فرسودگی ماشین آلات، معضل صنعت چرم تبریز

 

هرچند قدمت ۸۵ ساله صنعت چرم تبریز مُهر تاییدی است بر غنای آن، اما همین قدمت به عاملی برای فرسودگی ماشین آلات مورد استفاده در این صنعت تبدیل شده است.

به گزارش گسترش صمت با در نظرداشتن این موضوع که صنعتگران در به‌روزرسانی ماشین آلات و تامین سرمایه در گردش با مشکل مواجه‌اند، اگر چاره‌ای برای حل این مشکلات اندیشیده نشود، رقبای خارجی گوی سبقت را در به‌دست گرفتن بازارهای صادراتی از صنعتگران این استان می‌ربایند. این درحالی است که رقبای صادراتی در تهیه محصولات چرمی خود از مواد اولیه استان آذربایجان شرقی بهره می‌برند. گذشته از آن مسئولان استانی قاچاق منسوجات نیم ساخت چرم گاوی به خارج از کشور، به‌روز نکردن تولیدات نسبت به ذائقه مردم، صادرات گسترده مواد اولیه چرم به خارج و تعرفه اندک واردات منسوجات چرمی را از عمده مشکلات این صنعت در استان می‌دانند.

این درحالی است که علی رضازاده کارشناس نساجی و چرم سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی گره‌گشایی از مشکلات صنعت چرم را به نفع اشتغال دانسته و می‌گوید: درصورت رونق دوباره این صنعت، اشتغالزایی آن تا چند برابر در استان افزایش می‌یابد. او در این‌باره به صمت می‌گوید: خوشه صنعتی چرم در استان شکل گرفته است و از این باب گامی برای بهبود وضعیت صنعت چرم برداشته شده است. مطالعات این خوشه صنعتی انجام شده و اکنون نمایشگاهی دائمی از محصولات چرمی در تبریز برپا شده است. همچنین سایتی طراحی شده که محصولات چرمی را معرفی می‌کند. هم‌اکنون صنعتگران در قالب خوشه صنعتی، ماهانه جلسه‌ای برای بررسی راهکارها و ایده‌ها تشکیل داده و مسئولان مرتبط با این مقوله در سازمان صنعت، معدن و تجارت نیز در این جلسات حاضر می‌شوند.

به گفته رضازاده یکی از عمده‌ترین مشکلات این صنعت، بالا بودن قیمت ماشین‌آلات است. او به صمت می‌گوید: درحال‌حاضر سازمان صنعت، معدن و تجارت تنها کاری که می‌تواند انجام دهد را تمام و کمال در دستور کار قرار داده است. این کار صدور مجوز معافیت‌های گمرکی برای تجهیز خط تولید است. او می‌گوید: همچنین دولت می‌تواند با مصوبه‌ای، اعطای وام کم بهره به صنعتگران چرم برای خرید تجهیزات جدید را پیش‌بینی کند. رضازاده همچنین خواستار رفع انحصار در واردات مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت چرم برای کاهش قیمت تمام شده محصولات شد.

کاهش صادرات چرم

استان آذربایجان شرقی به دلیل تمرکز صنایع بزرگ تولیدی در شهر تبریز، از قطب‌های مهم صنعتی در کشور محسوب می‌شود و مهم‌تر آنکه صنعت چرم استان با قدمت دیرینه ۱۰۰ ساله، در دنیا نیز شناخته شده است به طوری که نخستین و بزرگترین مرکز تولید و فرآوری چرم در سطح خاورمیانه در سال ۱۳۰۸ در این استان تاسیس شده است. از دهه ۴۰ نیز صنعت چرم استان، به شکلی کاملا صنعتی شکل گرفته است. همین است که کیفیت بالای چرم تبریز به دلیل نوع دباغی و دانش رایج فرآوری آن که به صورت سنتی انجام و به نسل‌های بعدی منتقل شد، در دنیا بی‌نظیر است.

به گفته غلامعلی راستی، معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی، ارزش صادرات چرم استان در سال ۹۲معادل ۶ میلیون دلار بوده که این میزان در۷ ماه ابتدای ۹۳ به ۲ میلیون دلار رسیده است. او به صمت می‌گوید: تولیدات چرمی استان به‌طور عمده به کشورهای ایتالیا، چین، ترکیه، هنگ‌کنگ، هند، پاکستان، آذربایجان و ارمنستان صادر می‌شود که کمبود نیروی متخصص، نداشتن مدیریت علمی، قیمت بالای ماشین‌آلات و استفاده نکردن از فناوری جدید از عمده مشکلات تولیدکنندگان چرم و در نتیجه کاهش میزان و ارزش صادرات چرم است درحالی که می‌تواند با وجود بازارهای مناسب صادراتی ارزآوری بالایی برای کشور داشته باشد.

تبریز، قطب تولید چرم سنگین در کشور

حسین نجاتی، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه سهم ایران از تولید چرم سبک جهانی ۵/۱ درصد و چرم سنگین ۵/۰ درصد است، به صمت می‌گوید: ۵۰۰ واحد تولید چرم در سطح کشور فعال است و تبریز با ۳۵۰ واحد صنعتی عهده‌دار عمده تولید چرم در کشور و قطب تولید چرم سنگین است به طوری که از ۵ هزار نفری که در این صنعت اشتغال دارند، ۳ هزار و ۵۰۰ نفر در واحدهای تولیدی صنعتی آذربایجان شرقی مشغول هستند.

وی در ادامه می‌گوید: سابقه تاسیس نخستین واحد صنعتی چرم در آذربایجان شرقی به سال ۱۳۰۸ بازمی‌گردد و این صنعت در استان سابقه‌ای حدود ۱۰۰ ساله دارد. همچنین شهرک خصوصی چرم شهر تبریز یکی از بزرگترین مراکز تولید و فرآوری چرم در سطح خاورمیانه محسوب می‌شود که قطب اصلی تولید چرم گاوی در ایران است.

به گفته نجاتی، این شهرک صنعتی به منظور تحکیم جایگاه و تداوم صنعت چرم که یکی از قدیمی‌ترین صنایع فعال در شهر تبریز است، در سال ۸۶ به همت چند تن از فعالان اقتصادی به مساحت ۲ میلیون متر مربع در اراضی دشت تبریز احداث شد که ۳۵۰ واحد تولید چرم در آن فعال بوده و موجب اشتغال ۳ هزار و ۵۰۰ نفر شده است.

نجاتی می‌گوید: قاچاق منسوجات نیم ساخت چرم گاوی به خارج از کشور از یک‌سو و به روز نکردن تولیدات بر اساس سلیقه مردم از سوی دیگر، همچنین صادرات گسترده مواد اولیه چرم به خارج از کشور و تعرفه پایین واردات منسوجات چرمی برای صنعتگران آذربایجان شرقی مشکلاتی را به وجود آورده است.

هرچند خصوصی‌سازی درپی اجرای اصل ۴۴ توسط همه واحدها دنبال می‌شود اما مهدی امینی، رییس انجمن چرم تبریز از غیردولتی بودن شهرک صنعتی چرمشهر که بزرگترین شهرک چرم خاورمیانه است، گلایه دارد. او به صمت می‌گوید: تا سال ۹۱، ۸۵ درصد صادرات چرم آماده از استان آذربایجان شرقی انجام شده است اما متاسفانه به دلیل غیردولتی بودن این شهرک صنعتی و حمایت نکردن دولت از شهرک‌های صنعتی خصوصی، از آن سال مشکلات فراوانی برای چرم‌سازان به وجود آمده است. به گفته او یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه چرم‌سازی، پوست خام گاوی مناسب است که کمبود آن یکی از اصلی‌ترین مشکلات چرم‌سازان است. همچنین سیاست حمایتی از واردات پوست گاوی و فرسوده بودن دستگاه‌های چرم‌سازی نیز از مشکلات دیگر فعالان این حوزه است. گران بودن حق انشعاب آب آشامیدنی موجب محرومیت واحدهای چرم‌سازی شده که از سال ۶۲ در این منطقه فعالیت می‌کنند. درحال‌حاضر با وجود مشکلات ۶۰ درصد از واحدها فعال یا نیمه فعال هستند.

او با تاکید بر مشکلات موجود می‌گوید: اما با تمام این شرایط، برگزاری همایش بین‌المللی صنعت چرم، ایجاد نمایشگاه و کلاس‌های تخصصی چرم در تیرماه امسال نشان داد، فعالان این صنعت هنوز برای رونق دست از تلاش بر نمی‌دارد و به حمایت دولتمردان برای حل مشکلات صنعت چرم امیدوار هستند.