فرصت‌های بازاریابی جهانی در صنعت فرش ایران (ویدیو)

آقای کامبیز مقراضی: همکاری و تبادل نظر در این فضا همیشه مفید و مثبت بوده و همچنان معتقدم که این تعاملات می‌تواند به پیشرفت همه کمک کند. البته برای همه روشن است که ترکیه طی سال‌ها توانسته جایگاه خود را در بازار فرش جهانی مستحکم کند و به سمت تبدیل شدن به یک مرکز اصلی در این صنعت حرکت کرده است.

این روند تقریباً از ۱۰ تا ۱۵ سال پیش آغاز شد. پیش از آن، بازیگران اصلی این صنعت در اروپا بیشتر کشورهای بلژیک و بعد از آن آمریکا و مصر بودند. در آن زمان، نمایشگاه دموتکس یک مرجع بزرگ برای صنعت فرش بود و حضور در آن همیشه دارای اهمیت زیادی بود. من شخصاً ۲۶ سال است که در این نمایشگاه‌ها حضور داشتم و همیشه شاهد تغییرات و تحولات بزرگی بوده‌ام. گاهی سال‌ها شرایط خوب بوده، گاهی هم ضعیف، اما این روند همیشه در حال تغییر است.

نمایشگاه دموتکس همیشه یکی از مراجع اصلی در صنعت فرش بوده است؛ هم از نظر تعداد شرکت‌کنندگان و هم از نظر زمان برگزاری. بسیاری از افراد از برگزاری نمایشگاه در اوایل ژانویه و در هوای سرد انتقاد می‌کردند، اما کسانی که در گذشته مدیریت این رویداد را بر عهده داشتند، نگاه عمیقی به این مسئله داشتند. آنها می‌خواستند شروع سال کاری با یک نگاه جامع به وضعیت بازار آغاز شود، تا بتوانند پیش‌بینی کنند که کدام مسیر باید انتخاب شود، چه محصولات و چه طراحی‌هایی باید مورد توجه قرار گیرند.

با گذشت زمان، این رویدادها دچار تغییراتی شدند، اما اکنون احساس می‌کنم که نمایشگاه‌های ترکیه، با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی آسان به بازارهای منطقه‌ای، پتانسیل بالایی دارند. استانبول، که به عنوان مرکز دنیا شناخته می‌شود، برای برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی ظرفیت زیادی دارد. به گفته ناپلئون، اگر دنیا قرار بود پایتختی داشته باشد، استانبول شایسته این عنوان بود. از این رو، با توجه به زیرساخت‌های موجود و دسترسی راحت به بازارهای منطقه‌ای، این نمایشگاه‌ها می‌توانند جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند.

در چند سال اخیر، نمایشگاه‌ها در اروپا بیشتر به صورت خصوصی برگزار می‌شوند و برخی کشورها مانند بلژیک تصمیم گرفته‌اند که رویدادهای خود را به‌طور جداگانه و بدون مشارکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی برگزار کنند. همچنین، تحریم‌های مختلفی باعث شده که کشورهای روسیه و ایران نتوانند به راحتی در این نمایشگاه‌ها حضور پیدا کنند. به نظر من، دموتکس دیگر نمی‌تواند به همان قدرت گذشته بازگردد و پتانسیل نمایشگاه‌های ترکیه به مراتب بیشتر از آن است.

بازاریابی بین‌المللی؛ چالش اصلی تولیدکنندگان ایرانی در نمایشگاه‌ها

یکی از موضوعات مهمی که در گفتگو با فعالان صنعت فرش مطرح شد، نگرانی درباره آینده نمایشگاه‌ها و وضعیت رقابتی بازارهای جهانی است. به گفته یکی از کارشناسان، با توجه به روند فعلی، احتمال این که نمایشگاه‌ها به ضعف بروند وجود دارد. دلیل این نگرانی این است که وقتی ترکیه با یک بازار مواجه می‌شود که به طور مستقیم به آن نیاز دارد، خود اقدام به تقویت زیرساخت‌ها و بازارهای داخلی‌اش می‌کند. از این رو، شاهد پیشرفت قابل توجهی در نمایشگاه‌های ترکیه بوده‌ایم که نسبت به سال گذشته بهتر برگزار می‌شوند.

در این بین، بازار ترکیه طی ۳۵ سال اخیر به وضوح توانسته خود را به بازار جهانی نزدیک‌تر کند. ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، دسترسی بسیار آسانی به بازارهای جهانی دارد. افراد از کشورهای مختلف، چه از کشورهای با درآمد پایین و چه از کشورهای با درآمد بالا، می‌توانند به راحتی وارد این بازار شوند و تجارت کنند. این ویژگی‌ها باعث شده که نمایشگاه‌های ترکیه همیشه برای فعالان صنعتی به ویژه ایرانی‌ها، که به راحتی می‌توانند در آن شرکت کنند، مفید واقع شود.

اما مشکل اصلی که تولیدکنندگان ایرانی با آن مواجه هستند، ضعف در بازاریابی بین‌المللی است. باوجود تولیدات با کیفیت بسیار بالا و حتی بالاتر از تولیدات ترکیه، شرکت‌های ایرانی نتوانسته‌اند جایگاه مناسبی در بازار جهانی پیدا کنند. دلیل اصلی این موضوع هم عدم استراتژی مناسب در بازاریابی جهانی است. بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی فقط به فروش داخلی و محدود به بازارهای داخل کشور فکر می‌کنند و به کشورهای دیگر نگاه نکرده‌اند. در حالی که بسیاری از شرکت‌های ترک با کیفیت‌های پایین‌تر از محصولات ایرانی، توانسته‌اند به راحتی در بازارهای جهانی حضور پیدا کنند و صادرات داشته باشند.

ترکیه با سرمایه‌گذاری‌های گسترده و گسترش بازارهای خود در مناطق مختلف جهان، به ویژه در آفریقا، توانسته خود را به یک بازیگر مهم در این بازار تبدیل کند. در مقابل، ایران هنوز نتوانسته است به چنین جایگاهی برسد، حتی در زمینه‌هایی مانند زعفران که محصولات ایرانی به نام کشورهای دیگر در بازار جهانی عرضه می‌شوند.

برای بهبود این وضعیت، به گفته کارشناسان، باید روی بازاریابی بین‌المللی تمرکز بیشتری صورت گیرد. به خصوص اینکه ایران باید از تجربیات شرکت‌های موفق مانند ترکیه استفاده کرده و متخصصین و کارشناس‌های مجربی را برای تقویت موقعیت خود در بازارهای جهانی به کار گیرد. شرکت‌های ایرانی باید یاد بگیرند که علاوه بر تولید با کیفیت، بازاریابی حرفه‌ای نیز برای موفقیت در بازارهای جهانی ضروری است.

یکی از فعالان این حوزه با اشاره به ضعف‌های موجود در بازاریابی بین‌المللی، گفت: «اگر شرکت‌های ایرانی بتوانند با افراد متخصص همکاری کنند و در بازاریابی جهانی سرمایه‌گذاری کنند، موفقیت‌های بیشتری در انتظارشان خواهد بود.»

چالش‌ها و راهکارهای تولیدکنندگان ایرانی در شرایط دشوار

ممکن است گفته شود که فاصله ما با دنیا هر روز بیشتر می‌شود. در بخش‌هایی مانند استفاده از نخ، تکنولوژی و به‌طور کلی در فرآیند تولید، به‌نظر نمی‌رسد که شرکت‌های ایرانی توانایی رقابت در چنین فضایی را داشته باشند. بسیاری از تولیدکنندگان در صحبت‌های خود اشاره می‌کنند که با مشکلاتی مانند کمبود برق، محدودیت‌ها و تحریم‌ها روبه‌رو هستند که باعث می‌شود تحقیق و توسعه به اولویت‌هایشان تبدیل نشود.

این مشکلات شاید تا حدی قابل درک باشند و تولیدکنندگان تحت فشارهای زیادی قرار دارند. اما باید گفت که این مشکلات نباید بهانه‌ای برای عدم پیشرفت و بهبود عملکرد باشد. وقتی مشکلاتی وجود دارد، نباید به جای حل مسئله، مشکلات را بیشتر کنیم و به مشکلات دیگر اضافه کنیم. بلکه باید سعی کنیم در کنار این چالش‌ها، مسیر پیشرفت را ادامه دهیم و مشکلات را کوچک‌تر از آنچه که هستند نکنیم.

یکی از نکات مهم این است که نباید اجازه دهیم مشکلات روزمره یا شرایط خاص، نحوه رفتار و تصمیم‌گیری‌های ما را تحت تأثیر قرار دهد. در گذشته نیز مشکلات مختلفی داشتیم، از کمبود برق گرفته تا نوسانات ارزی و تورم، اما نباید تمام این مسائل را بهانه‌ای برای عدم پیشرفت قرار دهیم. اگر همواره بخواهیم که رفتار و استراتژی‌هایمان را بر اساس مشکلات روزمره تعریف کنیم، به جایی نمی‌رسیم. در حقیقت، این مسیر به بن‌بست می‌انجامد.

محصولاتی که تولید می‌کنیم، ممکن است خودمان را به مشکلاتی دچار کند. به‌طور مثال، کیفیت محصولات در بلندمدت می‌تواند آسیب‌زننده باشد، چرا که هر چیزی که زیاد تولید شود، ممکن است با مشکلاتی همراه شود. در ابتدا، ممکن است به‌خاطر افزایش تقاضا تولید را بیشتر کنیم، اما با گذشت زمان و ایجاد تورم، ممکن است این انتخاب‌ها نتیجه معکوس بدهند. این‌طور شد که به‌نظر رسید بسیاری از ما در خواب خرگوشی فرو رفته‌ایم و به‌جای پیشرفت، تنها در تلاش برای حفظ وضعیت موجود بودیم.

حالا که با شرایط سخت روبه‌رو هستیم، بهانه‌گیری و پیدا کردن علت‌هایی برای عدم پیشرفت دیگر جواب نمی‌دهد. حتی در همین شرایط بحرانی، برخی از واحدها توانسته‌اند با موفقیت کار کنند و به نتایج خوبی برسند. این واحدها نه از امکانات خاصی بهره‌مند هستند، نه از شرایط بهتری برخوردارند. بلکه آن‌ها با همین مشکلات در حال تلاش و موفقیت هستند.

اگر همیشه بخواهیم مشکلات و تصمیم‌گیری‌های غلط خود را با شرایط موجود توجیه کنیم، هیچ‌وقت به جایی نمی‌رسیم. اگر طرز فکر خود را تغییر دهیم و به دنبال راه‌حل‌های مؤثر باشیم، می‌توانیم در این مسیر پیشرفت کنیم. در نهایت، هنر این است که در همین شرایط سخت، بتوانیم به نتیجه برسیم و نه به بهانه مشکلات، از مسیر درست خارج شویم.