فرش ایرانی در جستجوی بازار از دست رفته

گر چه هنر اصیل ایرانی در هر رشته و زمینه‌ای که باشد به نوبه خود شاهکاری به‌شمار می‌آید، اما در میان آنچه که با دستان توانگر هنرمندان و صنعتگران این کشور خلق می‌شود، فرش و فرشبافی است که شهره عالم شده؛ مخلوقی زیبا و البته دست‌نیافتنی برای بسیاری.

 این روزها نمایشگاه فرش دستباف ایران در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برپاست و تا هفتم شهریور ماه جاری ادامه دارد تا جلوه‌ای از این هنر ایرانی را برای شهروندان پایتخت و همچنین گردشگران و بازرگانان خارجی به نمایش بگذارد.

اگر چه این نمایشگاه مخاطبان و علاقه‌مندان زیادی دارد، اما به نظر می‌رسد اکثر این علاقه‌مندان برای تماشا پا به سالن‌های نمایشگاه می‌گذارند، انگار که به موزه‌ای رفته باشند. بیشتر آنها توان خرید فرش دستباف و صنایع دستی را ندارند و با کوله‌باری از حسرت و اندوه محل دائمی نمایشگاه‌های تهران را ترک می‌کنند.

فرش دستباف و صنایع دستی ایرانی، نه‌تنها در این ایام مشتری ندارد، بلکه در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها بازارهای سنتی خود را از دست داده است. اما برای رونق بازار داخلی و پس گرفتن بازارهای خارجی چه باید کرد؟

افزایش نمایشگاه‌ها در کشورهای خارجی

ولی‌الله افخمی‌راد، رئیس سابق سازمان توسعه تجارت (که البته دیروز استعفا داد) در بازدید از بیست و پنجمین نمایشگاه فرش دستباف، با اعلام حمایت از برنامه جامع صادراتی مرکز ملی فرش ایران، به عنوان متولی اصلی برنامه‌ریزی و سیاستگذاری فرش دستباف، عنوان می‌کند: امیدوارم این مرکز در آینده نمایشگاه‌های فرش دستباف را در کشور‌های مقصد صادرات این کالا ازجمله آمریکا و آلمان برگزار کند.

قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در بازدید از نمایشگاه فرش با بیان این‌که تولید فرش دستباف مصداق بارز اقتصاد مقاومتی است، گفت: کارگاه‌های فرش دستباف را می‌توان با سرمایه‌گذاری اندک در خانه‌های شهری و روستایی و محله‌ها ایجاد کرد تا مردم بدون نیاز به رفت و آمد صاحب حرفه و درآمد شوند.

به گفته رضا رحمانی که در دوره پیشین مجلس نماینده مردم تبریز و رئیس کمیسیون صنایع و معادن بود، براساس برنامه دولت، امسال باید ده میلیارد دلار بر ارزش صادرات غیرنفتی کشور افزوده شود که بخشی از این ده میلیارد دلار باید از صادرات فرش دستباف تامین شود و در این راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت با تمام توان از تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف حمایت می‌کند.

وام کم بهره بدهید

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف استان فارس که در این نمایشگاه حضور دارد با تقسیم بازار فرش ایران به داخلی و خارجی به جام‌جم می‌گوید: با توجه به رکود بازارهای خارجی هدف ما از جمله اروپا باید توجه داشت که قیمت تمام‌شده برای مشتریان خارجی اهمیت دارد و بر این اساس تولیدکنندگان ما باید به این موضوع توجه کنند.

حمید ذوالانواری پیشنهاد می‌دهد دولت به تولیدکنندگان فرش دستباف تسهیلات کم‌بهره ارائه دهد و تولیدکنندگان نیز با استفاده از مواد و رنگرزی درجه یک کیفیت محصولات خود را حفظ کنند. او با اشاره به این‌که مردم ما با فرش بزرگ شده‌اند و همین موضوع ظرفیت مناسبی را در داخل کشور ایجاد کرده است، می‌افزاید: تبلیغات گسترده، برای جذب مشتریان داخلی اهمیت فراوانی دارد. متأسفانه بسیاری از مردم ما نمی‌دانند که در کشور فرش‌های دستبافی تولید می‌شود که از فرش ماشینی ارزان‌تر است. به گفته او، فرش دستباف ماندگاری بیشتری نسبت به فرش ماشینی دارد و پس از ۳۰ سال نیز ارزش تجاری پیدا می‌کند و ارزش افزوده دارد. به باور او خود فرشبافان و تولیدکنندگان باید به تبلیغات توجه داشته باشند و با هماهنگی و همفکری از طریق اتحادیه‌ها، تبلیغات گسترده را در دستور کار خود قرار دهند.

تسهیلات کم‌بهره به صادرکنندگان

رئیس موزه فرش ایران نیز با بیان این‌که تحریم‌ها از یک سو و تصمیمات اشتباه دولت‌های گذشته در زمینه فرش از سوی دیگر، سبب شد ما بازارهای سنتی خود در آمریکا و اروپا را از دست دهیم، به جام‌جم می‌گوید: « دولت باید تبلیغات را در دستور کار خود قرار دهد چرا که تبلیغات در کشورهای خارجی از دست تولیدکنندگان و صادرکنندگان بر نمی‌آید و دولت با سرمایه‌گذاری در این زمینه و برپایی نمایشگاه‌ در کشورهای خارجی و تبلیغات در شبکه‌های معروف می‌تواند به آنها کمک کند تا بازارهای خود را پس گیرند.

عبدالمجید شریف‌زاده با اشاره به این‌که دولت با بخشیدن عوارض گمرکی و ارائه تسهیلات کم‌بهره به صادرکنندگان فرش می‌تواند سبب رونق بازارهای خارجی شود، می‌افزاید: طبق بخشنامه‌ها صادرکننده باید بخش عمده‌ای از ارز را به کشور بازگرداند. اما به نظر من اگر صادرکننده ارز را به کشور برنگرداند باید امکان صادرات را برای او فراهم کرد، چرا که صادرات به هر‌حال سبب افزایش تولید و بهبود شرایط بافندگان می‌شود.

حضور هنرمندان و صنعتگران مناطق محروم

اگرچه به گفته حسین ایزانلو، رئیس اتحادیه فرش وصنایع دستی خراسان شمالی، هیچ تسهیلاتی به تولیدکنندگان برای حضور در بیست‌وپنجمین نمایشگاه فرش دستباف ارائه نشده و حتی شرکت‌کنندگان از استان‌های محروم نیز مانند سایرین باید هزینه را پرداخت می‌کردند؛ اما معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی در توافق با مرکز فرش ایران شرایطی را بوجود آورد تا هنرمندان و صنعتگران استان‌های محروم نیز بتوانند محصولات خود را در سالن ۱۲ محل دائمی نمایشگاه‌های تهران عرضه کنند.

این سالن در فضایی بالغ بر ۳۵۰ متر مربع با حضور ۲۱نفر هنرمند در رشتــه‌هایی چون سرامیک، پته‌دوزی، سازهای سنتی، گلیم‌بافی، نقاشی روی چوب، چاقو و مس برای نمایش و فروش صنایع دستی ایرانی درنظر گرفته شده است.