فرش ایران از نمایشگاه ملی تا نمایشگاه بین المللی

نگارش : سمیه صالحی

چرا بزرگترین نمایشگاه فرش در آلمان برگزار می شود نه ایران؟ مگر ایران ما، مهد هنر قالی جهان نیست پس چرا خط فکری و جریان هنری فرش در نمایشگاه آلمان تعیین می شود نه ایران؟ مگر نمایشگاه های فرش ایران بین المللی نیست پس چرا هیچ شرکت خارجی معتبری در آن حضور ندارد و فقط یک نمایشگاه ملی است نه بین المللی؟
ترم دوم هم پشت سر گذاشتیم و من در تب و تاب واگذاری خوابگاه تابستانی به دانشجویان دانشگاه هنر تهران به دنبال امضای مدیر گروهمان سرگردان بودم. اولویت با سال بالایی ها بود و من دست از تلاش بر نمیداشتم تا بالاخره اسم من هم در لیست غرفه دانشجویی دانشگاه هنر تهران قرار گرفت. هر شب تا صبح با خودم با یک بازدیدکننده فرضی خارجی مکالمه انگلیسی تمرین می کردم.
نمایشگاه آغاز شد و من در جستجوی غرفه های خارجی! مانند کودکی بهانه جو، به دنبال اساتید و غرفه داران با اندوه و سرخوردگی فراوان جویای جواب سوالم بودم : مگر این نمایشگاه بین المللی نیست؟!!! پس چرا خارجی ها نیستند؟ همه از سوال من می خندیدند و انگار برای آن ها کاملاً عادی و پذیرفته شده بود و این من بودم که سوالم بی جا به نظر می رسید!!! ( بعدها که توفیق بازدید از دیگر نمایشگاه هایی چون مبلمان و دکوراسیون داخلی و … با همین عنوان بین المللی نصیبم شد متوجه شدم این عنوان بین المللی، فقط بخشی از اسم محل برگزاری نمایشگاه هاست و بر حضور شرکت های خارجی دلالت نمی کند. )

اما در جواب سوال هایم یکی از اساتیدم گفت خارجی ها بخاطر محدودیت ها و ممنوعیت های ناشی از قوانین جمهوری اسلامی ایران در این نمایشگاه حضور نمی یابند ولی من اصلاً قانع نشدم و بلافاصله پرسیدم مگر همین خارجی ها با وجود این محدودیت ها برای دیدن تخت جمشید و آثار باستانی ایران رنج سفر را تحمل نمی کنند، فرش ایران که از این میراث چیزی کم ندارد… یکی دیگر از اساتیدم گفت شما باید نمایشگاه دموتکس آلمان را ببینی تا خودت به جواب سوال هایت برسی…
از آن روزها بیشتر از ده سال می گذرد و من با وجود تلاش هایم هنوز موفق به حضور در نمایشگاه دموتکس آلمان نشده ام اگرچه برخی از طرح هایم بی هیچ  نشانی از اسم من به این نمایشگاه راه پیدا کرده اند. اما خدا حفظ کند اینترنت و سایت نمایشگاه را و دقیقاً این اولین تفاوت نمایشگاه ما با نمایشگاه آلمانی هاست. سایتی اختصاصی و بسیار حرفه ای برای نمایشگاه دموتکس آلمان. درست همان جایی که می شود بخشی از تبلیغاتی که دوستان مرکز ملی فرش به دنبال آن هستند به خوبی در آن ارائه داد.
تفاوت دوم که برایم بسیار جالب بود اینکه گویا نمایشگاه دموتکس آلمان بسیار گسترده تر است و فقط یک بخش نمایشگاه به فرش دستباف اختصاص می یابد و بخش دیگر به منسوجات و بخش دیگری زبانم لال به آن دشمن خونی که اسمش را نیار ( فرش ماشینی) و پارکت و … اختصاص می یابد. چه جسارت ها! چطور جرات می کنند نمایشگاه فرش ماشینی را همزمان و درکنار فرش دستباف برگزار کنند؟ فکر نکردند ممکن است این دو قطب مخالف باهم درگیر شوند و اولین جنگ جهانی فرش رخ دهد؟ اصلاً ازین حرف ها که بگذریم با خودشان کمی فکر نکردند که نکند بازدیدکننده ها گول بخورند و با خود بگویند فرش اسمشو نیار (فرش ماشینی) بهتر از فرش دستباف است و پا به غرفه های فرش دستباف نگذارند و مستقیم بروند مجذوب فرش های اسمشو نیار شوند؟!
ای بابا! شاید آن ها با خود فکر دیگری می کنند، شاید فرش ماشینی با فرش دستباف را آشتی داده اند و قبلاً طبق تکنیک های موفقیت آمیز دیپلماسی که در مرکز ملی فرش بسیار از آن خوش می گویند دیپلمات هایی به نمایندگی از این دو دشمن خونی بین فرش دستباف و فرش ماشینی صلحی برقرار کرده اند و هر یک حضور دیگری را پذیرفته و به رسمیت شناخته و رقابتی اگر هست تعریف شده است و عدم موفقیت در فرش دستباف را از سر خود باز نکرده و به گردن فرش ماشینی نمی اندازند و هر بخشی کار خودش را می کند.

بگذریم! تفاوت دیگر این نمایشگاه با نمایشگاه ما، بین المللی بودن نمایشگاه آلمان است. حضور برنامه ریزی شده و پر رنگ کشورهای مختلف در این نمایشگاه با به نمایش گذاشتن دستاورد های جدید در طرح و رنگ و تکنیک بافت است. از تصاویری که در سایت نمایشگاه گذاشته شده می توان فهمید در هر غرفه ای فقط تعداد اندکی فرش، مانند آثار هنری ارائه شده در یک گالری با رعایت فضای مکث و فاصله تماشا و تابش نور حرفه ای و … ارائه می شوند. چنان نیست که در یک غرفه از سر تا پا در تمامی سطوح، تابلو فرش روی هم چسبانده یا آویزان شده باشد و در کنار این تابلوفرش ها گلیم و نمد و گبه و فرش تمام ابریشم و … هم گرد هم چیدمان که چه عرض کنم پاشیده شده باشد.
شنیده ام که اگر کسی تقاضای خرید داشته باشد نمی تواند همان جا فرش را درجا از دیوار پایین کشیده و بر دوش بیاندازد و با خود ببرد بلکه با ارائه یک کارت ویزیت که اطلاعات دقیق تماس و آدرس سایت و … در آن هست به داخل غرفه هدایت می شود تا با احترام و پذیرایی مودبانه از آلبوم و نمونه بافت کارهای آن ها بازدید نموده و اگر سفارشی داشت به نمایندگی فروش آن ها در خارج از نمایشگاه تشریف ببرد و غرفه نمایشگاه فقط برای ارائه و معرفی آثار ایشان است. به همین دلیل در روزهای پایانی نمایشگاه پس از اینکه هرچه در غرفه بود فروختیم غرفه عریان با داربست های فلزی در حالی که غرفه دار دسته دسته پول ها را از جیب خود بیرون آورده و هر از گاهی انگشت خود را به دهان میبرد تا با رطوبت آن اسکناس ها و تراول ها را بشمرد دیده نمی شود.
تفاوت های دیگری نیز وجود دارد که پیشنهاد می شود پس از پایان نمایشگاه تهران به سایت نمایشگاه دموتکس آلمان مراجعه کنیم و اندیشمندانه این تفاوت ها را به قضاوت بنشینیم و سهم خود در این عقب ماندگی را بپذیریم و در اصلاح آن بکوشیم. به امید روزی که نه تنها نمایشگاه فرش دستباف و نمایشگاه فرش ماشینی ایران بین المللی شود بلکه بزرگترین و بهترین نمایشگاه بین المللی فرش دنیا باشد تا شایسته نام این هنر ایرانی گردد.

تحریریه مجله کهن