی از صنایع دستی خارجی به صورت قانونی از گمرک به ایران می آید، بخشی دیگر از مرزهای پاکستان و عراق به صورت قاچاق وارد می شود.

هر چند به گفته فیض اللهی گمرک ایران قول داده است که در این زمینه همکاری کند و سازمان میراث فرهنگی نیز در صورت مشاهده فروش صنایع دستی چینی با مغازه های متخلف برخورد می کند اما هنوز هم صنایع دستی چینی در مغازه ها فروخته می شود و مورد استقبال ایرانیان قرار می گیرد بنابراین شاید بهتر باشد فرهنگ جایگزینی استفاده از هنر دستی ایرانی به جای چینی در وهله اول در میان مردم جای بیشتری را بگیرد.

با این وجود هنرمندان صنایع دستی دلشان به این خوش است که صنایع دستی ایرانی به چین می رود و در این باره، احمد بالان، مدیرکل امور بازرگانی صنایع دستی، گفته است: چین بازار بسیار مناسبی برای ایران است و مردم آن عاشق صنایع دستی ما هستند. براساس توافق های انجام شده، در این سفر قرار شد ایران در دهکده صنایع دستی چین عضو شود و با حضور در استان های مختلف این کشور، جایگاه خود را حفظ کند.

برخی از هنرمندان صنایع دستی مانند علی فتح الهی، از هنرمندان نمدمالی در واکنش به این تصمیم می گوید: از کجا معلوم با ایجاد این دهکده و توافقات با چینی ها که هنرشان کپی کردن محصولات ایرانی است، راه را برای کپی آسان تر صنایع دستی باز نکنیم آنچنان که قبلا هم فرش کاشان را به چین فرستادیم و همین چشم بادامی ها فرش ایرانی را بعد از چند ماه به خودمان برگرداندند و روی آن نوشتند ساخت چین!