مدیریت مصرف انرژی در صنعت نساجی

 

این پروژه برای حدود ۴۰ کارخانه صنعت نساجی با دیماند برق بیش از ۳ مگاوات، در چهار شاخه تولید پارچه و نخ از پنبه و الیاف مصنوعی، تولید پارچه فاستونی، تولید فرش و تولید الیاف مصنوعی اجراء شده است.

این پروژه برای حدود ۴۰ کارخانه صنعت نساجی با دیماند برق بیش از ۳ مگاوات، در چهار شاخه تولید پارچه و نخ از پنبه و الیاف مصنوعی، تولید پارچه فاستونی، تولید فرش و تولید الیاف مصنوعی اجراء شده است. اهداف این طرح عبارتند از:

ـ تعیین شاخصهای انرژی بخشهای مختلف تولید (ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، چاپ، تکمیل)
ـ تعیین درصد مصرف انرژی فرآیند نسبت به انرژی کل در هر کارخانه
ـ ارائه راهکارهای بهینه‎سازی مصرف انرژی خاص این صنعت
ـ تشکیل نرم‎افزار بانکهای اطلاعات مصرف انرژی و تکنولوژی و تهیه بروشور

براساس تجزیه و تحلیل نتایج پرسشنامه‎های انرژی در کارخانجات تولید پارچه و نخ از پنبه و الیاف مصنوعی به طور متوسط در بخش ریسندگی برای تهیه یک کیلوگرم نخ ۸/۵۲ مگاژول، در بخش بافندگی برای یک متر مربع پارچه بافته شده، ۹۴/۴ مگاژول و در بخش تکمیل ۱۶ مگاژول به ازا یک متر مربع پارچه، انرژی مصرف می‎شود.

این مقادیر برای کارخانجات تولید پارچه فاستونی به ترتیب ۲۸/۷ کیلووات ساعت بر کیلوگرم نخ، ۴۹/۷ مگاژول بر مترمربع و ۹/۶۳ مگاژول بر مترمربع و در صنایع فرش ماشینی به ترتیب ۷/۱ کیلووات ساعت بر کیلوگرم نخ، ۷۷/۱۴ مگاژول بر مترمربع و ۵۳/۲۶ مگاژول بر مترمربع می‎باشد. شاخصهای مصرف انرژی در ۳۸ کارخانه برای بخشهای ریسندگی، بافندگی و تکمیل تعیین و با یکدیگر مقایسه گردیده‎اند. شاخصهای انرژی و خط متوسط مصرف در قالب نمودارهای مختلف معین شده است.

با انجام ممیزی انرژی در ۴ کارخانه، پتانسیل صرفه‎جوئی انرژی الکتریکی ۲۳۴ مگاوات ساعت و سوختهای فسیلی ۵۶۵ میلیون مگاژول در سال برآورده گردیده که با اعمال راهکارهای ارائه شده برای هر بخش ضمن کاهش تلفات انرژی موجب کاهش هزینه انرژی این چهارکارخانه، سالیانه به مبلغ ۴ میلیارد ریال طبق قیمتهای انرژی سال ۷۸ خواهد شد.

شاخصهای مصرف انرژی
نمودارهای مصرف ویژه انرژی (SEC: Specific Energy Consumption)، یعنی مقدار انرژی مصرفی به ازای واحد تولید را در سه شاخه صنعت نساجی، شامل: تولید پارچه از پنبه و الیاف مصنوعی، پارچه فاستونی و فرش بافی نشان می‎دهد که براساس اطلاعات ارائه شده از سوی مدیران انرژی کارخانجات مختلف نساجی کشور ترسیم شده‎اند.

در هر شاخه برای بخشهای ریسندگی، بافندگی و رنگرزی ـ چاپ ـ تکمیل نمودارهای مربوطه به طور جداگانه ارائه شده‎اند. به علاوه برای همه نمودارها، میانگین مصرف ویژه انرژی (SECav) محاسبه و خط متوسط رسم گردیده است.

پائین بودن مصرف ویژه انرژی (SEC) در تعدادی از کارخانجات نسبت به خط متوسط (داخلی) لزوماً به این مفهوم نیست که مصرف انرژی در آنها بهینه بوده، بلکه تنها می‎توان گفت که نسبت به سایر کارخانه‎ها وضعیت بهتری دارند و ممکن است در مقایسه با استانداردهای بهینه مصرف جهانی، مصرف انرژی بیشتری نیز داشته باشند.

همانطور که مشاهده می‎شود، مصرف ویژه تعدادی از کارخانه‎ها، فاصله نسبتاً زیادی تا میانگین مصرف ویژه انرژی (SECav) دارد که دلیل آن عمدتاً فرسودگی دستگاهها و همچنین تولید با ظرفیت بسیار پائین در این کارخانجات می‎باشد.

به طور کلی مواردی که موجب تلفات انرژی و افزایش SEC در بخشهای مختلف فرآیندهای نساجی می‎شوند، عبارتند از:

۱-در بخش ریسندگی: پر نبودن همه چشمه‎های دستگاه‎های فلایر، رینگ و اپن‎اند، وجود دستگاههای فلایر و رینگ به جای اپن‎اند و استفاده از نشانه برای تولید نخ ظریف.

۲-در بخش بافندگی: خلاص کار کردن ماشینهای بافندگی هنگام پارگی نخ، بالا بودن توان الکتروموتورهای ماشینهای بافندگی نسبت به بار واقعی آنها و عدم کنترل بهینه رطوبت و دمای سالنها.

۳-در بخش رنگرزی ـ چاپ و تکمیل: عدم تنظیم دما و حجم مناسب شوینده‎ها، نبود تجهیزات اندازه‎گیری دما و رطوبت در دستگاهها، اتلاف حرارت از طریق گازهای خروجی از دستگاه تثبیت کننده رنگ و مناسب نبودن حرارت دستگاه ترموزول.

البته با توجه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشور، سیستم گرمایش و سرمایش و روشنایی فضای محوطه‎ها و سایر مصارف جانبی دیگر نیز در افزایش SEC سهم قابل توجهی دارند.
همچنین قابل ذکر است که تعدادی از کارخانه‎ها، بخشی از مواد اولیه مورد نیاز بخشهای بافندگی و تکمیل خود را از کارخانجات دیگر تهیه می‎کرده‎اند و تعداد دیگری نیز محصولات نخ و پارچه خود را به عنوان محصول میانی می‎فروخته‎اند.

این موارد، امکان مقایسه دقیق و کامل کارخانجات را از لحاظ مصرف انرژی کاهش می‎دهد. با این وجود، هدف از ارائه این نمودارها در مرحله اول، رسیدن کارخانجات با مصرف بیشتر انرژی به مقدار متوسط داخلی مصرف بوده است. بدیهی است هدف نهایی، دست‎یابی کارخانجات به وضعیت مصرف بهینه و استانداردهای جهانی مصرف در این شاخه صنعتی خواهد بود.