مصاحبه با آقای جعفر بختیاری – مدیر عامل محترم فرش توس مشهد

 

 

در صنعت فرش ماشینی یک نفر فکر می کند ؛

صدها نفر کورکورانه تقلید می کنند …

 

افزایش جمعیت کشور،  نیاز پاسخگویی به قدرت خرید اقشار مختلف جامعه و البته سوار شدن بر موج تکنولوژی و صنعتی شدن جوامع از عواملی هستند که باعث شده است در طی ۱۰ سال اخیر بسیاری از تجار و فعالان بخش فرش دستباف گریزی هم به فرش ماشینی بزنند و در این رشته به تولید مشغول شوند. قطعاً این افراد با توجه به سابقه و تخصص خود در فرش دستباف علاوه بر حفظ اصالت هنر- صنعت فرش دستباف می توانند در صنعت فرش ماشینی نیز نقش مهمی را بازی کنند. امروزه فرش ماشینی ایران می تواند در کنار هنر- صنعت فرش دستباف، کشور را از واردات انواع فرش های خارجی بی نیاز کند. امید است هر دو این بخش ها با تفکر و دانش روز توسط بخش خصوصی و سیاست گذاران دولتی مورد حمایت و توجه بیشتر قرار گیرد.

 

آقای جعفر بختیاری از تولیدکنندگان فرش دستباف هستند که در صنعت فرش ماشینی هم به موفقیت هایی دست یافته اند. از ایشان خواستیم تا بیشتر در مورد شرکت تابعه خود یعنی فرش توس مشهد توضیح دهند.

حرفه فرش از سال ۱۳۲۹ حرفه پدری و خانوادگی ماست. ما در سال های دورتر در استان خراسان به تولید فرش دستباف مشغول بودیم و فرش های تولیدی را در بازار تهران که در آن زمان ها رونق بسیار زیادی داشت به فروش می رساندیم. به مرور زمان با ورود تکنولوژی و افزایش جمعیت و نیز کاهش قدرت خرید مردم، نیاز به فرش ماشینی که قیمت مناسب تری داشت و می توانست سلایق بازار را هم برآورده کند بیشتر احساس شد. به همین دلیل ما هم با توجه به اوضاع بازار به سمت تولید فرش ماشینی سوق پیدا کردیم. در ابتدا با ماشین آلات ماکویی به بافت مشغول شدیم و با ورود ماشین آلات جدیدتر بر اساس خط مشی شرکت، ماشین آلات جدید و با تکنولوژی روز را جایگزین کردیم. در حال حاضر محصولات ما شامل فرش های ۷۰۰ شانه دستباف گونه با ماشین آلات ۷۰۰ شانه CRX، فرش های دستباف نما با ماشین آلات HCP و فرش های ۵۰۰ شانه با تراکم، رنگ ها و قیمت های مختلف است. در واقع ما برای تمام اقشار جامعه با هر توان مالی فرش تولید می کنیم چون اعتقاد داریم همه قدرت خرید یکسانی ندارند.

 

با توجه به اینکه توجه خاصی به بازارهای صادراتی دارید به نظر شما چه راههایی برای افزایش صادرات وجود دارد؟

صادرات به فاکتورهای مختلفی نیاز دارد. اگر امروز بلژیک یا ترکیه در صادرات فرش ماشینی موفق هستند علت آن فقط تولید خوب نیست و حمایت های دولت هم نقش اساسی دارد. جوایز صادراتی در ترکیه ۸ درصد است و به محض اینکه مهر خروج کالا در فاکتورها و اسناد زده می شود این میزان مبلغ قابل دریافت است و یا از مالیات شرکت کم می شود. در ایران متاسفانه ابتدا این جوایز ۵ درصد بود اما به ۳ درصد و حالا هم به حدود صفر درصد کاهش یافته است!! حتی اگر شرکت ترک همان ۸ درصد را هم به عنوان سود خود محسوب کند می تواند جنس خود را با قیمت تمام شده صادر کند و به همین راحتی ما را از بازار حذف می کند. بازار و تجارت بی رحم است و رقابت در شرایط نابرابر دشوار.

در بعد نمایشگاهی دولت ترکیه حمایت های بسیار خوبی را برای حضور تولیدکنندگان خود در نمایشگاههای بین المللی انجام می دهد و تا ۵۰ درصد هزینه ها را تقبل می کند. فاصله زیاد ما با ترکها در نمایشگاهی که در کابل افغانستان برگزار شد کاملا مشهود بود. در این نمایشگاه حدود ۳۰ شرکت ایرانی از تمامی حوزه های صنعت غرفه گذار بودند که به زحمت یک سالن را هم پر می کردند. اما وقتی همان نمایشگاه برای شرکت های ترک برگزار شد تعداد سالن ها به ۵ رسید! شما فرض کنید یک تاجر افغانی از هر دو این نمایشگاهها بازدید کند. اگر شما جای او باشید چه فکری می کنید؟!

متاسفانه مشکلات ما عمیق و جدی است. البته نباید فراموش کرد که متاسفانه ما در شرایط تحریم هستیم و در بعضی از موارد مسئولین دولتی هم در انجام امور و حمایت از تولید به دلیل تحریم های ناعادلانه غربی ها و آمریکا محدود هستند. به نظر من می توان با تعاملات و مذاکرات بیشتر راه حل های خوب و منطقی را پیدا کرد. ما نمی توانیم با همه دنیا مقابله کنیم، اما می توانیم با یک دیپلماسی خوب با حفظ همه ارزش های نظام و باورهای اعتقادی و فرهنگی مان با دنیا تعامل کنیم. هر چند مکر غربی ها و آمریکا به لطف خدا باز هم شکست خواهد خورد اما شرایط کنونی هم شایسته تولیدکنندگان و به طور کلی ملت شریف ایران نیست.

در رابطه با ورود ماشین آلات بافندگی ۱۰۰۰ شانه چه نظری دارید؟

متاسفانه برخی از شرکت ها از روی علم و آگاهی به دنبال وارد کردن تکنولوژی های جدید نمی روند و چشم بسته این کار را انجام می دهند. حتی برخی نمی دانند ماشینی را که خریداری کرده اند چه قابلیت ها و توانایی هایی دارد. به نظر من ماشین ۱۰۰۰ شانه سهم بازار بسیار کمی را در داخل خواهد داشت و اگر شرکتی این ماشین را فقط برای بازار ایران وارد کند کاملاً در اشتباه است. این ماشین باید با مقاصد صادراتی خریداری شود.

قطعاً قیمت این فرش قیمت بالایی خواهد بود. ضمن اینکه هنوز معلوم نیست آیا نخ هایی که ما در ایران داریم جوابگوی این ماشین خواهند بود یا خیر؟

ما نباید به دنبال تولید برای بخش خاصی از بازار باشیم. شاید در بازار کنونی ایران کمتر از ۱۰ درصد مشتریان فرش ۱۰۰۰ شانه را بخرند. یک تولیدکننده باید ببیند عموم مردم چه نیازی دارند. در حال حاضر با ارز آزاد در شهریور ۹۱ قیمت ماشین ۱۰۰۰ شانه بالغ بر ۴۵ میلیارد ریال است.

از طرفی با شرایط حاضر دیگر انگیزه ای برای تولید و سرمایه گذاری وجود ندارد و با برنامه ریزی غلطی که انجام شده واحدهای صنعتی در همه بخش های صنعت رو به تعطیلی هستند.

 

هدف شما از خرید ماشین ۱۰۰۰ شانه چه خواهد بود؟

هدف ما از خرید ماشین ۱۰۰۰ شانه قطعاً بازارهای صادراتی خواهد بود. البته این نکته را باید ذکر کنم که واردات ماشین ۱۰۰۰ شانه دردسرهای خاص خود را خواهد داشت. وقتی ما برای ورود این ماشین اقدام کردیم ، ۶ ماه پس از ارائه مدارک به بانک پرونده ما برگشت خورد و وام پرداخت نشد. در حال حاضر هم اگر با ارز آزاد ماشین را وارد کنیم ما به تفاوت آن با ارز مرجع حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان خواهد بود که یک ریسک بسیار بزرگ است. اگر ما از سیاست های دولت و تصمیمات آن مطمئن بودیم حاضر بودیم این هزینه اضافی را هم بپردازیم و سرمایه گذاری کنیم اما هیچ چیز معلوم نیست و ممکن است به زودی مجددا تسهیلات ارزی مناسب به صنعت داده شود.

 

شرکت توس مشهد از سال ۸۷ صادرات فرش ماشینی را آغاز کرده است و خوشبختانه تا به حال توانسته ایم صادرات خوبی به بازارهای سطح بالا و ثروتمند داشته باشیم. ما فرش های گران قیمتی را صادر می کنیم و برای صادرات فرش های ارزان قیمت به عراق و افغانستان فعلاً برنامه ای نداریم.

یکی از مشکلاتی که ما در صنعت فرش ماشینی داریم این است که یک نفر فکر می کند، فکر و ایده خود را با صرف هزینه، پر و بال میدهد و در نهایت اجرایی می کند و بعد دهها نفر آنرا کپی می کنند و به دنبال آن می روند و بعد از مدتی حتی ایده خوب نفر اول را هم با بد کار کردن نابود می کنند. به همین دلیل موجب می شود وقتی شرکتی با صرف هزینه و کار کارشناسی بازار جدیدی را پیدا می کند، چراغ خاموش حرکت کند و حتی الامکان حداقل تا مدتی از کپی شدن آن ایده یا خراب شدن بازار خود جلوگیری کند. متاسفانه یکی از ضعف های ما در مقابل سایر کشورهای رقیب این است که آنها به دنبال ایده و نوآوری و خلاقیت هستند و ما فقط کورکورانه تقلید می کنیم.

من به شخصه شرکتی را می شناسم که در فرش های ارسالی خود به کشور عراق و افغانستان، فرش های پاره را بسته بندی می کند. متاسفانه این افراد فقط به فکر سودهای آنی خود هستند و به قدری بی خرد هستند که بازار بسیار بزرگ صادراتی و هویت کشور خودشان را نابود می کنند و به هیچ می فروشند.

اگر ما بخواهیم به جهان ثابت کنیم که چنین و چنان هستیم باید با کار و تلاش و درستکاری این کار را انجام بدهیم. کار خوب، درستکاری و صداقت به ویژه وقتی مسئله تجارت با سایر کشورها پیش بیاید بهترین تبلیغ برای کشور ماست. کدام کشور است که از مراودات اقتصادی با کشوری که تجار و تولیدکنندگان آن درستکار هستند فرار کند؟ این یک مشکل عمیق فرهنگی است.

 

به امید روزی که علاوه بر کار و تولید فرهنگ کار نیز در بین تمام فعالان این صنعت رشد کند.

 

مجله نساجی کهن – شماره ۱۴ (مهر ۱۳۹۱)

 

فرم اشتراک

بازار آنلاین نساجی