نویسنده: دکترکامران داوری نیکو رایزن بازرگانی ایران در ترکیه
بخش نساجی و پوشاک آماده در جمهوری ترکیه با سیاست توسعه صادرات محور که در سال ۱۹۸۰ اجرا شد به سرعت رشد کرد و از آن زمان سرمایه گذاری در این بخش افزایش یافت در نگاه کلان اقتصادی نساجی و پوشاک آماده یکی از پیشران های مهم ترکیه از نظر تولید ناخالص داخلی میزان، اشتغال سرمایه گذاری سهم در تولید و صادرات و منبع ورود ارز به ترکیه است.
امروزه صنعت نساجی و پوشاک آماده ترکیه عمدتاً صادرات محور است و ظرفیت فعلی بسیار بالاتر از تقاضای داخلی است. ارتباط بین دولت اقتصاد ترکیه و صنعت نساجی پوشاک ترکیه رابطه ای دوسویه است و جمهوری ترکیه به مراتب بیش از آنچه که به این صنایع تزریق کرده از منافع خروجیها و سرریزهای اقتصادی اجتماعی و سیاسی آن بهره مند شده است.
وزن عمده تولید بر دوش شرکتهای کوچک و متوسط است. بیش از ۱۴۰۰۰۰۰ نفر در ۷۲۰۰۰ شرکت نساجی و پوشاک طبق آمار رسمی فعالیت می کنند جمهوری ترکیه بیشترین میزان فروش در محصولات مد اسلامی را در بین خریداران جهانی داراست.
استانبول و ازمیر با مراکز خرید متعدد و حضور برندهای ترک و خارجی در حال تبدیل شدن به پایتخت مد جدید در کنار شهرهای، پاریس، میلان نیویورک و لندن هستند به موازات فعالیتهای بازاریابی بین الملل قرارداد تجارت آزاد میان ترکیه و اتحادیه اروپا از سال ۱۹۹۶ فعالیت شرکتهای ترکیه ای را تسهیل کرده است.
اکثر محصولات پوشاک آماده تولید شده در ترکیه را محصولات پنبه ای تشکیل میدهند اگرچه نیاز این بخش به مواد اولیه و کالاهای واسطه ای مانند پنبه پشم نخ و پارچه تا حد زیادی در داخل تامین میشود اما میزان قابل توجهی از واردات نیز انجام می.شود اگرچه ترکیه هفتمین تولید کننده بزرگ پنبه در جهان در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ بود؛ لکن تولید داخلی پنبه پاسخگوی نیاز داخلی نیست و به همین دلیل رتبه چهارم واردات پنبه جهان را دارد. البته بخشی از این نیاز در سالهای اخیر با کشت فراسرزمینی در کشورهای آفریقایی مرتفع میشود.
صنعت پوشاک آماده ترکیه دارای ساختار تولیدی منعطف است و با تطبیق با روندهای مد روز، قادر به تولید محصولات مد روز با ارزش افزوده بالا شده است توان پاسخ سریع به تقاضا و شرایط تحویل انعطاف پذیر سفارشات مزیت رقابتی نساجی و پوشاک ترکیه است، بعلاوه، زمان تحویل کوتاه این امکان را فراهم میآورد که خرده فروشان با حداقل موجودی بطور موثر فعالیت.کنند.
زمان تحویل سریع بویژه برای مد و پوشاک که دارای عمر محصول کوتاهی است حداکثر یک فصل، بسیار اهمیت دارد زیرا الگوی فعالیت خرده فروشان پوشاک در جهان با اقتباس از فد فشن و مدسریع تنظیم میشود.
در کشورهای پیشرفته مقررات و رویه های مختلفی در خصوص محیط زیست،کیفیت بهداشت استاندارد و…. در حال اجراست امروزه در نتیجه توجه و حساسیت بیشتر به محیط زیست و سلامت در اتحادیه اروپا که مهمترین بازار ترکیه در زمینه پوشاک آماده است برچسب زیست محیطی ایجاد شده و،تولید واردات و استفاده از برخی مواد مضر از اول مارس ۱۹۹۵ ممنوع شده است شرکتهای ترکیه در سالهای اخیر این پیشرفتها را رصد کرده و علاقه فزاینده ای به زیستار گرائی نشان میدهند و تعداد شرکتهایی که مطابق با سیستم مدیریت کیفیت فعالیت میکنند به سرعت در حال افزایش است.
صادرات پوشاک آماده که در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ حدود ۱۱.۵ میلیارد دلار بود در سال ۲۰۱۰ به ۱۲٫۴ میلیارد دلار رسید. در سال ۲۰۱۴ صادرات این بخش ۸,۷ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت و به ۱۶,۳ میلیارد دلار بالاترین سطح قبل از پاندمی رسید روند افزایشی صادرات پوشاک آماده ترکیه در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به دلیل کرونا متوقف شد.
در سال ۲۰۲۱ با ۲۲٫۱ درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۱۸.۳ میلیارد دلار و در سال ۲۰۲۲ با ۶,۴۳ درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۱۹.۵ میلیارد دلار رسید سهم صنعت پوشاک آماده از کل صادرات جمهوری ترکیه ۷,۶۶ درصد در سال ۲۰۲۲ بوده است. از سوی دیگر همه گیری کووید ۱۹ تغییرات اساسی در رویه های تجاری شناخته شده ایجاد نمود.
اگرچه در ابتدای همه گیری مانند همه بخشها در صادرات منسوجات و پوشاک آماده نکات منفی وجود داشت در نتیجه اپیدمی که مستقیماً بر تصمیمات خرید برندهای جهانی تأثیر میگذارد کشورهای خاور دور مانند کشور ترکیه سفارشات فشرده دریافت کردند. تمرکز این شرکت بر روی کشورهایی که تامین کنندگان قابل اعتماد محسوب میشوند به عنوان یک فرصت بسیار مهم برای صادرات پوشاک و پوشاک آماده ترکیه ارزیابی شده است.
در سال ۲۰۲۱، ۱۰٫۸ میلیارد دلار از صادرات پوشاک آماده شامل منسوجات بافته (Code های ۶۱۰۱ الی ۶۱۱۷) و ۷٫۵ میلیارد دلار مربوط به منسوجات نبافته های (HS Code های ۶۲۰۱ الی ۶۲۱۷) بوده است در سال ۲۰۲۲، جمهوری ترکیه ۱۱ میلیارد دلار پوشاک بافته و ۸,۵ میلیارد دلار پوشاک نیافته صادر کرد.
شاخص ترین اقلام صادراتی در بین محصولات بافتی عبارتند از تیشرت با ۲٫۷ میلیارد دلار ژاکت با ۲٫۷ میلیارد دلار کت و شلوار زنانه و دخترانه با ۱٫۴ میلیارد دلار و جوراب با ۱٫۳ میلیارد دلار
در بین محصولات ،نبافته کت و شلوار زنانه و دخترانه با ۳٫۸ میلیارد دلار در سال ،۲۰۲۲ کت و شلوار مردانه و پسرانه با ۲ میلیارد دلار بلوز و پیراهن زنانه و دخترانه با ۶۶۳ میلیون دلار و پیراهن مردانه و پسرانه با ۶۳۴ میلیون دلار اقلام صادراتی را تشکیل میدادند.
در سال ۲۰۲۲ ترکیه ۶۹٫۵ درصد از صادرات پوشاک آماده خود را به ۱۰ کشور هدف به شرح ذیل صادر نمود:
آلمان،(۱۷.۶٪)، اسپانیا، (۱۳٪) انگلیس ،(۱۰٫۱٪) هلند (۸٫۴٪) فرانسه،(۵,۲٪) ایالات متحده آمریکا (۴٫۲٪) ایتالیا (۳٫۶٪) عراق (۲٫۵٪)، دانمارک (۲٫۵٪) و رژیم اشغالگر (۲٫۴٪) در بین این کشورها آلمان سالهاست که مهمترین بازار پوشاک آماده ترکیه بوده است با توسعه صادرات به سایر کشورها در ۱۰ سال گذشته سهم آلمان از ۴۷٫۳ درصد در سال ۱۹۹۶ به ۱۷٫۶۳ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت.
صادرات ترکیه به بریتانیا که سالها پس از آلمان و اسپانیا سومین بازار مهم بوده است در سال ۲۰۲۱ با ۱۲٫۷ درصد افزایش به ۱٫۹۹ میلیارد دلار رسیده بود که در سال ۲۰۲۲ با کاهش ۱,۵۵ درصدی به ۱,۹۶ میلیارد دلار رسید.
صادرات پوشاک آماده ترکیه به آمریکا در سال ۲۰۲۲ با افزایش ۱۹,۱۵ درصدی نسبت به سال قبل به ۸۲۳ میلیارد دلار رسید. شایان ذکر است که رکورد ترکیه در صادرات به ایالات متحده آمریکا متعلق به سال ۲۰۰۳ با ۱۲ میلیارد دلار بوده است. در میان ۲۰ کشور هدف صادرات پوشاک آماده ترکیه در سال ۲۰۲۲ اوکراین بیشترین افزایش را داشته است. صادرات پوشاک آماده به کشور مذکور در سال ۲۰۲۲ با افزایش ۱۱۱,۰۵ درصدی بالغ بر ۴۲۸,۲ میلیون دلار بوده است.
مهمترین رقبای ترکیه در صنعت پوشاک آماده کشورهای خاور دور به ویژه کشورهایی هستند که قیمت صادراتی پایینی دارند. در حالیکه چین پس از حذف سهمیه ها در تجارت نساجی و پوشاک آماده در سال ۲۰۰۵ به بزرگترین تولید کننده و صادر کننده پوشاک آماده جهان تبدیل ،شد همچنان رهبری خود را در بازار جهانی نساجی و پوشاک آماده حفظ کرده است بنگلادش در حال افزایش سهم خود است.
در صادرات جهانی از سوی دیگر بحران مالی که در اواسط سال ۲۰۰۷ در ایالات متحده ظاهر شد، در سال . ۲۰۰۹ در ایالات متحده و اتحادیه اروپا عمیق تر شد این امر کل جهان را تحت تأثیر قرار داده و تأثیرات مخربی بر اقتصادهای در حال توسعه که عمدتاً به این بازارها صادرات دارند، ایجاد کرده است. در سال ۲۰۲۰، کووید – ۱۹ اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار داده و باعث تغییر عادات مصرف کنندگان شد.
واردات پوشاک آماده به ترکیه بویژه از سال ۲۰۰۵ با روند حذف سهمیه ها و سوبسیدها به سرعت افزایش یافت و در سال ۲۰۲۱ به ۱٫۵ میلیارد دلار و در سال ۲۰۲۲ به ۲٫۴ میلیارد دلار رسید کشورهای آسیای شرقی جنوب و جنوب شرق آسیا سهم قابل توجهی در صادرات پوشاک آماده و همچنین جایگاه مهمی در واردات ترکیه دارند در سال ۲۰۲۲، واردات پوشاک آماده ترکیه از جمهوری خلق چین ،بنگلادش ،ویتنام میانمار ،کامبوج ،پاکستان ،هندوستان مالزی سریلانکا و اندونزی افزایش یافت.
از سوی دیگر در سالیان اخیر ،ایتالیا ،گرجستان، مصر و اسپانیا همچنان در واردات به ترکیه سرآمد بوده و بازارهای آسیایی را پشت سر نهاده اند در واردات پوشاک، آماده چین رتبه اول بنگلادش ،دوم ایتالیا ،سوم گرجستان چهارم و مصر در رده پنجم قرار دارند.
در سال ۲۰۲۲ واردات ۴۷۸,۱ میلیون دلاری ترکیه از جمهوری خلق چین با افزایش ۶۵,۰۴٪ واردات ۳۸۱٫۶ میلیون دلاری از بنگلادش با افزایش ۹۹٫۹۳؛ واردات پوشاک آماده از ایتالیا با افزایش ۵۸ درصدی به ۱۷۳٫۶ میلیون دلار رسید. در واردات پوشاک ،آماده میانمار با ۱۶۴٫۷ درصد افزایش کامبوج با ۱۰۷,۰۴ درصد هندوستان با ۹۳,۸ درصد، پاکستان با ۸۲٫۶ درصد و مصر با ۷۷,۹۵ درصد افزایش را شاهد هستیم هنگام بررسی واردات پوشاک آماده بر اساس محصول، این نکته مستفاد میشود که لباس بافتنی (بویژه تیشرت و سویشرت) با یک میلیارد و ۷۹ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ جایگاه مهم تری دارد. واردات محصولات نبافته کت و شلوار مردانه پسرانه و زنانه (دخترانه) در سال ۲۰۲۲ بالغ بر یک میلیارد و ۲۹۶ میلیون دلار بود.
در تمامی فصول سال نمایشگاه های معتبر نساجی، پوشاک، آکساسوار و صنایع جانبی ترکیه در اکثر شهرهای ترکیه برگزار میشوند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
در بازار ترکیه هم شاهد حضور برندهای جهانی پوشاک مانند لوبی ویتون, ورساجی. نایک بنتون, تامی هبلفیگر, لاکوست. باس, جنورجیو آرمنی. کالوین کلین, پیبرکاردین, کنزی پوما آدیداس, اج ند ام زرا و .. در Outletها و نمایندگیها و فروشگاههای Freeshop و بوتیکها هستیم و هم شاهد حضور برندهای داخلی ترکیه.
تولید پوشاک توسط برندهای متداول پوشاک ترکیه عمدتاً بر پایه سریدوزی است. هرچند در بین برندهای شناخته شده پوشاک ترکیه. در کنار سریدوزی؛ سفارشات اختصاصیدوزی, شخصیدوزی و سفارشی دوزی نیز انجام میشود.
جدول ذیل ۳۰ برند معتبر و شناخته شده جمهوری ترکیه را معرفی میکند:
از زمان به اقتدار رسیدن حزب عدالت و توسعه. ak parti (از سال ۲۰۰۳ تاکنون) و در امتداد حرکت نوعثمانی گرایی دولت فعلی ترکیه، برندهای تولیدکننده پوشش شرعی (که در اصطلاح محلی Tesettür Giyim خوانده میشود.) افزایش کمی و توسعه کیفی یافتهاند. در طراحی محصول توسط این برندهاء همچنین لیبل پوشاک حلال. رعایت حدود شرعی و تهیه الیاف و چرم و سایر مواد. مبنای عمل قرار میگیرد.
ردیف ۲۲ تا ۳۰ جدول فوق به این دسته از برندها اشاره دارد.
به سبب ریشهدار بودن صنعت نساجی و پوشاک در جمهوری ترکیه و سهم بالای آن در اقتصاد ملی و محلی و نقش پیشران این بخش در ارزشآفرینی و کارآفراین کشور و وفور متخصصین و نیروی انسانی مسلط به این صنعت و همچنین انباشت سرمایه, ماشینآلات. دانش فنی و تجاری, تشکلها و انجمنهای مختلفی در ترکیه تاسیس یافتهاند که در کنار مسائل تولیدی و تجاری به مدیریت و حلوفصل قضایای صنفی, حرفهای و مهارتی اعضای خود از مقیاس محلی تا بین المللی میپردازند.
علاوه بر این تشکلها و انجمنها, کمیسیونهای تخصصی مرتبط در بطن اکثر اتاقهای بازرگانی و اتأقهای صنایع پراکنده در خاک ترکیه نیز وجود دارند و عضویت همزمان در تشکلهای عمومی و تخصصی و اتاقهای تجارت و صنایع امری متداول در ترکیه است. منتخبی از این انجمنها به شرح ذیل معرقی میگردد:
نکته جالب توجه اینجاست که واردات پوشاک با برندهای شناخته شده جهانی به ترکیه ممنوع نیست و همین امر موجب ارتقای کیفیت محصولات داخلی شده به سبب رقابت با برندهای برتر جهانی شده است این موضوع از لحاظ رفتار مصرف کننده نیز قابل تامل است:
که مشتری یا مصرف کننده هر دو کالای داخلی و خارجی را مشاهده و بررسی میکند و با توجه به فاصله اندک کیفیت دو ،محصول فاصله قیمتی را بصورت نسبی میسنجد و چه بسا کالای داخلی را به سبب قیمت پایین تر و کیفیت نسبتاً نزدیک به کالای وارداتی انتخاب میکند مطالعات میدانی اینجانب حاکی از تصمیم برخی مشتریان به دلیل عرق دیار دوستی و ترجیح برند ملی است یعنی حمایت از تولید داخل به عنوان امری میهنی تلقی شده و به تشخیص مردم عادی واگذاشته میشود هرچند دولت نیز با اعمال ابزارهای تعرفه ای و غیر تعرفه ای واردات کالا را مدیریت میکند.
توجه به نوآوری زیبایی شناسی در طراحی تهیه کالکشن و تنوع محصول با توجه به ،سن ،شغل ،جنسیت فصل، رنگ سال دهک اجتماعی و قدرت ،خرید مواد مصرفی الیاف یا مواد ارگانیک تجدید پذیری و قابلیت بازیافت، لیبل حلال، پوشاک با مواد بدون آسیب به حیوان ،جاندار آکساسوار همراه ،لباس مختصات فنی قماش درصد) ،ویسکوز پشمریال پلی استر و ….. نیاز بی نیازی به اتو استفاده از الیاف ،نانو آب گریزی ،دیر،سوزی آنتی باکتریال بودن ضد تعریق بودن، ضد حشره بودن و …) موقعیت استفاده از لباس مجلسی ،کار ،سیویل ،پیک،نیک ورزشی ،ایمنی ،ساحلی ایام ،بارداری یونیفرم و …) نکاتی است که در طراحی و تولید البسه ترکیه لحاظ میگردد و صد البته در تصمیم خرید مشتریان نیز تاثیرگذار است.
در این بخش به مرور آموزه ها و عوامل افزایش رقابت پذیری صنعت نساجی و پوشاک ترکیه در عرصه جهانی و الگوبرداری از این کشور همسایه برای توسعه و تعالی تولید و تجارت ایران میپردازیم:
۱) مشاهدات حاصل از بازدیدهای میدانی از نمایشگاهها و رویدادهای تجاری:
HOMETEX 2023
DOMOTEX 2023
Helal Expo 2023
CFE 2024
HOMETEX 2024
İTM 2024
۲) بازدید از: ناحیه صنعتی پوشاک Tınaz Tepe ازمیر، ناحیه صنعتی İki Telli استانبول و منطقه آزاد صنایع چرم منهمن
۳) مصاحبه عمیق با ۵ تن از مدیران ارشد شرکتهای نساجی و پوشاک ترکیه
۴) مصاحبه با همبنیانگذار برند جهانی ELLE
۵) مصاحبه با دبیرکل انجمن صنعتگران و بازرگانان منسوجات خانگی ترکیه TETSİAD
۶) مصاحبه با مدیرکل وقت نساجی و پوشاک وزارت صمت
۷) مصاحبه با عضو سابق کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی و صاحبنظر در زمینه صنعت نساجی
۸) جستجو و تحلیل آماری از سامانههای Trade Map و MAC Map برای HS code های۶۱۰۱ الی ۶۱۱۷ و ۶۲۰۱ الی ۶۲۱۷
۹) اصلاح، ساناز؛ نگاهی به آمار صادرات صنایع نساجی و پوشاک کشور ترکیه، شماره ۳، ترجمه شده در واحد مطالعات آماری و راهبردی
دبیرخانه انجمن صنایع نساجی ایران، تابستان ۱۴۰۱
۱۰) کاظمی، سپیده؛ وضعیت صنعت نساجی ترکیه، شماره ۱۰، تهیه شده در واحد مطالعات آماری و راهبردی دبیرخانه انجمن صنایع
نساجی ایران، تابستان ۱۴۰۱
۱۱) وبسایتها و پورتالهای تشکلهای صنفی و صنعتی مربوط به نساجی و پوشاک
HAZIR GİYİM SEKTÖR RAPORU, TİCARET BAKANLIĞI, İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, ۲۰۲۴ ۱۲
شرکت ترکیه ایی Uğurteks Tekstil Makina Parkı با افتخار ارائهدهنده ماشینآلات نساجی دست دوم با…
مهندس قاسم حیدری، کارشناس ارشد تکنولوژی نساجی با توجه به اینکه ماشین آلات خط تولید…
سید شجاعالدین امامی رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران، بیان کرد: برنامه هفتم توسعه در…
ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت، اعلام کرد: در هشتماهه نخست…
دكتر محمد ميرجليلي: مدير نمایشگاه نساجی و پوشاک استان یزد و مدیرعامل شركت مهندسي تحقيقاتي…
سامانه دعوت آنلاین نمایشگاه Garment Tech استانبول که به نمایش جدیدترین فناوریها در صنعت پوشاک…