فرش ایران محصول نگاه زیبای ایرانیان به زمین است

گفت وگوی با دومین کارشناس جهانی صنایع دستی

نویسنده: سعیده احسانی راد

گروه جامعه :دومین کارشناس جهانی صنایع دستی معتقد است صنایع دستی هنر مقدسی است ،هنری که رنگ و بوی دینی به همراه دارد اما این هنر چون در باور قلبی ایرانیان راه نیافته، هیچ وقت در زمان مشکلات کسی به این فکر نیفتاده است که این هنر می تواند معجزه گر مشکلات اقتصادی باشد. اینها گفته های حسین یاوری است، کسی که ۳۰ سال از عمر خود را در خدمت صنایع دستی ایران در سازمان میراث فرهنگی صرف و حاصل تلاش هایش را در ۷۲ کتاب عرضه کرده است. وی متولد سال ۱۳۲۵است. در زمینه صنایع دستی، دوره های هنری مختلفی را گذرانده که از نمونه های آن می توان به دوره طراحی و دوخت لباس پاریس، طراحی صنعتی در فلورانس ایتالیا، طراحی سنتی در احمدآباد هند و مهندسی نساجی از دانشگاه امیرکبیر اشاره کرد. این استاد دانشگاه هم اکنون کارشناس جهانی صنایع دستی در ایران است و پرونده جهانی روش های سنتی فرش بافی فارس در سال ۲۰۱۰ را در یونسکو ارائه کرده است. یاوری در یک خانواده معمولی رشد پیدا کرده و چون عاشق معلمی است بیشتر وقت خود را در سازمان صنایع دستی صرف تحقیق و پژوهش کرده است. گفت وگوی ما را با او در زیر می خوانید.

آقای دکتر! کشور ما یک کشور چهار فصل است و در زمینه مواد اولیه مشکلی ندارد، با این وجود چرا تاکنون نتوانسته در زمینه صادرات صنایع دستی موفقیتی در بازار های جهانی کسب کند؟

اگر بخواهم در یک جمله پاسخ شما را بدهم باید بگویم که علت آن این است که ما هنوز در این امر به باور قلبی نرسیده ایم که حوزه صنایع دستی و گردشگری می تواند مانند حوزه نفت برای کشور در آمدزایی کند. ما حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار جاذبه ثبت شده میراثی داریم و یک میلیون و ۳۷۰ هزار اثری که شناسایی شده اما هنوز به ثبت نرسیده است، اگر ما بتوانیم امکانات دیداری از جاذبه های گردشگری را فراهم کنیم با توجه به این که از نظر اکوتوریسم جزو ۴ کشور مطرح جهان بوده و صنایع دستی کشورمان هم جزو ۳ قطب صنایع دستی جهان به شمار می آید، می توانیم با این امکانات با دقت و مدیریت و برنامه ریزی و نه از سر ناچاری از این منابع مانند نفت کسب درآمد کنیم.

فکر می کنید علت موفقیت کشور چین در تسخیر بازارهای صنایع دستی جهان چه بوده است؟

کشور چین در حال حاضر بعد از کشورهای فرانسه و ایالات متحده و اسپانیا در رده چهارم قرار دارد، یکی از علل موفقیت چین، صنایع دستی بسیار مطرح آن کشور است، هر گردشگر که به کشور چین می رود صنایع دستی آن کشور را هم خریداری می کند. آمارها موید این مطلب است که چین سالانه ۴۸ میلیون نفر گردشگر دارد.
نکته دیگر آن که چین در تولیدات صنایع دستی، بازارهایی که بیشتر متقاضی دارد را مدنظر قرار داده و به طور معمول کالاهای با کیفیت را به اروپا و امریکا عرضه می کند و کالاهای بی کیفیت را با قیمت پایین روانه بازارهای بنگلادش، عراق، پاکستان و حتی ایران می کند.
علاوه بر این عوامل عدیده دیگری را هم می توان نام برد؛ اول این که کشور چین، کشوری است که تولیدات زیادی دارد که این تولیدات کیفیت های متفاوتی دارد، به عنوان نمونه در مورد کالاهای صنعتی هم براساس کشور مورد نظرش کالاتولید می کند یا کالاهای بسیار مرغوب را بیشتر به اروپا و امریکا صادر می کند، چون قیمت کمی دارد، می تواند متقاضیان زیادی را جذب کند، از سویی کالاهای با کیفیت پایین را هم به عراق، بنگلادش، پاکستان صادر می کند و بعضی از آن ها هم به ایران صادر می شود.

آقای دکتر! چهار فصل بودن ایران چه تاثیری در تنوع تولیدات صنایع دستی ایران داشته است؟

یکی از نکات ویژه در صنایع دستی این است که مواد اولیه در دسترس باشد، صنایع دستی چهار نقطه کشورمان مانند هم نیست، در شمال به علت وجود ساقه های گندم و برنج، تولیدات صنایع دستی جنس حصیری دارد، در جنوب نخل وحشی و درخت خرما مواد اولیه صنایع دستی را تشکیل می دهد، در استان هرمزگان هم رودوزی روی لباس های سنتی رواج دارد.

به نظر شما صنایع دستی چقدر می تواند به اشتغالزایی و کاهش بیکاری در کشور کمک کند؟

من یک ایرانی هستم، مسلمان و شیعه، قبول کنید مدیریت خوب و منسجمی در این بخش نداشتیم چون در این کار موفق نبودیم نتوانستیم رابطه سه طرفه را بین صنایع دستی ،گردشگری و میراث فرهنگی برقرار کنیم. من خودم یکی از منتقدان این قضیه بودم که بخش صنایع دستی نباید در بخش صنعت باشد و باید حتماً در بخش میراث فرهنگی و گردشگری قرار گیرد.