صنعت پوشاک ایران از سوی ترکیه تهدید می‌شود

تعاملات بین‌المللی میان کشورهای مختلف احتیاج به برخی بسترها از سوی دولت‌ها دارد؛ به همین دلیل بسیاری از دولت‌ها که حتی عضو سازمان تجارت جهانی نیز هستند در چارچوب مشخص و روشنی درباره تسهیل تجارت بین‌المللی گام برمی‌دارند و با توجه به مزیت‌هایی که با برخی همسایگان یا حتی دیگر کشورهای دوردست دارند وارد مذاکرات عقد قراردادهای تجاری با تعرفه‌های ترجیحی می‌شوند که می‌تواند منافع اقتصادی طرفین را تامین و تضمین کند.

این امتیاز و سیاست اقتصادی در کشورمان نتیجه معکوس داشته و در برخی صنایع مثل پوشاک باعث بروز مشکلات و چالش شده است. از این رو جام‌جم گفت‌وگویی با محمد جواد صدق‌آمیز، مدیر مرکز پژوهش‌های اتحادیه پوشاک داشته که در ادامه می‌خوانید.

آیا بحث تعرفه‌های ترجیحی برای صنایع ایران مفید است؟

اصولا تعرفه‌های ترجیحی می‌توانند در صنایع مختلف امتیازاتی به همراه داشته باشند، اما درباره ترکیه باید درنظر داشته باشیم طبیعتا به خاطر همسایگی با این کشور و مزیت‌های موجود اقتصادی دو کشور، به نفع ماست که در فرآیندهای تجاری با این کشور وارد مذاکرات تجارت ترجیحی شویم. به این ترتیب کاملا طبیعی است که در این موقعیت هر دو طرف به دنبال دستیابی به منافع بیشتر باشند.

فعالان صنعت پوشاک ترکیه در بازار ایران به دنبال چه چیزی هستند؟

صنعت پوشاک یکی از اصلی‌ترین صنایع ترکیه است، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در آن انجام شده و قطعا مسئولان دولتی و فعالان صنعتی این کشور سعی در رسیدن به امتیازهای بالاتری در بازارهای هدفشان خواهند داشت. با این که ترکیه در زمینه توسعه صنعت پوشاک تاکنون دستاوردهای بسیار قابل قبولی داشته، ولی در بخش توسعه‌ بازار خطاهای استراتژیک بالایی را تجربه کرده است . از این رو به دنبال جبران آن خطاها بخصوص در خاک ایران هستند.

منظور شما از خطای استراتژیک صنعت پوشاک ترکیه چیست؟

ترکیه در رقابت با کشورهای نوظهور صنعت پوشاک جهان یعنی بنگلادش، تونس، چین، برزیل و ویتنام، برخی بازارهایش در اروپا و روسیه را از دست داده است. به همین دلیل به دنبال دستیابی به بازارهای دیگر و تامین تقاضا برای تولید‌کنندگان ترکیه خواهند بود. اینجاست که بازار ایران به صورت سنتی برای تولیدکنندگان ترکیه جایگاه ویژه‌ای داشته و می‌تواند برایشان کلیدی باشد و شاهد مثال این اهمیت هم سهم بازار بالای ترکیه از بازار پوشاک کشورمان طی یک دهه اخیر است؛ چون پیش از آن بیشترین حجم واردات پوشاک در ایران مربوط به کشورهای جنوب شرق آسیا بخصوص چین بوده است، درحالی که اکنون ترکیه جایگاه بالاتری دارد.

به این ترتیب صنعت پوشاک ایران تهدید می‌شود، نظر شما چیست؟

بله؛ با درنظر گرفتن تمام شرایط مطرح شده قطعا صنعت پوشاک ایران از سوی این کشور تهدید می‌شود. به این دلیل که دسترسی تولیدکنندگان ترکیه به بازار ایران بسیار ساده است و اغلب شرایط به نفع آنهاست و طی یکی دو سال اخیر هم تجارت غیر رسمی میان تولید‌کنندگان و خریداران ایران مزید بر علت شده است.

برای حمایت تولید‌کنندگان ایرانی بهترین تصمیم چیست؟

برای حمایت از تولید‌کنندگان داخلی ایران در شرایط یاد شده نیازی به افزایش تعرفه‌های واردات نداریم؛ چون براساس مزیت‌های موجود تولیدکنندگان ایرانی حتی با تعرفه ۲۰ درصدی و حاشیه امن اقتصادی می‌توانند به فعالیت‌ اقتصادی خود ادامه دهند. درحالی که امروز حاشیه امن فضای کسب و کار برایشان موجود نیست.

منظور شما از حاشیه امن چیست؟

وقتی صحبت از حمایت می‌شود، اغلب افراد به فکر قاچاق یا ارائه تسهیلات ویژه به تولید‌کنندگان خواهند بود؛ درحالی که معضل صنعت پوشاک شرایط ویژه‌ای دارد. اکنون صنعت پوشاک ایران نه تنها به خاطر قاچاق، بلکه به سبب برخی سیاست‌های غیرمنطقی داخلی کشورمان آسیب‌پذیرتر شده است.

در این زمینه توضیح دهید.

درباره قاچاق که نیازی به توضیح نیست، اما همان‌طور که اشاره کردم گسترش تجارت غیرشفاف میان دو کشور نگران‌کننده است‌؛ چون مبادلات اقتصادی غیرشفافی رواج یافته به عنوان مثال لازم است از خودمان بپرسیم چطور درگاه‌های فروش (POS) ایرانی در بازار ترکیه دست به دست می‌شود و خریداران ایرانی از تجار ترکیه با استفاده از کارت‌های بانکی ایرانی خود مبالغ مورد نظرشان را پرداخت می‌کنند؟ اما نکته دیگر مربوط به سیاست‌های غیر منطقی داخلی ایران است. به این ترتیب که تولید‌کنندگان ایرانی برای خرید مواد اولیه خود باید ۳۲ درصد گمرکی بپردازند و پس از آن هم ۹ درصد ارزش افزوده می‌پردازند درحالی که پس از این دو مرحله تازه نوبت به ۴ درصد مالیات عملکرد می‌رسد. به این ترتیب در همان گام اول تولید‌کنندگان ایرانی ۵۰ درصد هزینه‌های بیشتری نسبت به رقبای خود و از همه مهم‌تر ترک‌ها دارند.

به این‌ترتیب تجارت رسمی می‌تواند ناجی وضعیت موجود باشد؟

بله؛ همان‌طور که قبلا هم اشاره کردم نیازی به افزایش دیوار تعرفه‌ای نداریم. بلکه فقط کافی است تجارت رسمی ایجاد شود. به این ترتیب که اگر قرار است برای پوشاک ترکیه ۴۰ درصد تعرفه تنظیم کنیم، برای منسوجات ترکیه هم باید همین تعرفه را رعایت کنیم.

در این میان نقش ترکیه چیست؟

ترکیه قطعا به دنبال منافع خود است. این مهم است که مسئولان و سیاستگذاران دولتی ایران با استفاده از روابط خود مقامات ترکیه را به‌گونه‌ای متقاعد کنند که در ترکیه هم مقابله با تجارت غیر‌رسمی آغاز شود‌. به این صورت که مسئولان ترکیه مانع فعالیت درگاه‌های پرداخت ایرانی در این کشور باشند یا این که مانع افزایش قاچاق به ایران شوند.

به منسوجات ترکیه اشاره کردید. منظور شما از تعرفه برای این کالا چیست؟

سرمایه‌گذاری در صنعت نساجی بسیار هزینه بر و با ارزش افزوده پایین است‌. به همین دلیل ترکیه سعی کرده نساجی را درخدمت پوشاک این کشور مدیریت کند. این نکته باعث شده ترکیه تمایلی به صادرات مواد اولیه و منسوجات به ایران یا دیگر کشورها نداشته باشد و به دنبال راهی برای صادرات محصولات تکمیل شده باشد. از این رو تاکید داریم تعرفه منسوجات هم برای ترکیه متناسب با محصول نهایی تنظیم شود.

به این ترتیب شما مخالف تجارت ترجیحی با ترکیه هستید؟

خیر. تولید‌کنندگان ایران هیچ مخالفتی با تجارت ترجیحی با ترکیه یا دیگر کشورها ندارند، درصورتی که این دو نکته رعایت شود:

۱ـ تعادل در رقابت حفظ شود و هر تصمیمی که برای پوشاک می‌گیریم در نساجی هم رعایت شود.

۲ـ ضمانت‌های اجرایی داشته باشیم برای تصمیم‌هایی که در جلسات و این نشست‌ها ایجاد می‌شود. به عنوان مثال دولت ترکیه برنامه‌ای راهبردی برای جلوگیری از قاچاق پوشاک از داخل خاکش به ایران ارائه کند.

پس از تقریبا دوسال از اجرای تعرفه‌های ترجیحی، به عقیده شما دستاوردی هم داشته است؟

خیر؛ این تصمیم‌گیری هیچ دستاوردی بجز ایجاد نگرانی در میان تولید‌کنندگان نداشته است. قرار بود این قانون باعث کاهش قاچاق شود و افزایش سرمایه‌گذاری را برای ایران به ارمغان آورد، درحالی که هیچ یک از این موارد به دست نیامده است.