موانع پیش روی تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف فارس

مدتهاست دارهای قالی در فارس چشم انتظار برپا شدن فرشی برقامت نه چندان استوار خود هستند ، دارهایی که روزی آبادی خانه های فرشبافان فارسی بودند.

اما اینک در بیشتر این خانه ها ، نه از دار خبری هست نه از فرش و نه از بافنده .

نایب رییس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف فارس و مدیر عامل توسعه صادرات غیر نفتی استان می گوید : روزگاری نه چندان دور ، حدود ۲۰۰ هزار بافنده ، هنرمندانه نقشی بر فرش می زدند اما اینک از آن همه هنر و شور و غوغا تنها نقشی بر آب مانده است.

آقای دیده روشن می افزاید : البته از آن جمعیت هنوز ۳۰ هزار نفری هستند که با وجود همه ناهمواریها نتوانسته اند رفیق نیمه راه شوند و از دارهای قالی دل بکنند.

معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت ، معدن و تجارت استان فارس می گوید : خروج این همه بافنده از ردیف بافندگان، کاهش ۷۸ درصدی ارزش صارات فرش استان فارس را رقم زده است .

آقای عوض پور می افزاید : درحالی که سه ماه نخست پارسال ۱۹۰ تن فرش دستباف به ارزش بیش از ۹ میلیون دلار از فارس به خارج از کشور صادر شد ، در سه ماه نخست امسال تنها ۹۶ تن فرش صادر شده است .

وی تصریح می کند : ارزش این میزان صادرات یک میلیون و ۹۰۰ هزار دلار بود که از نظر وزنی ۵۰ درصد کاهش داشت.

گرانی بی سابقه مواد اولیه ، کرایه حمل و نقل، دستمزد و مشکلات گمرکی از جمله علت های کاهش صادرات فرش از فارس است که معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت ، معدن و تجارت استان به آنها اشاره می کند.

مدیرعامل توسعه صادرات غیر نفتی استان نیز ، خروج پشم خام و رنگ از فارس که به صورت قاچاق و حتی از مبادی رسمی صورت می گیرد را از دیگر مشکلات پیش روی صادرات فرش استان برمی شمرد.

آقای دیده روشن می گوید : کشورهایی مانند هند، پاکستان و افغانستان که پشم و رنگ استان به آنها قاچاق می شود با الگو برداری از فرش دستباف فارس ، تـولیدات ارزان قیـمت خود را روانه بازارهای جهانی و حتی خود ایران کرده اند .

وی تاکید می کند : اگر مسئولان طرح های حمایتی خود را برای حفظ این هنر اصیل ایرانی و فارسی ارایه نکنند بزودی شاهد از دست رفتن این سرمایه ملی خواهیم بود.

نایب رییس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف فارس معتقد است : چتر حمایتی دولت بر فرش دستباف علاوه بر بودن به عنوان کالای صنعتی ، باید به عنوان کالای فرهنگی هم گسترده شود.

به عقیده وی صادر کردن فرش دستباف، صادر کردن فرهنگ ، هنر و رساندن پیام محبت ، دوستی و عمیق تر کردن روابط با دیگر کشورهاست.

برای رسیدن به چنین هدفی نایب رئیس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف فارس پیشنهاد می دهد : نقش و نگارهای فرش های سنتی که از اصالت خاصی برخوردارند حفظ شود و اجازه داده نشود این طرح ها در فرشهای ماشینی هم به کار برده شود.
وی حتی از دولت می خواهد در نوع پرداخت یارانه هم تجدید نظر و پرداخت آن را برای افراد و گروه های مختلف شغلی تعریف کند .

نایب رییس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف فارس معتقد است : وقتی یک خانواده ۶ نفره که کار عمده اقتصادی آنها بافتن فرش بوده می بیند وجه نقد معینی هر ماه به حساب آنها واریز می شود ، آنهم مقدار وجهی که شاید به اندازه فروش فرشی است که مدت زیادی برای آن وقت و انرژی صرف کرده اند ، دیگر برای بافتن انگیزه و رغبتی نشان نخواهد داد.

وی راه چاره را در پرداخت یارانه به تولید کننده ای می داند که بطور مثال ۱۵ هزار بافنده را زیر پوشش دارد تا او به صورتی تشویقی علاوه بر حقوق ، به آنها پرداخت نماید ، این کار باعث می شود تا همچنان بازار بافت فرش رونق داشته باشد.

چگونگی پرداخت تسهیلات به تولیدکننگان و فرشبافان هم مشکل دیگری است که رییس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف فارس به آن اشاره می کند .

به گفته حمیدرضا ذولانوار روند پرداخت تسهیلات فرش دستباف با سختی همراه است .

به اعتقاد وی وقتی رشد نقدینگی در بازار وجود دارد باید به همان اندازه هم تسهیلات پرداخت شود تا کمرتولید کننده و بافنده زیر بار تورم خم نشود.

آقای ذولانوار می گوید : رشد تورم داخلی آنقدر سریع اتفاق افتاد که به مشکلات در بازار فرش دستباف دامن زد.

وی تصریح می کند : بطور مثال اگر دلار سه برابر شد قیمت مواد اولیه و دستمزدها به همان میزان و حتی بیشتر افزایش یافت و این موضوع بر کاهش تولید فرش و بالطبع صادرات این نوع فرش ها اثر منفی و مخرب گذاشت.

رییس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف فارس که خود نیز از تولید کنندگان برتر فرش در ایران و جهان به شمار می رود می گوید : روند پرداخت تسهیلات باید تغییر کند.

به گفته وی تولید کنندگان در فصل بهار باید مبلغ زیادی را به طور نقدی برای خرید پشم هزینه کنند در حالیکه بانک ها از پرداخت تسهیلات خودداری می کنند.

آقای ذوالانوار تاکید می کند : قانون صادرات فرش دستباف نیز مانعی دیگر برای صادرات است زیرا گردش مالی فرش ۲ ساله است و در این میان قوانین صادراتی و بانکی مانعی بزرگ برای توسعه صادرات فرش استان است.

این همه مشکلات باعث شده است تا فرشبافان برای انتقال این هنر اصیل و زیبا به فرزندانشان رغبتی نداشته باشند.

خانمی بافنده فرش که ۵۰ سال از عمر خود را پای دارقالی گذرانده می گوید : فرزندان و نوه هایش را از ورود به عرصه فرشبافی منع کرده است.

وی می افزاید : در مقابل سختیهایی که یک فرشباف متحمل می شود دستمزد و تسهیلاتی که به وی داده می شود ، نمی تواند کفاف زندگی اش را بکند.

به گفته این فرشباف ، بازار داخلی هم دیگر از فرش ماشینی اشباع شده و با توجه به قیمت پایین این فرش ها و همچنین اقساطی بودن آنها ، دیگر کسی برای خرید فرش دستباف تمایلی نشان نمی دهد.

این مشکلات در حالی در مقابل فرشبافان و صادرکنندگان فرش قد علم کرده است که از پنج میلیون متر مربع فرش دست باف تولیدی کشور ، ۱۷ درصد آن یعنی ۸۵۰ هزار متربع در فارس بافته می شود.

از طرفی این استان توانسته با صادرکردن فرش به کشورهای آسیای میانه ، امـارات متحده عربی ، حـوزه خلیج فارس ، برخی کشورهای اتحادیه اروپا ، ژاپن ، استرالیا و کره ۱۲ درصد حجم صادرات فرش ایران را به خود اختصاص دهد .

فارس هم اکنون مقام اول تولید و صادرات فرش کشور را داراست.

اما با جود مشکلات مطرح شده معلوم نیست آیا این مقام ها و نشان ها همچنان بر سینه تولید کنندگان و فرش بافان استان فارس ماندگار خواهد ماند یا خیر .