صنعت نساجی؛ صنعت فقرزدا

صنعت پوشاک و نساجی یکی از صنایع چندبعدی با سودآوری و اشتغال‌زایی بالاست. این صنعت به دلیل حاشیه سود بالا، تا سال ۲۰۲۵ انتظار می‌رود بازار آن به دو هزار میلیارد دلار در سال برسد. هم‌اکنون، گردش مالی صنعت پوشاک در اقتصاد ایران حدود ۱۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که شامل تولید داخلی، واردات و قاچاق است. با این وجود، نقش این صنعت در اقتصاد و اشتغال‌آفرینی ایران چندان جدی گرفته نشده است.

غیبت ایران در زنجیره جهانی صنعت نساجی

صنعت نساجی و پوشاک علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت دارد. کشورهای مختلف از طریق این صنعت، فرهنگ خود را به دیگر ملت‌ها منتقل می‌کنند. پوشاک از جمله نیازهای اولیه و محصولات راهبردی است که به حمایت‌های خاص نیاز دارد. این صنعت به دلیل ارزش افزوده بالا، اشتغال‌زایی گسترده و تقویت برندینگ، فرصت‌های اقتصادی قابل توجهی را ایجاد می‌کند.

در کشورهایی که صنعت پوشاک و نساجی در آنها رشد کرده، نرخ بی‌کاری معمولاً کمتر از کشورهای مشابه است. به عنوان مثال، در صنعت پتروشیمی برای ایجاد هر شغل حدود ۳۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز است، در حالی که در صنعت نساجی این رقم کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان است. این ویژگی باعث شده تا صنعت پوشاک به عنوان صنعتی فقرزدا شناخته شود.

نقش فناوری در آینده صنعت پوشاک

صنعت پوشاک به شدت تحت تأثیر فناوری قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ ارزش بخش پوشاک فناورانه به ۵۰ میلیارد دلار برسد. تکنولوژی، از طراحی تا عرضه محصولات، نقشی کلیدی در آینده این صنعت ایفا می‌کند. در کنار این، بازی‌های اجتماعی و فضای مجازی نیز می‌توانند بازار این صنعت را به طور قابل توجهی گسترش دهند.

صنعت نساجی در زنجیره ارزش جهانی

صنعت نساجی در زنجیره ارزش جهانی (GVC) نقش اساسی دارد و به توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند. از مزایای این مشارکت می‌توان به ایجاد اشتغال، کاهش فقر، توسعه زیرساخت‌ها، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توانمندسازی زنان اشاره کرد. با این حال، سهم بازار جهانی به طور مساوی توزیع نشده و بخش عمده‌ای از آن در اختیار کشورهای اتحادیه اروپا، ایالات متحده، چین و ژاپن است.

اهمیت خلق برند ایرانی

صنعت پوشاک سریع‌ترین رشد را در میان صنایع دارد و برندینگ در این حوزه می‌تواند سودآوری را چند برابر کند. برای حضور قوی‌تر در بازارهای جهانی، برندهای ایرانی نیاز به استراتژی‌های قوی دارند. این امر به ایجاد کنسرسیوم‌هایی از شرکت‌های ایرانی کمک می‌کند تا بتوانند با برندهای بین‌المللی رقابت کنند.

وضعیت صنعت پوشاک در ایران

در ایران، صنعت پوشاک با گردش مالی حدود ۹ تا ۱۰ میلیارد دلار در سال از توان اشتغال‌زایی بالایی برخوردار است. بیش از یک میلیون نفر در این صنعت از تولید تا توزیع مشغول به کار هستند. با این وجود، ماشین‌آلات این صنعت به نوسازی نیاز دارند تا بتوانند با رقابت جهانی مقابله کنند.

مسئله صادرات خام نهاده‌های تولید و قاچاق پوشاک

یکی از چالش‌های صنعت نساجی ایران صادرات خام نهاده‌های تولید است. به عنوان مثال، از ۵۴ میلیون گوسفند موجود در ایران می‌توان چرم گوسفندی تولید کرد که با تولید ۴ میلیون قطعه لباس، ارزش آن به حدود ۱ میلیارد دلار می‌رسد، در حالی که صادرات خام این چرم تنها ۴۰ میلیون دلار عایدی دارد. همچنین، واردات پوشاک قاچاق و مستعمل (تاناکورا) به صنعت پوشاک داخلی آسیب جدی وارد کرده و ارزش قاچاق پوشاک در ایران به طور متوسط ۵.۲ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

نتیجه‌گیری

برای توسعه صنعت پوشاک و نساجی در ایران، توجه به فناوری‌های جدید، تقویت برندینگ، نوسازی ماشین‌آلات و مقابله با قاچاق پوشاک ضروری است. این صنعت با قابلیت اشتغال‌زایی و سودآوری بالا می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد ایران ایفا کند.