مقایسه فنی ماشین آلات فرش بافی شونهر و وندویل

با وجود تنها دو کمپانی ماشین سازی که در زمینه ماشین آلات فرش بافی فعالیت می کنند، بدیهی است که نقاط ضعف و قوت آنها به دلایل کاملاً مشخص از هم پوشیده می ماند. اکثریت ماشین آلات فرش بافی در کشورهای ایران – ترکیه – چین و مصر به فروش می رود. به جز تلاش هایی که در ترکیه صورت گرفت و متوقف ماند، تاکنون هیچ کدام از کشورهای یاد شده اقدام به ساخت ماشین آلات فرش ننموده اند.

البته در زمینه قطعه سازی و نیز ژاکاردهای الکترونیک پیشرفت های زیادی صورت گرفته، اما هنوز با ساخت یک ماشین فرش بافی فاصله فراوان دارند.

در این قسمت ما سعی کرده ایم به بررسی فنی آخرین شاهکارهای فرش بافی کمپانی شونهر و وندویل بپردازیم. تمام مطالبی که در این قسمت بیان می شود صرفاً بر اساس دیدگاه های فنی و تجارب قبلی تهیه شده و ممکن است افراد دیگری نظرات مختلف و گاه متضادی با آن داشته باشند.

از شرکت شونهر ماشین ALPHA 360 انتخاب شده است که یک ماشین Versatile یا چند کاره می باشد. یعنی علاوه بر انواع بافت های مختلفی که برای فرش های پرز بریده (cut pile) می زند، قادر است فرش های کات لوپ نیز تولید نماید. از کمپانی وندویل نیز ماشین سه راپیری CRX 83 و ماشین کات- لوپ UCL 400 انتخاب شده اند.

این ماشین ها در چهار فاکتور زیر مورد مقایسه قرار گرفته اند:

الف)  مکانیسم تشکیل دهنه نخ های چله
ب) مکانیسم تشکیل دهنه نخ های خاب (ژاکارد)
ج)  انواع بافت های کلاسیک و غیرکلاسیک که می توان در این ماشین ها استفاده کرد
د) میزان تولید هر کدام از ماشین ها در شرایط مشابه

الف ) مکانیسم تشکیل دهنه چله

ماشین های ساخته شده توسط کمپانی شونهر می توانند مجهز به دستگاه دابی الکترونک باشند. دابی الکترونیک سر و صدای کمی داشته، سرویس و نگهداری آن آسانتر اما پرهزینه است. تغییر سریع نوع بافت و امکان داشتن انواع بافت های مختلف مهم ترین مزیت دابی است.

اما در مقابل قیمت بالای آن نسبت به سیستم بادامکی نیز باعث می گردد خریدار دابی دچار تردید بیشتری شود. اشکال دیگر دابی الکترونیک، امکان بروز اشتباه در بافت است که به دلایل الکترونیکی و نرم افزاری کاملاً می تواند نحوه حرکت وردها را به هم ریخته و پشت فرش را معیوب نماید.

کمپانی وندویل برای بالا بردن وردها از مکانیسم قدیمی و سنتی بادامک بهره می برد. در واقع بادامک ها تنها ضعفی که در مقابل دابی دارند، این است که تنوع بافت کمتری داشته و امکان تغییر بافت کمی زمان بر و وقت گیر است. همچنین این سیستم دارای قیمت کمتری بوده و امکان بروز اشتباه در بافت به صفر می رسد.

برای مقایسه بهتر دو مکانیسم دابی و بادامک باید ابتدا به این سؤال پاسخ داده شود که هدف از تهیه آنها چیست؟ آیا قرار است ماشین بافندگی ما از ابتدا تا انتهای سال یکنوع بافت را با یک تراکم مخصوص ببافد؟ و یا این که قرار است ما به درخواست مشتریان هر روز محصولات متنوعی را به بازار عرضه کنیم و از این تنوع برای بالابردن توانایی فروش بیشتر بهره گیریم ؟

در عمل با توجه به روند فعلی بازار فرش در ایران هیچ کدام از این دو سیستم نسبت به یکدیگر مزیتی ندارند. چرا که فرش در بازار ایران محصولی تعریف شده است با مشخصات شانه ۵۰۰- تراکم ۱۰۰۰ و بافت ۱/۱ یا تک پودی.
لازم به ذکر است که کمپانی وندویل برای کمتر نمودن محدودیت های سیستم بادامکی، سعی نموده تا بافت های مختلف را در چند مجموعه جای دهد و برای هر مجموعه یک سری بادامک طراحی نموده است.

ب ) مکانیسم تشکیل دهنه خاب (ژاکارد)

ماشین های شونهر از ژاکارد مدل  LX2490  اشتابلی استفاده می کنند که دارای سه حالت کامل است. حداکثر ظرفیت هر هد ژاکارد ۸۲۴۰ هوک می باشد. بزرگترین مشکل ژاکارد اشتابلی، عدم توانایی برای تحمل بار ناشی از حرکت ۱۶ هزار هارنیش (خصوصاً برای نخ اکریلیک) است. به همین دلیل معمولاً پس از چندین ماه کار سه شیفت، ابتدا صفحات چاقویی انحنا پیدا کرده و سپس مشکلاتی برای گیربکس ژاکارد پیش می آید.

نقطه قوت ژاکارد اشتابلی دارا بودن مدول سه حالته است. استفاده از مدول دو مزیت عمده دارد:
اولاً : رفع عیب ناشی از بدکارکردن اجزای داخل مدول براحتی و به سرعت انجام می شود.

ثانیاً :  داشتن سه حالت مختلف برای هوک ها باعث می شود تمامی بافت ها بدون نیاز به رعایت یکسری محدودیت ها و قواعد طراحی قابل اجرا شوند. در حالی که در ژاکارد MJ بدون رعایت قوانین وندویل، امکان استفاده از نوشته پشت فرش، بافت فلت و … نیست.

ماشین CRX از ژاکاردهای چهار حالتی MJ استفاده می کند. ظرفیت هر هد ژاکارد ۱۱۲۰۰ قلاب یا هوک می باشد که با دو هد ژاکارد می توان به رکورد ۲۲۴۰۰ قلاب رسید که بیشترین ظرفیت ژاکارد در ماشین های بافندگی است. مشکلاتی که ژاکارد سه حالتی (در دو وضعیت) PTX با ان مواجه بود هنوز در این ژاکارد پابرجاست. سرویس و نگهداری آن سخت تر از ژاکارد اشتابلی است و برای تعمیر خرابی قرقره های بالابر هارنیش وقت زیادی لازم است.

برای نرم افزار ژاکارد، اشتابلی از برنامه JC5  استفاده می شود. مزیت آن استفاده آسان کاربران است. برای تبدیل فایل های گرافیکی به فرمت خواسته شده (JC5) از برنامه CSS Carpet weaver استفاده می شود. استفاده از این برنامه و فایل های بافت مربوط به آن بسیار راحت تر از نمونه وندویل است.

هر نوع بافتی را به راحتی می توان از روی کاتالوگ بافت ها انتخاب نموده و استفاده کرد. همچنین می توان به کمک فرمت AGN محتویات داخل فایل و تکنیک های به کار رفته را مشاهده نمود. بزرگ ترین عیب این برنامه وابستگی خریدار به کمپانی شونهر است. زیرا هر نوع تغییری که مد نظر مشتری باشد، باید به طور واضح و شفاف برای کمپانی شونهر توضیح داده شود و سپس فایل مورد نظر تهیه شده و به خریدار دوباره فروخته می شود.

این مشکل در مورد بافت های دابی نیز صدق می کند. با این وضعیت اولاً هر فکر نو و ایده جدیدی که خریدار ارائه نماید، به راحتی در اختیار شونهر قرار می گیرد و می تواند آن را به بقیه بفروشد و یا در بهترین حالت برای رفع مشکلات بافت سایرین استفاده نماید. ثانیاً به دلیل این که خریدار نمی داند آیا تغییرات یا اصلاحات مورد نظر از لحاظ فنی و کامپیوتری شدنی است یا خیر، در نتیجه دایره نوآوری ها در این ماشین محدودتر از آن چیزی است که تبلیغ می شود.

برای مدیریت و چیدن نقشه های فرش در داخل ماشین از برنامه CSS Carpet weaver استفاده می شود. برنامه ساده ای است که پیچیدگی خاصی نداشته و بدون آن هم می توان کار کرد.

ماشین CRX از برنامه Weavelink استفاده می کند. استفاده از این برنامه برای اپراتور عادی مشکل است و پیچیدگی های خاصی دارد. چندین شرکت ایرانی از جمله بوریا، جهان بافت و پویش پژوه کاشان برنامه های به مراتب ساده تر و مفیدتری برای این منظور تهیه کرده اند.

مقایسه بافت ها

در مقایسه کلی، تنوع بافت های ماشین شونهر به دلیل داشتن دابی الکترونیک بیش از ماشین های وندویل است. اما نکته مهم در این جاست که شرط استفاده از قسمت اعظم این بافت ها مشترک نمی باشد. به عنوان مثال نمی توان در بافت تک پودی با شانه نمره۵۰۰، و ۸رنگ از بافت دابل پایل استفاده نمود. در نتیجه از نظر تعداد بافت ها، این دو ماشین اختلاف زیادی با هم ندارند. ‏

الف) بافت تک پودی: ‏

برای بافت تک پودی (‏Single shot‏) هیچ تفاوتی بین این دو ماشین وجود ندارد. هم چنین سبک فلت- دابل پایل و نوشته پشت فرش نیز مشابه هم است. از نظر تولید به دلیل این که تنها یک راپیر در هر سیکل کار می کند، بنابراین تولید آنها نیز یکسان است. نحوه حرکت نخ های خاب در هر دو ماشین ‏Alpha 360‎‏‌ و ‏CRX 83‎‏‌ یکسان است.

ب) بافت دو پودی در ماشین های شونهر:

نوع بافت دو پودی و میزان تولید آن در ماشین های دو راپیری یکسان است.‏
برای تراکم های بالا، شونهر پیشنهاد داده است که پود داخل فرش به صورت یک در میان حذف شود.
این بافت دارای دو ایراد مهم است: اولاً نقشه روی فرش مثل نقشه دو پودی واضح نیست و در بعضی نقاط به هم ریخته است، و ثانیاً هر پیکسل طرح در پشت فرش به صورت دوبله نمایان می شود. ‏

ج) بافت دو پودی در ماشین وندویل:

از بافت مشابهی در ماشین های دو راپیری خود استفاده می کند. ‏در این بافت ریشه های خاب به صورت یک در میان روی پود داخل و پود بیرونی قرار گرفته اند. در مقایسه با نمونه بافت شونهر، مصرف نخ خاب کمتر است و نقشه بافت فرش وضوح بیشتری دارد.‏

اما در ماشین های سه راپیری وندویل مانند ‏CPX 83‎‏‌ می توان چند بافت جدید شبیه دو پودی استفاده نمود. ‏
در این بافت، پودی که ریشه خاب ندارد داخل ریشه قرار دارد. وضوح نقشه در روی فرش و پشت فرش بالاست. برای استفاده در تراکم های بالا بسیار مناسب است. کیفیت زیردست فرش بهتر از بافت دو پودی کلاسیک است. به دلیل این که سیستم سه راپیری است، می توان برای پود توی از پود غیر مشابه استفاده کرد.  ‏

د) بافت های سه پودی:

بافت سه پودی کلاسیک در ماشین های ‏Alpha 360‎‏ و‏CPX 83‎‏ مشابه هم است.‏
* در ماشین سه راپیری CPX 83‎‏‌ با حذف یکی از پودهایی که ریشه خاب ندارند، ضمن بالا بردن کیفیت بافت، مقدار تولید نسبت به بافت بالا ۵۰% اضافه می شود.‏

* هم چنین بایستی توجه کرد که برای تولید بافت های سه پودی، ماشین سه راپیری ۵۰ درصد تولید بیشتری نسبت به ماشین های دو راپیری دارند.‏ در مقایسه این بافت با بافت های سه پودی کلاسیک؛ تولید بالاتر، تراکم بالاتر، زیردست بهتر و نقشه واضح تر خواهد بود. ضمن این که پشت فرش تمیزتر است.‏ی

ه) کات لوپ:

دستگاه ‏UCL‏‌ می تواند دو فرش کات لوپ به صورت ‏face to face‏‌ تولید کند، بدون این که طرح بافت و کیفیت فرش ها با هم فرق داشته باشند. هم چنین می تواند با استفاده از ژاکارد ۴ حالته و سه راپیر، پود رنگی در داخل فرش های کات لوپ قرار دهد.‏

نقطه قوت دیگر این دستگاه تولید متراکم ۱۰۰۰ لوپ سینگل در متر است.‏ مهم ترین نکته در مورد آلفا۳۶۰ این است که در بافت ‍‏Cut-loop‏ فرش رو به صورت ضایعات در می آید.‏ در بافت ‏Loop-loop‏ فرش رو ضایعات نیست، اما تولید ماشین در این حالت بسیار پایین است. ‏

نکات جانبی:

۱) سیستم برش خاب

در ماشین های وندویل با استفاده از بند تیغ – گیربکس تیغ و کالسکه تیغ این کار انجام می شود. سرعت برش خاب مستقل از سرعت پیچش (تراکم پودی فرش) است.

در ماشین های سری آلفا۳۶۰ از یک سیستم ‏Servo-controlled‏‌ استفاده می شود. حرکت کالسکه تیغ از طریق تسمه و توسط سرو موتور انجام می شود. سرعت برش خاب نسبت معینی با سرعت پیچش فرش دارد، یعنی هر چه سرعت پیچش فرش زیادتر شود (تراکم پودی کمتر باشد)، سرعت برش خاب نیز بالا می رود.

مزیت این سیستم این است که خاب فرش به صورت رج به رج بریده می شود و از یکنواختی بیشتری برخوردار است. ضمناً مشکلات پاره شدن بند تیغ – خراب شدن گیربکس تیغ و شل شدن بند تیغ را ندارد.‏

۲) مکانیسم حرکت راپیرها

‏ در ماشین آلفا۳۶۰ از چرخ دنده خورشیدی برای این کار استفاده می شود.
در ماشین ‏CRX 82‎‏ از سیستم ‏Air cushion guiding‏‌ استفاده می شود. سایش ندارد و سر و صدای آن کم تر است. ‏

۳) دهنه خاب
‏ ارتفاع خاب برای هر دو سیست تا ۵۰ میلیمتر قابل تنظیم است. ‏

۴) غلتک چله ها

در ماشین ها آلفا۳۶۰ شونهر، ‏CRX 82‎‏‌ و ‏‎ CRX 83‎‏‌از سکوی چله دو طبقه استفاده می شود. اما در ماشین ‏UCL‏‌، سکوی چله یک طبقه است که باعث سایش بیشتر نخ های تار می شود و راندمان را پایین می آورد. البته به خاطر این که در ماشین ‏UCL‏ از شانه های پایین استفاده می شود، این مسئله چندان حاد نیست.‏

۵) سرعت ماشین

سرعت ماشین آلفا۳۶۰ با اکریلیک ۱۰۵ دور بر دقیقه، و با نخ پلی یروپیلن ۱۲۵ دور بر دقیقه است.

سرعت ماشین ‏CRX 83‎‏‌ با اکریلیک ۱۰۰ دور بر دقیقه و با نخ پلی پروپیلن ۱۲۰ دور بر دقیقه است.

سرعت ماشین ‏UCL 400‎‏‌ با نخ پلی پروپیلن برای بافت ‏Cut-loop‏‌ ۱۲۵ دور بر دقیقه است.‏

نتیجه گیری:

– بافت تک پودی در هر سه م ذکر شده مشابه هم بوده و تلفن: آن نیز مساوی است.

– بافت دو پودی در ماشین Alpha 360 و CRX 82 یکسان است. هر کدام بافت مخصوصی برای تراکم های بالا طراحی کرده اند که مزیت و معایب خود را دارد.

– بافت دو پودی در ماشین CRX 83 کاملاً با ماشین های فوق متفاوت است. زیردست بهتر و تراکم بالا از مشخصات این بافت هاست.

– برای بافت سه پودی تولید ماشین CRX 83 بیشتر (۵۰%) از دو ماشین دیگر است.

– برای بافت های ترکیبی از دو پودی و سه پودی، فقط ماشین سه راپیری بهتر است.

– ماشین ۷۰۰ شانه تنها مزیتی که دارد، کیفیت عالی نقشه و بافت است. راندمان تولید این ماشین کمتر از آن چیزی است که وندویل ادعا می کند.

– در ماشین های شونهر دست خریدار برای اعمال تغییرات مورد نظر بازتر است.

– اگر در آینده بافت های ترکیبی جایگزین بافت های کلاسیک فعلی شوند، ماشین سه راپیری بهترین گزینه است.

– از نظر آموزش پرسنل و دسترسی به منابع (کاتالوگ – سی دی – جزوات آموزشی) شونهر قوی تر از وندویل عمل می کند.

– مهارت های بافندگی کمپانی وندویل بالاتر از شونهر بوده و مشکلات مربوط به بافت فرش راحت تر حل می شود.

– برای بافت Cut-Loop ماشین UCL مناسب تر از Alpha 360 است.