جسارت شرط خلق یک طرح فرش ماشینی مدرن

بیوگرافی کوتاه از خود و تجربیات در صنعت فرش و طراحی فرش
نام و نام خانوادگی: سپیده کاظمی
متولد: بیست ویک فروردین هزار وسیصد شصت و پنج ، شهر مشهد، خراسان.
تحصیلات: لیسانس گرافیک از دانشگاه علم و فرهنگ / MBA دانشگاه شهید بهشتی

سپیده کاظمی، تقریبا ازسال ۸۶ همزمان با دوران دانشگاه مشغول به کار و فعالیت در زمینه های مختلف طراحی و گرافیک شده است و نهایتا در سال ۹۲، بعد از اینکه تصمیم قطعی به ماندن در ایران گرفت، به فعالیت حرفه ای در پیشه خانوادگی در حوزه صنعت نفت و گاز فعالیت مستمر خود را شروع کرد. در کنار حرفه کاملا صنعتی، به طراحی و نقاشی علاقه مند گردید.

حدودا سال ۹۶ خورشیدی با گروهی هنری آشنا شد و به عنوان عضو کوچکی از این مجموعه هنری به بازآفرینی فرهنگ غنی از دوران با شکوه ایران باستان پرداخت، در این راستا آثار هنری متنوعی با موضوعیت مبتنی بر آیین رمز آلود مهر-پرستی، برای آشنایی با تمدن ایران باستان توسط این گروه تولید و خلق گردید.

شروع فعالیت هنری و نقطه عطف فعالیت حرفه ای ایشان در خلق آثار مجموعه کنونی سپید-آرت از آنجا بود. نکته حائز اهمیت در باب فعالیت های سپیده کاظمی، نبود هیچ تجربه ای در طراحی فرش و حتی صنعت فرش تا زمان تاسیس سپید-آرت می باشد.

۱- چگونه یک طرح فرش جدید و خلاقانه مناسب بازار طراحی می کنید؟

در مرحله اول، باید از این مطلب اطلاع داشته باشیم که داشتن یک بیزنس موفق که هم راستا با اهداف خرد و کلان باشد مستلزم شناخت کامل و جامع از بازار مورد نظر است و زمانیکه شناخت کامل حاصل گردید خیلی راحت تر می توان مخاطب هدف را به سمت کسب و کارمان سوق داد. ولی تنها این مورد کافی نیست و بایستی نیازها و سلیقه های مختلف را شناسایی کرد و بر اساس آنها و هماهنگی و یکپارچه سازیشان با ایده و خلاقیت طراح، طرحی مناسب و خلاقانه خلق کرد.

باید به این نکته اشاره کرد که مجموعه سپید-آرت با فراخوان از بهترین متخصصان پژوهش هنر و همچنین در برخی از موارد از سلیقه و ایده های مخاطبان خود نیز ایده گرفته و در طراحی هایش استفاده می کند و آثار جدیدی با دیدگاههای متفاوتی را خلق می کند.

لازم به ذکر است که مخاطب هدف این مجموعه متشکل از افراد خاص هستند که در مواقعی یا به ایران باستان و تاریخ آن اهمیت می دهند و یا اینکه بدلیل خاص بودن طرح فرش ها، در ابتدا جذب و سپس علاقه مند به شناخت تاریخ کهن ایران زمین می گردند.

۲- چرا طراحان ایرانی فرش ماشینی به شدت در طراحی فرش های مدرن ضعف دارند؟

برای پاسخ به این سوال در مرحله اول، می بایست به تفاوت فرش های کلاسیک و مدرن و شناخت آنها پرداخت.فرش کلاسیک، به فرشی گفته می شود که مطابق با اصول و قواعد قدیم بافته می شود و از طرح ها و نگاره های سنتی و قدیمی استفاده شده است و منظور اصلا قدیمی بودن و قدمت فرش نیست.همچنین از نظر رنگ بندی و حاشیه های فرش قاعده مند هستند و از یک الگوی خاص که مختص به یک اقلیم خاص هست پیروی می کند. ریزه کاری های زیادی دارد که سرتاسر فرش پخش شده است.

و اما فرش مدرن، که اولین مشخصه آن رنگ بندی ملایم و آرام و استفاده از طرح های ساده با اشکال هندسی و انتزاعی است، در این طرح فرش ها مرزبندی کمتر دیده می شود و از قانون خاصی پیروی نمی کند.

طراحان برای خلق یک اثر مدرن و شاید خارج از عرف می بایست جسور و پرجرات باشند و از قواعد و اصول گذشته در عین حال که ایده می گیرند ولی فضا و کانسپ (محتوا) خود را با توجه به زندگی امروز خلق کنند و برای خلق آن جسارت داشته باشند، جسارت همان مفهمومی است که باعث می شود دست به خلق آثاری بزنیم که شاید در دید عموم مردم ریسک بزرگیست اما این کار نهایتا قابل اجرا و باعث بوجود آمدن طرحی کاملا متفاوت و انحصاری می گردد.

۳- بسیاری از افراد و دانشجویان علاقه مند به طراحی فرش هستند، چگونه می توانیم یک طراح فرش خلاق باشیم؟

در واقع طراحی، هنری خلاقانه است چه طراحی گرافیک باشد وچه طراحی فرش! و بدانیم اگر طراح هستیم روحی خلاقانه داریم. ایده های خلاقانه و معنا های عمیق وقتی بوجود می آیند که بدانیم چرا از یک ایده مشخص در طراحی مان استفاده کرده ایم و به پشتوانه یک کانسپت (محتوا)، اثری را خلق کرده ایم.

می بایست با کسب دانش و آموزش های درست این خلاقیت و ایده پردازی را افزایش دهیم و مدام به پرورش آن بپردازیم. از این رو ارتباط با طراحان خلاق بسیار مهم می باشد زیرا در کناراین هنرمندان بودن کمک بسیاری به ایده پردازیمان می شود وبروی افق دید مان تاثیر می گذارد.

کارها و طرح های مختلف فرش را ببینیم، تحلیل کنیم و سعی در اجرا آنها داشته باشیم، مطالعه کردن بسیار مهم می باشد و باعث تحریک مغز می گردد و ذهن را برای خلاقیت بیشتر آماده می کند و همچنین طوفان فکری بسیار مهم و تاثیر گذار هست و هر روز می بایست خود را با چالشی جدید روبرو کنیم.و در نهایت تمایز در ایده، جسارت، رنگ، طرح و تصویر و .. که در طراحی فرش هست ایجاد ارزش می کند و باعث بوجود آمدن یک اثر کاملا متفاوت و خلاق می گردد.

۴- تفاوت طراحی برای فرش های تافتینگ،فرش چاپ دیجیتال و فرش ماشینی چیست؟

فرش تافتینگ، تکنیک جدیدی است که از ترکیب هنر قدیمی بافندگی با تکنولوژی مدرن امروزی است. بافت فرش های تافتینگ توسط دستگاه رباتیک و مراحل پرداخت فرش، دارکشی و شیرازه آن توسط متخصصین با دست اجرا می شود طرح ها و رنگ بندی ساده می باشد و از جزئیات کمتری برخوردار است.

در حالی که فرش دیجیتال، همانند چاپ روی کاغد، با این تفاوت که در اینجا به جای کاغذ، فرش خام قرار دارد و رنگ بیشتر و مرغوب تری استفاده می شود و اما نخ بکاررفته در آن سفید می باشد وفقط سطح آن رنگ می شود. در طراحی با توجه به اینکه چاپ می باشد محدودیتی از نظر طرح و رنگ نمی باشد و در جزئیات آن نیز هیچگونه محدودیتی نیست.

و اما فرش ماشینی توسط ماشین آلات صنعتی بافته می شود و نسبت به فرش های دستبافت مناسب تر می باشد. طراحی و رنگ بندی نسبت به فرش دیجیتال محدودیت بیشتری دارد.در تولید و طراحی فرش ماشینی میباست به تعداد رنگ ها بدلیل محدودیت دستگاه فرش ماشینی دقت شود.

۵- به عنوان یک طراحی شرایط صنعت فرش ماشینی در ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا با کشورهای مانند ترکیه توان رقابت را دارند؟

سابقه ۵۰ ساله صنعت فرش ماشینی ایران در مقایسه با پیشینه صنعت نساجی کشور، نشان می‌دهد که این صنعت جوان بوده و عمر طولانی در ایران ندارد ولی در حال حاضر فرش ماشینی یکی ازمهم ترین و قدرتمندترین بخش های این صنعت است که در چند سال اخیر توانسته است فاصله خود را با دیگر بخش های صنعت نساجی زیاد کند. در شرایط کنونی جامعه ایران با توجه به درآمد ها و مخارج زندگی مردم، استقبال واشتیاق از خرید فرش ماشینی که در عین حال زیبا و مناسب می باشد بسیار زیاد شده است.

و اما صادرات فرش ماشینی در ایران کمتر از پتانسیل‌های موجود در این حوزه است زیرا نگاه فعالان این حوزه بیشتر به سمت بازارهای داخلی بوده و محصولات خود را بر اساس نیازها و سلیقه‌های مناطق ایرانی تولید می‌کنند؛ اما برای موفقیت در حوزه صادرات فرش باید نگاهی بین المللی داشت و نیازهای بازارهای هدف را مد نظر قرار داد. از مشکلات صادرات فرش ماشینی نزدیک‌تر شدن آن به فرش دستباف است در حالی که مصرف کنندگان و بازارهای هدف این دو محصول با یک دیگر فرق دارند و با سلایق مردم در خارج از ایران همخوان نیست.

کشور ترکیه بزرگترین رقیب ایران در صنعت فرش ماشینی محسوب می‌شود و برای رقابت با این کشور مستلزم سیاست گذاری در خصوص بروزرسانی و استفاده از تکنولوژی روز در تولید فرش و سرمایه گذاری های درست و مناسب در این صنعت هستیم.

می بایست واحد های کوچک در این صنعت را با واحدهای قدرتمند از نظر خط تولید از ابتدا تا انتها ادغام کرد و از نظر امور مهندسی صنعتی و کنترل کیفیت ارتقا داد و پس از آن طرح هایی کاملا متفاوت و خلاق که خالی از سلیقه بین المللی نیست تولید کرد. و در نهایت این کار در آینده ی نزدیک با شناختی که از پتانسیل ایرانیان هست، شدنی است.

۶- در مورد زمینه تخصصی فعالیت خود یعنی تولید فرش های انحصاری توضیح دهید. چرا این بخش را انتخاب کردید ؟ و منظور از فرش انحصاری چیست و چه بازاری دارد؟

فرش های مجموعه سپید-آرت در ابتدا با هدف تولید یک فرش خاص به منظور کاملا شخصی ولی با ایده ای کاملا متفاوت و منحصر به فرد که برگرفته از نقوش دوره ایران باستان و الهام گرفتن از تابلوهای نقاشی نگارنده متن (سپیده کاظمی) بوده است طراحی و تولید گردید.هدف از طراحی و تولید این فرش ها، صرفا جدایی ازتولیدات تکراری موجود و طرح های ویژه برای مخاطبین خاص بوده است .

در ابتدای فعالیت، با توجه به اینکه تولید وطراحی فرش ها برگرفته از ایده های کاملا شخصی وخلاقیت فردی که بی شک مهم ترین واساسی ترین قابلیت و توانایی انسان در طول تاریخ بوده و به نوعی بنیادی ترین عامل ایجاد ارزش وتفاوت است، آثاری ویژه خلق گردید. که یکی از دلایل منحصر بودن این تولیدات می باشد. و تا زمانیکه این تفاوت ها وجود داشته باشد رقابتی در کار نیست و استانداردهای اجباری به شکل حداقلی خود می رسد.

خلاقیت، به عنوان کلید اثر بخش و یک الزام برای موفقیت های طولانی مدت است، ولی به تنهایی باعث بوجود آمدن کالایی منحصر به فرد نیست و می بایست برای تکمیل شدن آن در مورد متریال تولید فرش، بافت و کیفیت آنها نیز به نوعی وسواس به خرج داد و آنها را در نظر گرفت. و زمانی می توانیم ادعا کنیم که بازاری انحصاری داریم که رقابتی در آن نباشد و زمانی رقابتی در کار نیست که خلاقیت و کیفیت حرف اول را می زند.

۷- تولید فرش انحصاری به نوعی پاسخگویی سریع و دقیق به نیازهای مشتری و بازار است و به نظر میرسد با پیشرفت تکنولوژی این بخش مهم تر از قبل و با سرعت پیشرفت کند. آینده این نیچ مارکت را چطور می بینید؟

در ابتدا می بایست، مخاطب و نیازهای آنها را بشناسیم که مهم ترین بخش در هر کسب و کاریست. دانستن این مسئله که مخاطبان ما به چه چیزهایی نیاز دارند می تواند به رشد کسب و کار کمک کند. و باید بدانیم که مخاطبان و کارفرمایان کسانی هستند که طول عمر و پیشرفت سازمان را مشخص می کنند و با شناخت نیاز هایشان می توانیم آنها را مجاب به خرید کنیم.

خالی از لطف نیست که بدانیم یک کسب وکار موفق یا باید جنس خاص بفروشد و یا اینکه کالای معمولی را خاص بفروشد. محصولی که خاص باشد مخاطب خاص خود را جذب می کند و در این راستا به دنبال مخاطب عام نمی گردد.

کسب و کارهای خاص و انحصاری بسیار مشخص و کوچک هستند اما اکثرا حاشیه سود خوبی دارند برای ارائه محصولی که مخاطب خاص دارد می بایست ارزشی منحصر به فرد به کالا اضافه کنیم و دائما به دنبال فکرو ایده ای متفاوت باشیم. همانطوری که گفته شد محصول خاص و خلاق مخاطب خاص را جذب می کند و با توجه به ایده های خلاقانه و ذهن پویای هنرمند در خلق ایده های نو به هیچ عنوان نباید نگران مخاطبین طرح های خاص بود.

۸- پیشرفت ماشین آلات و ورود ماشین آلات با شانه بالا چه تاثیری در طراحی فرش های ماشینی داشته است؟

تولیدکنندگان با افزایش شانه و تراکم فرش توانسته اند نقشه ای دستباف گونه با بافتی ریز و ظریف به تولیدات خود اضافه کنند. مانند فرش ۱۰۰۰ شانه، ۱۲۰۰ شانه، فرش ۱۵۰۰ شانه و… .

از نظر طرح و کیفیت بسیار متفاوت بوده و زیبایی منحصر به فردی را در خانه ها به ارمغان آورده اند مدل‌های ماشینی به‌دلیل استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، می‌توانند در طرح‌های متنوعی تولید میشود که این می‌تواند به خریداران حق انتخاب بی‌انتهایی را بدهد. و همچنین دست طراح در طراحی باز می باشد و به نوعی محدودیت خاصی ندارد و می تواند طرح و الگوهای متفاوت و مختلفی را خلق کنند

امکان بافت نقشه های ظریف تر، تعدادرنگ بالا، با توجه به شانه های ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰ استفاده از کامپیوتر و تغییر نقشه با تراکم دلخواه سرعت تولید را بالا برده است و همچنین بدلیل رنگ بندی متنوع باعث تنوع در طرح نیز شده است

۹- در بعضی موارد فرش هایی متفاوت و با طرح هایی نو به بازار عرضه می شود اما آنطور که باید چشم نواز نیست و استقبال عمومی هم به دنبال ندارد دلیل این امر را چه می دانید؟

حائز اهمیت است که بدانیم برای تاثیرگذاری بر روی مخاطب هدف باید به طور مداوم از الگوهای ترکیبی استفاده کنیم. در دنیای امروز برندها و طراح های بسیار زیادی با ایده های ترکیبی به چشم می خورند. این دسته از افراد به ساده ترین شکل ممکن از ایده های قبلی و با چاشنی ترکیب استفاده کرده اند اما این نکته را باید در نظر بگیریم هر ایده جدید و هر ترکیبی نمی تواند بدون زیباشناختی، حرفی برای گفتن داشته باشد.

گاهی اوقات از مشاهده نوستالژی های قدیمی بسیار لذت می بریم. البته در این میان اگر طراح، نوستالژی های قدیمی را با ایده های تازه ترکیب کند به طوری که اثری را خلق کند که با توجه به اینکه از ایده های گذشتگان الهام گرفته است ولی در عین حال ماهیت منحصر به فرد و غیر کلیشه ای و متفاوتی را خلق کرده است ازاستقبال خوبی برخوردار می گردد.

درست به همین دلیل شما باید همیشه دنبال ایده های درجه یک برای تاثیرگذاری بر روی مخاطب هدف تان باشید. راهکار این امر نیز استفاده از سلیقه مخاطبان است. اگر مخاطبان شما نسبت به طرح های کلاسیک واکنش مثبتی ارائه می کنند، شما باید خیلی زود استفاده از طرح های مورد نظر را در دستور کار قرار دهید. این امر شما را خیلی زود بدل به برندی دوست داشتنی در میان مخاطبان شما خواهد کرد.

بی گمان بدون شناخت نیازها و سلیقه مخاطبان، عرضه هیچ کالایی با توفیق همراه نخواهد بود و فرش از این قاعده مستثنی نیست. با توجه به این مطلب که فرشها برحسب تصادف و به صورت تصادفی مورد پسند و توجه مصرف کننده قرار نمیگیرند و هر فردی قبل از انتخاب فرش مناسب برای ساختمان مسکونی و تجاری خود به جمع آوری اطلاعاتی در راستای طرح و نقش، نوع رنگبندی، اندازه متناسب با محیط خود، قیمت و …. می پردازد.

و خالی از لطف نیست که بدانیم ساختار همه هنرها به گونه ای هستند که بر عواطف، احساسات و قدرت تفکر و تعلق انسان اثر می گذارد. و فطرت زیبا دوستی انسان را تحت تاثیر قرار می دهند و در این راستا به نظر من طبیعت منبع بسیار غنی برای خلق و ایده گرفتن یک اثر هنری است.

۱۰- یکی از مسائل مهم در طراحی فرش مسئله کپی است. گسترش کپی کاری را چگونه ارزیابی می کنید و چه راهکاری برای مقابله با آن دارید؟

در مرحله اول توضیح کوچیکی در خصوص مسئله کپی کردن و الهام گرفتن مطرح کنم که الهام گرفتن، یعنی استفاده از خلاقیت خودتان ولی کپی کردن یعنی ساختن دوباره ی چیزی که قبلا ساخته شده بود.

کپی کردن از روی آثار هنری خصوصا اساتید وهنرمندان بزرگ همیشه به مثابه یک ابزار مهم اموزش است این روش باعث درک بهتر و عمیق تری می گردد ولی زمانیکه به درک مناسب رسیدیم دیگه زمان آن رسیده که بسیار سریع تر و ساده تر به اجرای ایده ها و پروژه های شخصی خود بپردازیم. و نبایستی با عادت کردن به کپی برداری مانع خلق ایده و خلاقیت خود شویم.

هنر تقلیدی در صورتیکه تبدیل به عادت شود معمولاً ایده و فکر خلاق، همچنین جهت و هدفی نیز ندارد و فقط مساله تکنیک و شباهت مطرح هست و از آن ‌روی که تقلید صرف است نمی‌تواند مخاطب را درگیر کند و ذهن او را به چالش بکشد. ایده‌ها معمولا زمانی ظاهر می‌شوند که انسان به چالشی خورده باشد یا بخواهد نیازی را برطرف کند.

ایده پردازی و خلاقیت دو مفهوم در هم تنیده هستند و نمی‌توان آن‌ها را جدا کرد؛ یک فرد ایده پرداز باید با دیدگاهی خلاقانه به مسائل نگاه کند و یک فرد خلاق هم معمولا برای هر مسئله ایده‌ای دارد.

یکی از عوامل ظهور سبک‌های مختلف در حوزۀ هنر، خلاقیت هنرمند است که کار او را با دیگران متفاوت می‌سازد و در عین حال ردپایی از خالق اثر را نیز به همراه خواهد داشت.

بعد از تمامی توضیحات که گفته شد در ابتدا با کپی کردن طرح های مختلف ، آموزش را شروع کنیم ولی پس از آن برای اینکه از ایده وخلاقیت طراح استفاده شود و امضا هنرمند پای کار باشد می بایست دست از کپی برداری برداشت و به کار اورجینال که زاییده ذهن خلاق هنرمند است رسید.

برآیند سخن

برآن هستم به عنوان یک عضو کوچک، توصیه خیلی دوستانه برای مخاطبان این مطلب داشته باشم:
که فقط شروع کنید!!
شک ها و تردید ها و ترس ها هستند که ما انسانها را در اسارت خودشان نگه می دارند!
نترسید!
از هیچ چیز نترسید!
از انتقاد و شکست ترسی نداشته باشید !
اشتباهات را فرصتی برای یادگیری تلقی کنید!
به توانایی های خودتان اعتماد داشته باشید.
من زمانیکه طراحی فرش را شروع کردم، البته که هنوز در ابتدای مسیر هستم ، ولی فقط در نظر داشتم فرشی خاص با طرحی کاملا منحصر بفرد که مشابه آن وجود نداشته باشد را با سرمایه ای اندک با اعتماد به تواناییهای خودم، تولید کنم!!!
نترسید!!!