طلسم ۴۸‌ساله بر یک کرسی

 

– وزیر نفت به تازگی در نامه‌ای به دبیرخانه اوپک، غلامحسین نوذری وزیر اسبق نفت در دولت نهم را به عنوان نامزد پیشنهادی ایران برای دبیرکلی سازمان اوپک معرفی کرد.

اعضای اوپک قرار است در نشست آینده خود که ۲۵‌خرداد در وین برگزار می‌شود در مورد انتخاب دبیرکل جدید اوپک بحث کنند.
در همین حال شنیده‌ها حاکی است در آستانه برگزاری یکصد‌و‌شصت‌و‌یکمین اجلاس وزیران نفت عضو اوپک، افزون بر ایران، عربستان‌سعودی، عراق و اکوادور برای تصاحب صندلی دبیرکلی اوپک برنامه‌ریزی کرده‌اند.

شواهد می‌گوید، ایده نخستین تشکیل اوپک از‌آن شخصی به نام آلفونسو اقتصاددان و سیاستمدار ونزوئلایی بود.
هدف این فرد تشکیل سازمانی واحد از صادرکنندگان نفت بود که به نفع دارندگان نفت و به زیان شرکتهای چند ملیتی تمام می‌شد.
اوپک در واپسین روزهای دهه‌۱۹۵۰ در اندیشه‌ها شکل گرفت و سپس در سپتامبر۱۹۶۰ سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) با عضویت پنج کشور ایران، عراق، عربستان‌سعودی، کویت و ونزوئلا در بغداد متولد شد.

اکنون که ۵۲سال از حیات اوپک می‌گذرد و بارها با اختلافات بین اعضا نزدیک بود این سازمان فروپاشد، می‌توان چند دوره مهم را برای آن در نظر گرفت.
مجموع این دوره‌ها نشان می‌دهد اوپک با تمام مشکلات و ناتوانی‌ها سازمانی کاملاً بی‌تأثیر نبوده و هرگاه یک اراده جمعی در سازمان پدید آمده توانسته است از منافع اعضا دفاع کند.

در حقیقت در میان سازمانهای اقتصادی بین‌المللی بویژه سازمانهای تشکیل شده توسط کشورهای جهان سوم سازمان دیگری نمی‌توان یافت که به اندازه اوپک در سرنوشت اقتصاد جهانی تأثیرگذار باشد.
اکنون در آستانه اجلاس اوپک هستیم؛ دغدغه‌های اعضای اوپک افزون بر بحث جنجالی دبیرکلی اوپک، روند قیمتها و سقف تولید است که زمزمه آن در یکی دو روز گذشته به گوش رسیده است.

به باور تحلیلگران و مقامهای رسمی رقابت میان ایران و عربستان برای به دست آوردن سمت دبیرکلی اوپک راه را برای یک کشور سوم با یک نامزد مورد توافق که بتواند این سمت را به دست بیاورد، هموار خواهد کرد و این در حالی است که شواهد نشان می‌دهد کشورهای کوچک همواره از رقابت ایران و عربستان در درون اوپک سود برده‌اند.ایران که دومین تولیدکننده بزرگ اوپک است تنها برای یک دوره سه ساله و آن هم در سه سال نخست تشکیل اوپک دبیرکل این سازمان بوده است.

عربستان نیز که بزرگترین تولیدکننده اوپک است فقط برای ۱۲ماه دبیرکل اوپک بوده است. در عوض اندونزی که دیگر عضو اوپک نیست در این زمینه رکورددار است و کشورهای نیجریه و الجزایر و لیبی نیز بیشترین سهم را در این زمینه داشته‌اند.

کارشناسان بر این باورند در حالی آخرین سمت دبیرکلی ایران در اوپک به ۴۸‌سال پیش برمی‌گردد که مسؤولان باید فرصت انتخاب دبیرکل در نشست آتی اوپک را غنیمت شمرده و با رایزنی با دیگر اعضا شانس نامزد ایران را در رقابت با رقبای دیگر افزایش دهند.