مشکلات صنعت نساجی اصفهان

سال ۸۹ هم آغاز شد و فعالان این صنعت همچنان نگران افزایش ورشکستگی در بین واحدهای تولیدی صنعت نساجی این استان هستند. امری که طی سال‌های اخیر پی‌درپی مشاهده شده و واحدهای تولیدی صنایع نساجی یکی پس از دیگری تعطیل شده‌اند.
با وجود مزیت‌های نسبی فراوان در صنعت نساجی که می‌تواند به عنوان نقطه مثبتی در تامین نیاز داخلی به منسوجات و پوشاک و دستیابی به بازارهای صادراتی و ارز‌آوری مناسب تلقی شود، اما متاسفانه تقریبا ?? درصد نیاز ما به محصولات نساجی از طریق قاچاق و واردات تأمین می‌شود که این موضوع هر سال میلیاردها دلار به اقتصاد ملی ضرر می‌زند.‏

ورود بی‌رویه منسوجات خارجی به داخل به ویژه از کشورهای چین، استرالیا، امارات و ترکیه از چند سال گذشته تاکنون به نوعی زمینه‌ساز زمین خوردن صنایع نساجی داخلی شده است و این در حالی است که همواره گلایه دست‌اندرکاران صنعت نساجی از این روند مطرح بوده است، اما راهکار اساسی برای جلوگیری از این همه واردات تاکنون عملیاتی نشده است. ‏

مظفر چلمغانی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان می‌گوید: در حالی که امروزه عرضه کالاهای وارداتی و ساخته شده بیگانه در اقصی نقاط ایران بیداد می‌کند، این اتفاق ناگوار همچون هیولای لجام گسیخته حیات صنعت نساجی را با خطر نابودی روبه‌رو کرده است.‏

وی با اشاره به این‌که بحران‌های جهانی و مسائل داخلی صنایع نساجی تاثیر فراوانی بر کارخانه‌های کوچک و بزرگ نساجی کشور گذاشته است، می‌افزاید: این تاثیرات موجب تعطیلی بیش از ۲۰ کارخانه نساجی در کاشان و بیش از ۱۲ کارخانه در شهرضا و بیکار شدن بیش از ۱۵ هزار نفر شده است.چلمغانی با بیان این‌که بیش از ۲ هزار واحد نساجی در اصفهان فعال است، تصریح می‌کند: این واحد‌ها با اشتغالزایی ۵۰ هزار نفر، ممر ارتزاق بیش از نیم میلیون نفر در اصفهان هستند. چلمغانی با تاکید بر این‌که بحران‌های اقتصادی اخیر صنایع قدرتمند کشور را نیز از پا در آورده است، اضافه می‌کند: صنعت نساجی اصفهان با وجود دست و پنجه نرم کردن بیش از ۱۰ سال با بحران‌های مختلف سعی کرده است به حیات خود ادامه می‌دهد.‏

چلمغانی با بیان این‌که نقش قیمت انرژی بر قیمت تمام شده کالاهای ساخته صنایع نساجی تاثیر فراوانی دارد، اظهار می‌کند: هدفمند کردن یارانه‌ها، انرژی و افزایش نرخ آن به هیچ وجه برای صنایع نساجی قابل تحمل نخواهد بود و در صورت افزایش نرخ انرژی بیش از ۳۷ درصد افزایش قیمت‌ها، به کالاهای ساخته شده تحمیل می‌شود که با ادامه این وضع هیچ کارخانه‌ای قادر به ادامه حیات خود نخواهد بود.‏

دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان با بیان این‌که شرایط صنایع نساجی استان اصفهان روز به روز رو به وخامت پیش می‌رود ،می افزاید: چنانچه فکری برای این صنعت نشود نجات آن در آینده قابل تصور نخواهد بود.‏

وی ادامه می‌دهد: در این شرایط واحدهایی که به عنوان کارخانه‌های موفق تلقی می‌شوند در شرایط بحران امروز با تولید کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت شان فعال هستند.‏
چلمغانی با تاکید براین‌که کارخانه‌های نساجی استان برای مسائل روزمره و حفظ اشتغال خود با مشکلات فراوان مواجه هستند، می‌گوید: متاسفانه اداره دارایی خواستار ۳ درصد مالیات بر ارزش افزوده است و به نظر می‌رسد این سازمان‌ها کمر بر نابودی کارخانه‌های نساجی اصفهان بسته‌اند. ‏

دستگاه‌های فرسوده و بازاریابی ضعیف
اظهارات این فعال بخش صنعت نساجی، در حالی است که برخی صاحب‌نظران و کارشناسان نیز اساسی‌‌ترین مشکل صنعت نساجی را عدم سرمایه‌گذاری در بخش‌های مهم این صنعت اعلام می‌کنند و تاکید دارند: سرمایه‌گذاری در بخش محصول نهایی، تولید، بسته‌بندی و بازاریابی از جمله بخش‌های مهم است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.علاوه بر این بازاریابی محصولات، مهم‌ترین مشکل صنعت نساجی در جهان و در ایران است که متاسفانه در این زمینه نیز سرمایه‌گذاری کمتری انجام شده است.‏
صنعت نساجی یکی از مهم‌ترین صنایع کشور بعد از صنعت پتروشیمی، نفت و مواد غذایی است اما اگر نتواند همگام با سایر کشورها صادرات داشته باشد صنعت مفیدی نخواهد بود.از طرفی اغلب دستگاه‌های نساجی در کشور فرسوده است و باید کل تجهیزات صنایع نساجی در ایران نوسازی شود از این‌رو باید با یک جهش ملی سرمایه ملی را به سمت ماشین‌آلات نو در نساجی سوق داد.‏

آلودگی‌های زیست محیطی
علاوه بر موارد مطرح شده،صنعت نساجی استان اصفهان به عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع نساجی کشور که حدود۵/ ۱۸ درصد صنایع استان را در بر می‌گیرد و بعد از صنایع کانی و غیر فلزی از نظر تعداد در مقام دوم قرار دارد از نظر زیست محیطی نیز با مشکلات زیادی مواجه است و این مساله به نحوی دیگر بر وخامت شرایط این صنعت می‌افزاید.‏
هدی ریاحی، کارشناس محیط زیست انسانی اداره محیط زیست استان اصفهان با اشاره به این‌که مشکل زیست محیطی کارخانه‌های نساجی در زمینه رنگرزی نخ، الیاف، پارچه، چاپ پارچه، سفیدگری یا تکمیل پارچه است، می‌گوید: با توجه به این‌که واحدهای یاد شده برای رنگ کردن پارچه و نخ از مواد شیمیایی نظیر انواع جوهرها، پیگمنت‌ها، حلال‌ها و مواد شیمیایی که موجب تثبیت رنگ بر روی نخ و پارچه است، استفاده می‌کنند بخشی از این مواد جذب پارچه نشده و با وارد شدن به فاضلاب واحد صنعتی و با انتقال به بیرون کارخانه مشکل‌ساز می‌شود.‏

وی با اشاره به آمار واحد‌های رنگرزی فعال در استان اصفهان که فاضلاب صنعتی آنها دارای مشکل زیست محیطی است، می‌گوید: از مجموع ۱۸۷۶ واحد نساجی موجود در استان اصفهان، حدود ۱۰ درصد آنها دارای مشکلات زیست محیطی‌اند که از این تعداد ۱۰۰ واحد صنعتی رنگرزی نخ و پارچه و ۱۵ واحد فعال در امر چاپ پارچه دارای مشکل فاضلاب صنعتی هستند.‏

وی با تاکید بر این‌که ۵۵ درصد واحدهای نساجی دارای مشکلات زیست محیطی در سطح شهرستان اصفهان واقع شده‌اند، بیان می‌کند: این واحدها در حومه شهر اصفهان و شهرک‌های صنعتی جی، سه‌راهی مبارکه، دولت‌آباد، مورچه خورت و حسین‌آباد (گاریچه) واقع شده‌اند؛ همچنین ۴۵درصد دیگر این واحد‌های نساجی دارای مشکلات زیست محیطی، در شهرک‌های صنعتی دهق، علویجه، امیرکبیر کاشان، راوند کاشان، جاده نوش‌آباد کاشان، منطقه گلدشت نجف‌آباد و حومه خمینی شهر قرار دارند.‏

کارشناس محیط زیست انسانی اداره محیط زیست استان اصفهان با بیان این‌که ۹۰ درصد صنایع نساجی استان اصفهان در گروه اول و دارای تهدیدات بهداشت محیط کار هستند، می‌افزاید: متاسفانه ۱۰ درصد دیگر واحد‌های نساجی استان که در گروه دوم قرار دارند دارای آلودگی بالا و فاضلاب صنعتی حاد هستند.وی با بیان این‌که البته بحث آلودگی هوا در این واحدها حاد نیست، می‌گوید: فقط واحدهای چاپ پارچه دارای مشکلات آلودگی هوا هستند و حلال‌های مصرفی در این واحدها به هنگام تکمیل شدن رنگ روی پارچه در اثر حرارت تبخیر و با وارد شدن به محیط برای ساکنان همجوار مشکل‌ساز می‌شود.‏

تکنولوژی‌های نوین، راهکار رفع مشکلات
ریاحی با اشاره به قدمت بالای صنعت نساجی در استان اصفهان می‌گوید: با توجه به ضرورت نوسازی این صنعت در اصفهان استفاده از تکنولوژی‌های نو در زمینه رنگرزی و چاپ پارچه و نخ مشکلات زیست محیطی آنها را قابل حل می‌کند و با کاهش میزان پرت مواد شیمیایی از ورود آنها به محیط زیست جلوگیری می‌کند.‏
ریاحی با تاکید بر حذف عناصر آلاینده از فاضلاب از طریق احداث تصفیه‌خانه مناسب واحدهای صنایع نساجی بیان می‌کند: حدود ۲۰ درصد کارخانه‌های نساجی دارای مشکلات زیست محیطی در استان همچون واحدهای بزرگ نساجی، رنگرزی و چاپ پارچه به تصفیه‌خانه مجهز شده‌اند و ۸۰ درصد دیگر که حجم کمی فاضلاب دارند همچنان فاقد سیستم تصفیه خانه مجهزند.‏

وی با تاکید بر این‌که این واحدهای کوچک به دلیل هزینه بر بودن احداث تصفیه خانه نمی‌توانند اقدام به رفع مشکلات زیست محیطی خود کنند، می‌گوید: البته وجود تصفیه‌خانه در یک واحد صنعتی به معنای نبود مشکل در آن واحد نیست و اگر این تصفیه‌خانه‌ها به خوبی مدیریت نشوند فاضلاب تصفیه نشده آن به چرخه محیط زیست وارد می‌شود که در این راستا می‌طلبد که فاضلاب تصفیه‌خانه‌های کارخانه‌های نساجی استان از یک مدیریت اصولی تبعیت کند تا بار تصفیه به حداکثر برسد. ‏

آسیه اسدپور / جام جم اصفهان