ضرورت تصمیمات پخته برای نفت خام

پدرام سلطانی

پیش بینی پیامدهای تصمیم اخیر اتحادیه اروپا برای تحریم نفت ایران به سادگی میسر نیست. اگرچه، این تصمیم برای کشورهای اروپایی نیز کم عارضه نخواهد بود. البته اتحادیه اروپا نیز خود را ملزم به بازبینی درپیامد های این سناریوکرده است؛ بازنگری در فاصله زمانی باقیمانده به اجرائی شدن تحریم و در ماه آوریل تا اگر تحریم، تاثیرات منفی شدیدی روی کشورهای اروپایی داشته باشد، در تصمیم خود تجدید نظر کنند. اما تحریم کامل نفتی ایران عملی نیست؛ چرا که این تحریم، درافزایش قابل ملاحظه قیمت جهانی نفت موثر خواهد بود و این موضوع از جانب صندوق بین المللی پول نیز مورد تأیید قرار گرفته است. برای برخی کشورهای اروپایی خریدار نفت ایران ، مانند ایتالیا، اسپانیا و یونان که بیماری و مشکلات داخلی گریبانگیر اقتصاد آن هاست، پیامد های این تحریم به مراتب سنگین تر خواهد بود. درواقع مشخص نیست که این کشورها چگونه نفت ایران را نادیده خواهند گرفت؛ بدون آنکه متحمل لطمات بیشتری از حوزه اقتصاد شوند. دولت این کشورها از مدت ها پیش، برای جبران کسری بودجه به اجرای سیاست هایی تحت عنوان ریاضت اقتصادی متوسل شده اند که این اقدامات زمینه ساز بروز بحران‌های داخلی اجتماعی در اروپا شده است. حال آنکه به نظر می رسد این مشکلات با خروج ایران از فهرست فروشندگان نفت به این کشور ها به تغییراتی جدی در صحنه سیاسی و اجتماعی منجر شود.

البته اگر از زاویه اصول فنی نیز به این موضوع بنگریم در می یابیم که اعمال تحریم ها برای اروپا ساده نخواهد بود؛ اتحادیه اروپا قدر نیستن به راحتی نفت خام عربستان را جایگزین نفت خام ایران کند. واقعیت این است که پالایشگاه‌ ها برای نوع مشخصی از نفت یا سایر حامل های انرژی طراحی شده اند و کشورهای عضو اتحادیه اروپا در صورت کنار گذاشتن نفت ایران، باید نفتی را وارد پالایشگاه های خود کنند که دارای ویژگی های یکسان با نفت خام ایران باشد.
مساله دیگر این است که ایران، نفت خود را معمولا به صورت اعتباری به این کشور ها می فروشد والبته شاید تنها بخشی از پول حاصل از فروش نفت را دریافت می کند و باقیمانده درآمد حاصل از فروش نفت به دلیل تحریم ها در حساب بستانکاری ایران قرار می گیرد. در حالی که سایر کشور ها،مانند عربستان، حتی اگر نفتی با ویژگی های نفت ایران در بازار ارائه کند، باید از روش فروش خود عدول کند تا با همین شیوه، نفت خود را به اروپایی ها بفروشد. در غیر این صورت، کشورهای اروپایی باید از سوی اتحادیه اروپا مورد حمایت مالی قرار گیرند تا بتوانند نفت مورد نیاز خود را به صورت نقدی از عربستان یا روسیه خریداری کنند.

البته نباید به موضوع تحریم نگاهی یک طرفه داشت. به هر حال در مصالح ملی کشورها همواره دو کفه هزینه و منافع وجود دارد و هرگاه منافع واقعی یا ادراکی تحریم نفت ایران که صرفاٌ اقتصادی نیستند و حاصل جمعی از منافع سیاسی، اقتصادی، و بین المللی کشورهای تحریم کننده است است، بیش از هزینه های مربوطه شود این اقدام بی درنگ اتفاق خواهد افتاد.

اما به عقیده من، مقابله گران اصلی با ایران در جریان این تحریم، دول اروپایی نیستند بلکه رقبای نفتی کشور و در رأس آن ها عربستان ، روسیه ، عراق و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس قرار دارند که از از تحریم ایران، برای خود فرصتی خواهند ساخت تا بازارهای نفتی را که در طی سالیان متمادی به وجود آمده است بدون دردسر از آن خود کنند.

توجه به این نکته لازم است که عموم کشورهای صادرکننده نفت به ویژه عراق، نیجریه، روسیه و عربستان به شدت در حال ظرفیت سازی برای افزایش تولید خود هستند و اگر نفت ایران از بازار خارج شود به تناسب مدت زمانی که این اتفاق به طول می انجامد بازپس گیری سهم از دست رفته بازار که توسط این کشورها به غنیمت گرفته شده است دشوارتر خواهد بود. در این میان مسئولان باید حساب شده به مدیریت شرایط تحریمی بپردازند؛ به گونه ای که فشارتحریم ها در چند ماه آینده موجب اختلال در فعالیت های تجارت بین الملل و فروش نفت ایران نشود. تحریم نفتی ایران با برخوردی اصولی و حساب شده می تواندبازار های جدیدی را پیش روی ایران قرار دهد.

عضو هیات رییسه اتاق ایران

منبع: آسمان